11. 11. Dadl Fer: Dyslecsia — Golwg Gwahanol ar Fywyd

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:29 pm ar 23 Tachwedd 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Alun Davies Alun Davies Labour 6:29, 23 Tachwedd 2016

(Cyfieithwyd)

Mae’n edrych yn debyg fy mod yn mynd i ddifaru bod mor hael. [Chwerthin.] Byddaf yn bendant yn sicrhau ein bod yn cysylltu â’n gilydd, a’n bod yn trefnu’r sgyrsiau hynny. Mewn sawl ffordd, er ein bod yn eistedd ar wahanol ochrau i’r Siambr, rwy’n gwybod bod yr uchelgais yn cael ei rhannu, ac nid wyf yn credu bod y materion hyn yn faterion gwleidyddol. Nid wyf yn meddwl yn syml eu bod yn fater ar gyfer Llywodraeth a gwrthblaid chwaith. Rwy’n credu eu bod yn fater i ni gael pethau’n iawn i rai o’r myfyrwyr mwyaf agored i niwed yn y wlad, ac mae gennym gyfrifoldeb llwyr a dyletswydd i wneud hynny. Gobeithiaf y bydd y Llywodraeth hon yn helpu i gyflawni’r ddyletswydd honno.

Ond rwyf hefyd yn cydnabod na all Llywodraeth mewn unrhyw ddemocratiaeth gyflawni’r ddyletswydd honno ar ei phen ei hun, a bod y broses seneddol o graffu ar ddadl, ar drafodaeth, yn gwbl hanfodol i greu deddfwriaeth dda, ac i greu fframwaith deddfwriaethol i weithwyr proffesiynol allu arfer eu crebwyll a gallu darparu’r math o ragoriaeth mewn cymorth rydym i gyd am ei gweld. Felly, mae’r Llywodraeth yn sicr yn derbyn ei chyfrifoldebau, ond rydym yn cydnabod y rôl sy’n cael ei chwarae gan bawb sy’n eistedd yn y Siambr hon.

Ac rwy’n gobeithio, dros y misoedd nesaf, wrth i ni gael y ddadl hon, y byddwn yn gallu cael y math hwn o drafodaeth gyfoethog ynglŷn â’r ffordd orau i ni gyflawni’r math o fframwaith statudol a rhaglen drawsnewidiol a fydd yn darparu ar gyfer pobl ar draws y wlad i gyd. A gadewch i mi ddweud hyn: bydd y Llywodraeth yn bwrw i’r drafodaeth honno gyda haelioni a chyda disgwyliad y byddwn yn ymestyn allan ar draws yr eiliau, fel y buasai’r Americanwyr yn ei ddweud, er mwyn mynd ati i geisio cefnogaeth ar draws y Siambr ar hynny, a bydd yn derbyn lle y mae’n credu y gallem fod wedi gwneud pethau’n anghywir. Felly, yn sicr, nid fy nymuniad i yw mynd ar drywydd deddfwriaeth gan ddefnyddio pwysau rhifau; mae’n broses ddeddfwriaethol a fydd yn cymryd rhan yn y ddadl ar raddfa eang yma yn y Siambr, yn ein pwyllgorau, ac yn y wlad, er mwyn cael pethau’n iawn, ac rwy’n credu bod hynny’n bwysicach, yn y pen draw, ac rwy’n sicr yn edrych ymlaen at y sgyrsiau a gawn ar hynny.

A gaf fi ddweud hyn? Mae’r materion a grybwylloch ynglŷn â chysondeb yn fy mhryderu’n fawr iawn. Mae yna ddiffyg cysondeb o ran diagnosis—rydym yn siarad am ddyslecsia y prynhawn yma, ond gallech yn hawdd nodi hynny am nifer o faterion a chyflyrau gwahanol, ac mae eich ymyriad ar awtistiaeth yn enghraifft o hynny, a byddwn yn synnu pe na bai diagnosis yn rhan o’r casgliadau y daethoch iddynt. Felly, gadewch i ni edrych ar sut y gallwn sicrhau cysondeb—cysondeb yn y gallu i gael diagnosis teg, cysondeb, wedyn, yn y cynlluniau sy’n cael eu rhoi at ei gilydd ar gyfer pob person unigol, myfyriwr, disgybl, sut bynnag rydych am ddisgrifio’r unigolyn, ac yna cysondeb yn y ddarpariaeth hefyd. Oherwydd er ein bod fel gwleidyddion yn credu y gellid datrys holl broblemau’r byd drwy bleidlais yn y lle hwn neu drwy greu fframwaith deddfwriaethol newydd neu wahanol, un o’r pethau rwyf wedi’u dysgu yn y blynyddoedd y bûm yn Aelod yma, a’r hyn rwy’n meddwl ein bod i gyd yn ymwybodol iawn ohono, yw mai’r modd y caiff gwasanaethau eu darparu yw’r hyn sy’n bwysig mewn gwirionedd, ac mae hynny’n golygu ein bod yn dibynnu ar weithlu rhagorol, llawn cymhelliant sydd â’r arfau deddfwriaethol a’r strwythurau ar gael iddynt i’w galluogi i wneud eu gwaith, ond sydd hefyd â’r adnoddau a’r cymorth i allu darparu hynny ar gyfer disgyblion neu fyfyrwyr. Ac yn sicr, mae’r Llywodraeth hon wedi ymrwymo i wneud hynny.

Gadewch i mi ddweud hyn: mae yna brotocolau wedi’u sefydlu ynglŷn â thrafod amserlenni, ac rwy’n gobeithio y bydd yr Aelodau’n maddau i mi os nad wyf yn rhy benodol y prynhawn yma. Ond byddwn yn cyflwyno’r Bil anghenion dysgu ychwanegol cyn y Nadolig, gyda chaniatâd y Llywydd, ac yna byddwn yn ceisio cael trafodaeth weithredol a rhagweithiol ar draws y wlad. Byddwn yn cyhoeddi’r canllawiau statudol cyn gynted â phosibl ar ôl y Nadolig—ddechrau Chwefror, rwy’n rhagweld—i alluogi trafodaeth ac archwiliad o’n cynigion nad yw’n dibynnu’n unig ar y ddeddfwriaeth sylfaenol ond hefyd ar y canllawiau statudol a fydd yn darparu’r ddeddfwriaeth sylfaenol honno. Ac rwy’n meddwl ei bod ond yn iawn ac yn deg fod pobl sydd â diddordeb yn y maes yn gallu edrych ar yr ystod gyfan o arfau deddfwriaethol rydym yn ceisio eu rhoi ar waith a fydd yn ein galluogi i gael y ddadl lawer cyfoethocach honno y soniais amdani’n gynharach.

Felly, byddwn yn gwneud hynny. Byddwn yn ceisio cael sgyrsiau gyda gwahanol grwpiau o bobl, gydag ymarferwyr a’r rhai sydd â diddordeb yn y maes, yn ogystal ag Aelodau yma. Byddwn yn ceisio cael y ddadl honno, a fydd yn ymwneud â gwrando—â gwrando ar yr hyn y mae pobl yn ei ddweud wrthym, gwrando ar y profiadau rydych wedi eu disgrifio y prynhawn yma ac y mae eraill wedi’u disgrifio ar adegau eraill, ac yna ymateb, oherwydd mae gwrando’n bwysig, ond hefyd mae clywed yr hyn sy’n cael ei ddweud yn bwysig. A phan fyddaf yn siarad am y broses o drafod a dadlau, rwy’n gobeithio, fel Llywodraeth, y byddwn yn gallu, pan fydd y Cynulliad yn cyrraedd y pwynt pan yw’n hapus i symud y mater hwn yn ei flaen, yna byddwn yn gallu cael Bil sy’n mynd gerbron y pwyllgor na fydd yn dod yn bêl-droed wleidyddol ond lle byddwn, gyda’n gilydd, ar y cyd yn ceisio gwella’r ddeddfwriaeth yn y fath fodd fel ei bod yn darparu’r math o ganlyniadau sydd—. Iawn, fe wnaf.