Part of the debate – Senedd Cymru am 6:11 pm ar 7 Rhagfyr 2016.
A gaf fi ymuno â chi i groesawu’r newyddion yma heddiw? Oherwydd, ar ôl siarad â’r undebau y prynhawn yma, mae’n amlwg fod yna rai pryderon difrifol o hyd ymysg yr undebau ynglŷn â rhai o’r cynigion hyn, yn enwedig mewn perthynas â’r cynllun pensiwn a’r agweddau tymor hwy, ond a ydych hefyd yn cytuno â mi yn awr fod yn rhaid i hyn gael ei gefnogi gan fuddsoddiad Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU? Rwy’n meddwl eich bod wedi nodi eisoes—rydych newydd ddweud, fe glywais—eich bod yn mynd i wneud cyhoeddiadau, efallai, i’r perwyl hwnnw. A wnewch chi hefyd siarad â chydweithwyr yn y Cabinet yn San Steffan i sicrhau eu bod yn anrhydeddu rhai o’u hymrwymiadau o gefnogaeth i’r diwydiant dur yn awr? Roedd cyhoeddiad Tata ei hun yn gofyn am gefnogaeth i’r diwydiant dur ar rai o’r agweddau. Mae arnom angen hynny ar gyfer buddsoddiad yn y tymor hwy.
Pan fyddwch, gobeithio, yn cyfarfod â Ratan Tata—gelwais arnoch i wneud hynny’n gynharach—rwy’n meddwl ei bod hefyd yn bwysig i chi ei gael ef i roi ymrwymiad personol i’r diwydiant dur yma yn y DU mewn gwirionedd, gan fod Adam Price yn llygad ei le yn yr hyn a ddywedodd: mae yna ddiffyg hyder yn ymrwymiadau Tata oherwydd y 12 mis diwethaf, ac mae hynny wedi creu straen yn y berthynas rhwng y gweithwyr a’r cwmni. Mae’n bwysig adfer yr hyder hwnnw yn awr ac efallai y gallai ymrwymiadau personol gan Ratan Tata helpu’r broses honno. Rwy’n credu ei bod yn bwysig i ni gael hynny fel bod gennym hyder y bydd yr ymrwymiadau sydd wedi’u gwneud am bum mlynedd yn cael eu cyflawni, a bod y buddsoddiad 10 mlynedd, gwerth £1 biliwn yn debygol felly o sicrhau y bydd yr ymrwymiadau hynny i’r gwaith yn parhau yn y tymor hwy.
A allwch ddweud wrthyf hefyd pa drafodaethau y gallech fod yn eu cael yn awr gyda ThyssenKrupp i edrych ar y cynigion i uno? Gwyddom o’r adroddiadau blaenorol am eu hystyriaethau ynglŷn â chyfuno. Mae hwn yn gynllun am bum mlynedd; beth yw eu safbwynt mewn perthynas â’r pum mlynedd nesaf? A fydd ymrwymiadau’r Iseldiroedd hefyd yn cael eu hanrhydeddu os oes uno’n digwydd? Rwy’n credu ein bod angen hynny.
Rwy’n croesawu’r sgiliau, gan mai effeithlonrwydd a chynhyrchiant yw’r ffordd ymlaen, ond mae angen i ni edrych hefyd ar sut rydym yn cael y marchnadoedd a’r caffael wedi’i wneud fel y gallwn sicrhau cystadleurwydd wrth gyflenwi a gwerthu’r dur mewn gwirionedd. Felly, a wnewch chi hefyd edrych ar ffyrdd y gall Llywodraeth Cymru edrych ar gaffael i sicrhau eto y gall y dur a gynhyrchir yng Nghymru gael ei ddefnyddio yng Nghymru pa bryd bynnag y bo modd, ac os nad yng Nghymru, a wnewch chi drafod gyda’ch cydweithwyr yn San Steffan ei fod yn cael ei ddefnyddio yn Lloegr, yr Alban ac Iwerddon, i ni allu cael y gorau ar gyfer ein diwydiant dur?
Ysgrifennydd y Cabinet, mae’r cyhoeddiad hwn wedi cael gwared, i raddau—defnyddiaf y geiriau ‘i raddau’—ar y tywyllwch i lawer o weithwyr dur a’u teuluoedd. Maent wedi bod yn byw drwy uffern dros y 12 mis diwethaf, nid oes amheuaeth am hynny. Mae’r cymunedau o’u hamgylch wedi ceisio eu cefnogi, ond cafwyd ansicrwydd, ac mae’r cymorth hwnnw, felly, wedi bod yn gyfyngedig oherwydd yr ansicrwydd hwnnw. Yr hyn y maent ei eisiau yn awr a’r hyn rydym ni ei eisiau yn awr yw sicrwydd. Rwy’n gobeithio bod y datganiad hwn yn ddechrau ar y broses honno o sicrwydd.