Sbardunwyd cryn amrywiaeth o syniadau gan y ddadl hon ar ddydd Sadwrn y busnesau bach—gyda rhai ohonynt yn gorgyffwrdd yn drawsbleidiol, sy’n eithaf diddorol. Heddiw, soniodd etholwr wrthyf am agoriad parciau manwerthu ar gyrion y dref—Russell Jones ar Twitter—a dywedodd ei bod yn un o’r nifer o heriau sy’n wynebu’r stryd fawr. Yn hollol. A soniodd nifer o’r Aelodau yn y Siambr am hynny heddiw.

O ran parcio am ddim ynghanol y dref, gallai fod neu fe allai beidio â bod yn ffordd ymlaen, ond rwy’n cwestiynu a fyddai o gymorth ym mhob achos, fel y dywedodd Jenny Rathbone. Ond mewn gwirionedd, roedd Sian Gwenllian fwy neu lai’n cytuno â’r haeriad hwnnw ac awgrymodd rai atebion eithaf greddfol i rai problemau, fel y gwnaeth Simon Thomas. Felly, nid wyf yn credu bod Jenny, Sian a Simon filiwn o filltiroedd ar wahân, a bod yn onest gyda chi. Roedd yn ddefnyddiol iawn clywed hynny. Yn wir, yng Nghaerffili—[Torri ar draws.] Peidiwch â bod yn ddigywilydd. [Chwerthin.] Yng Nghaerffili, mwy o lefydd parcio, nid parcio am ddim yw’r mater sy’n codi. Roedd gennyf ddadl fer bythefnos yn ôl ar fentrau bach a chanolig eu maint; mae’n siŵr eich bod i gyd wedi bod yn ei gwylio ar senedd.tv—[Torri ar draws.] Diolch i chi, Lee. Soniais fy mod wedi trafod gydag AC o blaid arall beth y dylem ei wneud gyda’n cwmnïau bach a chanol ein trefi. Un o’r trafodaethau a gawsom—. Nid gyda Bethan Jenkins y bûm yn ei drafod mewn gwirionedd, ond yr ateb oedd: mae gan ganol ein trefi eu cymeriad unigryw eu hunain, a dylem fod yn manteisio i’r eithaf ar hynny—dulliau lleol o weithredu. Ac ar hyn o bryd rwy’n gweithio ar brosiect cysylltiadau busnes yn fy etholaeth, yn ymgysylltu â rheolwyr-berchnogion ac yn trafod rhai o’r dulliau lleol hyn. Efallai y dylem i gyd wneud hynny fel Aelodau Cynulliad.

Ond dro ar ôl tro, mae ardrethi busnes yn codi eu pen. O dan yr ailbrisio diweddar, roedd gan fasnachwyr ar Ffordd Caerdydd yng Nghaerffili werth ardrethol uwch na llawer o siopau yng nghanol dinas Caerdydd. Dyma’r sefyllfa ers 2010, wrth gwrs. Mae gwerthoedd ardrethol yng Nghaerffili—ni fydd Nick Ramsay yn falch o glywed—wedi disgyn ers hynny mewn gwirionedd, ond nid oedd unrhyw fodd yn y byd y gallent fod yn uwch. Rwy’n pryderu, wrth eistedd yn ystafell de Grazing Ground ar Ffordd Caerdydd, mai William Hill sydd yn yr adeilad gyferbyn a siop fetio Coral sydd yn adeilad drws nesaf. Dwy siop fetio y drws nesaf i’w gilydd. Rwy’n amau a fyddai dwy siop fetio annibynnol y drws nesaf i’w gilydd yn gallu gwneud digon o elw i ddal ati. Felly mae angen i ni edrych ar y rhesymau pam y mae’r pethau hyn yn digwydd.

Mae’r ailbrisio wedi gwella pethau i lawer o fusnesau, ac mae cynllun rhyddhad ardrethi Llywodraeth Cymru yn gwneud gwahaniaeth i’r rhai sy’n cael budd ohono. Serch hynny, mae angen i fusnesau bach canol ein trefi wybod na fydd y cynllun y maent yn talu tuag ato yn eu rhoi dan anfantais o gymharu ag eraill. Mae’n rhaid i’r cynllun rhyddhad ardrethi parhaol sy’n cael ei gyflwyno yn 2018 fynd i’r afael â’r materion hyn.

Mae’n broblem ddiddorol. Yn y Pwyllgor Economi, Seilwaith a Sgiliau, a gadeirir gan Russell George, canmolodd y Ffederasiwn Busnesau Bach symlrwydd cynllun Llywodraeth Cymru, ond os ydych yn mynd i gyflwyno mesurau blaengar yn rhan ohono, yna rydych yn dechrau ychwanegu haenau o gymhlethdod. Os byddwch yn dechrau cyboli â lluosyddion, fel y dywedodd Jeremy, fe fyddwch yn ychwanegu haenau o gymhlethdod a bydd yn dir peryglus i ddod o hyd i’ch ffordd drwyddo. Felly, nid wyf yn eiddigeddus o swydd Ysgrifennydd y Cabinet, ond byddwn yn ddiolchgar pe gallai nodi pa gamau y bydd Llywodraeth Cymru yn eu cymryd, hyd at, yn cynnwys, a thu hwnt i’r pwynt y bydd yr ardrethi busnes yn cael eu hadolygu er mwyn helpu i gefnogi ein strydoedd mawr a chanol ein trefi.