5. 3. Datganiad: Canlyniadau PISA

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:05 pm ar 6 Rhagfyr 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Kirsty Williams Kirsty Williams Liberal Democrat 3:05, 6 Rhagfyr 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch, Lywydd, a diolch i Llyr. Llyr, rwyf wedi eistedd yn eich lle chi ac wedi gofyn y cwestiynau hynny, ond gallaf eich sicrhau nad gwasgu dwylo na chwyno am yr hyn sydd wedi digwydd yn y gorffennol yw’r ffordd i symud ymlaen. Fy ngwaith i yw sicrhau ein bod yn symud ymlaen oherwydd dyna'r unig ffordd y gwelwn y gwelliannau sydd eu hangen arnom. Nawr, rydych chi’n gywir, mae pryderon wedi eu mynegi ynglŷn â’r gwahaniaeth rhwng y rhwydweithiau arloesol a’r rhai nad ydynt yn arloesol ac rydym yn rhoi sylw i’r pryderon hynny, fel yr amlinellais ichi yn ystod cwestiynau’r wythnos diwethaf. Ond yn bendant, fy mwriad yw sicrhau bod y cwricwlwm yn cael ei ddarparu ar amser. Gofynasoch a fyddwn yn oedi i ddysgu gwersi'r gyfres hon o ganlyniadau PISA—mae llawer iawn o bethau yn y gyfres hon o ganlyniadau PISA y mae angen inni fyfyrio arnynt a sicrhau bod ein hagenda ddiwygio yn rhoi sylw iddynt.

Felly, yn benodol ar fater gwyddoniaeth, rydym yn gwybod, ledled Lloegr—mae'n ddrwg gennyf, Cymru, Gogledd Iwerddon a’r Alban, mai’r rhesymau pam yr ydym wedi gwneud yn wael mewn gwyddoniaeth yw oherwydd y cwymp ym mherfformiad ein perfformwyr uchaf. Rwy’n credu bod cysylltiad uniongyrchol rhwng hynny a phenderfyniadau i beidio â bod yn uchelgeisiol ar gyfer ein plant mewn gwyddorau yn ein hysgolion, ac y bu gennym rai ysgolion sydd bron yn llwyr wedi cofrestru eu plant ar gyfer gwyddoniaeth BTEC yn unig; rydym yn cydnabod erbyn hyn nad yw hynny wedi rhoi iddynt y sgiliau rhesymu gwyddonol sydd eu hangen arnynt i lwyddo ar lefel uwch. Rydym wedi ei gwneud yn ddigon clir—o’n disgwyliadau a drwy ddiwygio ein papurau TGAU gwyddoniaeth sydd yn cael eu haddysgu o fis Medi eleni ymlaen—bod yn rhaid i hynny newid.

Ond nid mewn gwyddoniaeth yn unig y mae ein plant mwy abl a thalentog wedi perfformio’n waeth nag y byddem wedi disgwyl iddynt wneud. Dros flynyddoedd lawer—yn ddigon teg—bu pwyslais mawr ar ddangosyddion lefel 2 plws fel mesurau perfformiad ar gyfer ysgolion, oherwydd roedd angen inni gynyddu nifer y plant yng Nghymru a oedd yn gadael yr ysgol â phum pwnc TGAU da gan gynnwys eu Saesneg, mathemateg neu Gymraeg iaith gyntaf. Ond rwy’n cydnabod, wrth wneud hynny, efallai nad ydym wedi manteisio ar y cyfle, ar yr un pryd, i wthio ein dysgwyr mwyaf abl. Dyna pam y byddwn bellach yn cynnwys sgorau pwyntiau wedi'u capio yn rhan o'r mesurau atebolrwydd ar gyfer ein hysgolion uwchradd. Ni all fod y tu hwnt i’n gallu i sicrhau ein bod yn troi graddau D yn C ond hefyd i allu troi graddau B yn A a graddau A yn A*. Dylai ein system allu gwneud y gorau o dalentau a chyfleoedd pob plentyn, ac adlewyrchir hynny yn ein mesurau atebolrwydd i sicrhau bod ein plant mwy abl yn cael eu hymestyn. Dyna pam mae ein disgwyliadau ar gyfer plant sy'n gadael yr ysgol gynradd—roedd yn arfer bod yn lefel 4, ond rydym nawr yn disgwyl i blant fod yn gadael yr ysgol gynradd ar lefel 5. Felly, mae ein disgwyliadau cyffredinol yn ymwneud â chodi safonau a gofyn llawer mwy gan ein system addysg, fel na chaiff ein plant mwyaf disglair eu gadael ar lefel 4—oherwydd mai dyna’r oll y mae Llywodraeth Cymru yn gofyn inni ei wneud—ond bod ein plant mwyaf disglair yn cael eu gwthio i'r lefel nesaf, i lefel 5.

O ran targedau, unwaith eto rwyf wedi ystyried hynny. Nid wyf erioed mewn gwirionedd wedi gofyn am gael gosod targedau PISA yn yr holl gwestiynau yr wyf wedi’u gofyn i'r Prif Weinidog oherwydd gallwch daro’r targed a methu’r holl bwynt. Rydym wedi gweld—rydym wedi gweld bod rhai o'r targedau hynny yn y gorffennol, o bosibl, wedi bod yn wallus. Rwy'n gwbl glir bod angen inni wella ein sgorau, nid o fewn y lwfans gwallau, ond mae angen gwelliannau ystadegol gadarn yn ein hysgolion, a dyna fy nisgwyliad.