Mae [R] yn dynodi bod yr Aelod wedi datgan buddiant. Mae [W] yn dynodi bod y cwestiwn wedi’i gyflwyno yn Gymraeg.

Rwyf wedi derbyn cwestiwn brys o dan Reol Sefydlog 12.66. Rwy’n galw ar Adam Price i ofyn y cwestiwn brys.

A wnaiff Llywodraeth Cymru ddatganiad am ganlyniad trafodaethau diweddar rhwng Tata Steel a’r Undebau ynghylch dyfodol ei weithgareddau yng Nghymru a Phrydain? EAQ(5)0097(EI)

Ie, hoffwn ddiolch i’r Aelod am ei gwestiwn. Hoffwn hefyd ddiolch i’r Llywydd am ohirio’r cwestiwn brys hwn nes yn awr. Mae hon yn foment enfawr i ddur yng Nghymru a Phrydain. Rwy’n croesawu, fel cam arwyddocaol iawn, y cyhoeddiad yn gynharach y prynhawn yma fod yr undebau dur wedi cael ymrwymiad gan Tata Steel i ddiogelu cyflogaeth a chynhyrchiant ym Mhort Talbot a’i safleoedd dur eraill ledled y DU.

Ni all fod unrhyw amheuaeth o gwbl ar ôl blwyddyn hynod o anodd, fod rhywfaint o sicrwydd, yn y tymor byr o leiaf, i weithwyr dur a’u teuluoedd yn newyddion da iawn yn wir, yn enwedig ar yr adeg hon o’r flwyddyn. Bydd ‘argyfwng wedi’i osgoi’ i’r diwydiant dur yng Nghymru yn cael ei groesawu ar bob ochr i’r Cynulliad, ond byddai ‘argyfwng wedi’i oedi’n unig’ yn gynnig gwahanol iawn a dyna pam rwy’n siŵr y bydd llawer ohonom yn awyddus i astudio manylion canlyniad y trafodaethau rhwng Tata Steel a’r undebau. Yn hyn o beth, a all Ysgrifennydd y Cabinet ddweud mwy wrthym ynglŷn â’r hyn y mae’n ei wybod am y cynnig?

Deallwn fod cynllun buddsoddi 10 mlynedd wedi’i addo ar gyfer Port Talbot ac ar gyfer y safleoedd derbyn, ond ymrwymiad pum mlynedd yn unig ar gyfer cadw’r ddwy ffwrnais chwyth a thrwy’r compact cyflogaeth. A yw’n wir fod y cynllun buddsoddi gwerth £1 biliwn yn cael ei hunanariannu i bob pwrpas gan weithrediadau ym Mhort Talbot, ac os nad yw’r targedau hynny ar gyfer enillion yn cael eu cyrraedd byddai’r buddsoddiad yn dod i ben, sy’n ein gadael gyda’r posibilrwydd y gallem fod yn ôl yma yn cael yr un sgyrsiau yn 2021? ‘Does bosibl nad yw cynllun buddsoddi 10 mlynedd yn haeddu ymrwymiad 10 mlynedd. A allai ddweud beth yw statws y trafodaethau uno gyda ThyssenKrupp yn awr? Prif fantais cau’r gronfa bensiwn yw atyniad hynny i bartneriaid uno posibl neu i brynwyr.

Ar lefel ehangach, a allai Ysgrifennydd y Cabinet ddweud a yw’n meddwl ei bod yn wirioneddol annioddefol fod gweithwyr mewn unrhyw gwmni yn cael eu rhoi yn y sefyllfa hon, lle y mae’n rhaid iddynt ddewis rhwng eu pensiynau a’u swyddi? A ydym yn gosod cynsail peryglus y byddai cwmnïau solfent eraill yn ceisio manteisio arno? A yw’n gwybod a yw’r cynnig y dylai gweithwyr dur weithio tan eu bod yn 65 yn lle ymddeol yn 60 yn ôl ar y bwrdd? Ac a yw Tata wedi dweud wrtho beth fyddai’n digwydd pe bai gweithwyr dur yn gwrthod y cynigion pensiwn fel y gwnaethant bron yn unfrydol y llynedd? Yn olaf, pa hyder y gallwn ei gael ym mwrdd Tata Steel, sydd, ac eithrio’r cadeirydd dros dro, yn union yr un bwrdd ag a groesawodd gynllun Cyrus Mistry ar gyfer dadfuddsoddi ychydig fisoedd yn ôl yn unig, ac a wrthododd y cynllun gwrthdroad y mae’n hapus i’w groesawu heddiw?

Ie, hoffwn ddiolch i’r Aelod am ei gwestiynau. Rwy’n cytuno bod hon wedi bod yn flwyddyn hir ac anodd iawn i holl weithwyr Tata, i’w teuluoedd ac i’r cymunedau ehangach, ac rwy’n falch fod yr ansicrwydd yn awr ar ben ac y gallant edrych ymlaen at y Nadolig ac wynebu’r flwyddyn newydd gyda hyder a sicrwydd. Rwy’n mynd i fod yn gwneud cyhoeddiadau pellach maes o law ynglŷn â’r cymorth y mae Llywodraeth Cymru yn gallu ei gynnig i Tata. Efallai fod yr aelodau’n ymwybodol hefyd fod datganiad wedi’i gyhoeddi yn cadarnhau ein cymorth o £4 miliwn tuag at gostau ariannol gweithredu’r ymyriadau hyfforddiant sgiliau. Bydd y buddsoddiad sy’n cael ei wneud gan y cwmni yn cyfateb iddo, ac mae’n sicr yn dangos ein cred gadarn yn nyfodol cynhyrchiant dur yng Nghymru, a’r manteision cystadleuol y mae gweithlu cymwys, effeithlon a medrus iawn yn eu cynnig.

Rwy’n cydnabod yn llwyr fod y manylion yn dal i ymddangos i’r Aelodau eu treulio, ond a gaf fi sicrhau’r Aelodau fod Llywodraeth Cymru, Tata a’r undebau llafur wedi gweithio gyda’i gilydd yn ddiflino dros yr wyth mis diwethaf neu fwy, a heddiw rydym wedi cymryd y cam mwyaf ymlaen ers degawdau i sicrhau cynaliadwyedd hirdymor cynhyrchiant dur yng Nghymru. Byddaf yn gallu rhoi rhywfaint o fanylion ynglŷn â’’r hyn sydd wedi’i gynnwys yn y cytundeb. Mae’r cytundeb a gafwyd yn cynnwys ymrwymiad gan Tata Steel i ddiogelu swyddi a chynhyrchiant ym Mhort Talbot a gweithfeydd dur eraill—y gweithfeydd dur eraill ledled Cymru. Mae hwn yn gyhoeddiad sy’n berthnasol i bob gwaith dur ar draws y wlad.

Cyhoeddodd yr undebau fod elfennau sylweddol o’r ymrwymiad hwn yn ymrwymiad o bum mlynedd fan lleiaf o sicrwydd ar gyfer cynhyrchu dur yn y ddwy ffwrnais chwyth ac ymrwymiad i fuddsoddi yn ffwrnais chwyth 5 fel rhan o gynllun buddsoddi gwariant cyfalaf ehangach. Mae’n cynnwys cytundeb swyddi sy’n gyfwerth â’r hyn a gytunwyd gyda Tata Steel yn yr Iseldiroedd, sy’n cynnwys ymrwymiad i geisio osgoi unrhyw ddiswyddiadau gorfodol am bum mlynedd. Mae’n cynnwys cynllun buddsoddi 10 mlynedd gwerth £1 biliwn i gefnogi cynhyrchiant dur ym Mhort Talbot ac i sicrhau dyfodol gweithfeydd derbyn. Bydd ymgynghoriad gan Tata Steel ar gau cynllun pensiwn Dur Prydain a chael cynllun cyfraniadau wedi’u diffinio yn ei le, gydag uchafswm cyfraniadau o 10 y cant gan y cwmni a 6 y cant gan y cyflogeion, yn dechrau maes o law a bydd yr aelodau’n pleidleisio yn y flwyddyn newydd.

Hyd y gwn, mae trafodaethau uno’n parhau fel roeddent gyda ThyssenKrupp, ond y ffactor pwysicaf yng nghyhoeddiad heddiw yw ei fod yn galluogi Port Talbot a’r gweithfeydd dur ledled Cymru i fod hyd yn oed yn fwy cystadleuol, i fynd drwy drawsnewidiad sy’n mynd i olygu eu bod yn cynhyrchu metel am flynyddoedd lawer i ddod. Y ffordd orau i sicrhau dyfodol hirdymor i gynhyrchiant dur yng Nghymru yw gwneud cynhyrchiant dur ymysg y mwyaf cystadleuol yn unrhyw le ar y blaned, ac ymwneud â hynny y bydd cyhoeddiad heddiw a chyhoeddiadau yn y dyfodol.

A gaf fi ymuno â chi i groesawu’r newyddion yma heddiw? Oherwydd, ar ôl siarad â’r undebau y prynhawn yma, mae’n amlwg fod yna rai pryderon difrifol o hyd ymysg yr undebau ynglŷn â rhai o’r cynigion hyn, yn enwedig mewn perthynas â’r cynllun pensiwn a’r agweddau tymor hwy, ond a ydych hefyd yn cytuno â mi yn awr fod yn rhaid i hyn gael ei gefnogi gan fuddsoddiad Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU? Rwy’n meddwl eich bod wedi nodi eisoes—rydych newydd ddweud, fe glywais—eich bod yn mynd i wneud cyhoeddiadau, efallai, i’r perwyl hwnnw. A wnewch chi hefyd siarad â chydweithwyr yn y Cabinet yn San Steffan i sicrhau eu bod yn anrhydeddu rhai o’u hymrwymiadau o gefnogaeth i’r diwydiant dur yn awr? Roedd cyhoeddiad Tata ei hun yn gofyn am gefnogaeth i’r diwydiant dur ar rai o’r agweddau. Mae arnom angen hynny ar gyfer buddsoddiad yn y tymor hwy.

Pan fyddwch, gobeithio, yn cyfarfod â Ratan Tata—gelwais arnoch i wneud hynny’n gynharach—rwy’n meddwl ei bod hefyd yn bwysig i chi ei gael ef i roi ymrwymiad personol i’r diwydiant dur yma yn y DU mewn gwirionedd, gan fod Adam Price yn llygad ei le yn yr hyn a ddywedodd: mae yna ddiffyg hyder yn ymrwymiadau Tata oherwydd y 12 mis diwethaf, ac mae hynny wedi creu straen yn y berthynas rhwng y gweithwyr a’r cwmni. Mae’n bwysig adfer yr hyder hwnnw yn awr ac efallai y gallai ymrwymiadau personol gan Ratan Tata helpu’r broses honno. Rwy’n credu ei bod yn bwysig i ni gael hynny fel bod gennym hyder y bydd yr ymrwymiadau sydd wedi’u gwneud am bum mlynedd yn cael eu cyflawni, a bod y buddsoddiad 10 mlynedd, gwerth £1 biliwn yn debygol felly o sicrhau y bydd yr ymrwymiadau hynny i’r gwaith yn parhau yn y tymor hwy.

A allwch ddweud wrthyf hefyd pa drafodaethau y gallech fod yn eu cael yn awr gyda ThyssenKrupp i edrych ar y cynigion i uno? Gwyddom o’r adroddiadau blaenorol am eu hystyriaethau ynglŷn â chyfuno. Mae hwn yn gynllun am bum mlynedd; beth yw eu safbwynt mewn perthynas â’r pum mlynedd nesaf? A fydd ymrwymiadau’r Iseldiroedd hefyd yn cael eu hanrhydeddu os oes uno’n digwydd? Rwy’n credu ein bod angen hynny.

Rwy’n croesawu’r sgiliau, gan mai effeithlonrwydd a chynhyrchiant yw’r ffordd ymlaen, ond mae angen i ni edrych hefyd ar sut rydym yn cael y marchnadoedd a’r caffael wedi’i wneud fel y gallwn sicrhau cystadleurwydd wrth gyflenwi a gwerthu’r dur mewn gwirionedd. Felly, a wnewch chi hefyd edrych ar ffyrdd y gall Llywodraeth Cymru edrych ar gaffael i sicrhau eto y gall y dur a gynhyrchir yng Nghymru gael ei ddefnyddio yng Nghymru pa bryd bynnag y bo modd, ac os nad yng Nghymru, a wnewch chi drafod gyda’ch cydweithwyr yn San Steffan ei fod yn cael ei ddefnyddio yn Lloegr, yr Alban ac Iwerddon, i ni allu cael y gorau ar gyfer ein diwydiant dur?

Ysgrifennydd y Cabinet, mae’r cyhoeddiad hwn wedi cael gwared, i raddau—defnyddiaf y geiriau ‘i raddau’—ar y tywyllwch i lawer o weithwyr dur a’u teuluoedd. Maent wedi bod yn byw drwy uffern dros y 12 mis diwethaf, nid oes amheuaeth am hynny. Mae’r cymunedau o’u hamgylch wedi ceisio eu cefnogi, ond cafwyd ansicrwydd, ac mae’r cymorth hwnnw, felly, wedi bod yn gyfyngedig oherwydd yr ansicrwydd hwnnw. Yr hyn y maent ei eisiau yn awr a’r hyn rydym ni ei eisiau yn awr yw sicrwydd. Rwy’n gobeithio bod y datganiad hwn yn ddechrau ar y broses honno o sicrwydd.

Hoffwn ddiolch i’r Aelod am ei gwestiynau a dweud ei fod yn sicr yn gwneud hynny, ac nid fi yw’r unig Aelod yn y Siambr hon, rwy’n siŵr, sydd ag aelodau o’r teulu’n cael eu cyflogi ar ystad gwaith dur Tata. Mae heddiw’n foment arwyddocaol iawn o ran rhoi sicrwydd i lawer o bobl sydd wedi byw dros y flwyddyn ddiwethaf mewn cyflwr cyson o bryder am eu gwaith yn y dyfodol.

O ran ein hymgysylltiad â Llywodraeth y DU, mae’r Aelod yn hollol gywir. Byddwn yn parhau i bwyso ar Weinidogion Llywodraeth y DU i gefnogi dur yn y DU, ac yfory byddaf yn cyfarfod gyda Gweinidog Llywodraeth y DU, Nick Hurd, sy’n Weinidog Gwladol dros Newid yn yr Hinsawdd a Diwydiant i drafod Tata Steel a’r gefnogaeth rydym yn awr yn ei disgwyl gan Lywodraeth y DU. Rydym yn sicr yn disgwyl i Lywodraeth y DU roi camau ar waith o ran costau ynni ac ymchwil a datblygu er mwyn sicrhau bod y diwydiant dur yn gynaliadwy ar gyfer y dyfodol hirdymor. Byddaf hefyd yn gadael y Siambr i fynd i siarad drwy fideo-gynadledda gyda Bimlendra Jha, a byddaf yn tynnu sylw at y materion rydych wedi eu nodi ynghylch y rôl hanfodol y gallai Ratan Tata ei chwarae yn lleddfu tensiynau ac adfer ymddiriedaeth yn Tata ymysg y gweithlu.

O ran ein hymwneud â ThyssenKrupp, byddwn yn awr yn falch iawn o ymgysylltu â hwy. Rydym yn disgwyl y byddai’n rhaid i’r amodau rydym wedi’u gosod ar gyfer ein cefnogaeth a’r cymorth rwy’n gobeithio ei gyhoeddi yn y dyddiau nesaf allu gwrthsefyll unrhyw uno, a byddai’n rhaid iddo fod yn amodol ar unrhyw gefnogaeth barhaus. O ran caffael, mae David Rees yn ymwybodol o’r ffrwd waith, ac mae’n rhan o’r tasglu dur sydd wedi bod yn edrych ar y maes i sicrhau y gallwn fanteisio ar bob cyfle o ran prosiectau caffael cyhoeddus a phrosiectau seilwaith. Gyda’r pecyn cymorth rydym yn ei gynnig, gyda’r gefnogaeth bosibl y gallai, ac yn fy marn i, y dylai Llywodraeth y DU ei chyflwyno, rwy’n credu bod gan gynhyrchiant dur yng Nghymru a’r DU ddyfodol disglair iawn o heddiw ymlaen.

Rwy’n croesawu datganiad Tata heddiw yn fawr iawn, ac yn wir eich ymateb, Ysgrifennydd y Cabinet, yma yn y Siambr. Rwy’n credu bod datganiad Tata yn dyst i ymgyrch gref iawn y gweithwyr dur a’r undebau llafur sy’n eu cynrychioli i achub ein dur, ac yn wir y rôl a chwaraewyd gan ein Llywodraeth Lafur Cymru yma a chi eich hun fel Ysgrifennydd y Cabinet, a nifer o Aelodau Cynulliad hefyd wrth gwrs, yn enwedig fy nghyd-Aelod David Rees, yr AC dros Aberafan. Felly, mae’n braf iawn ein bod wedi cyrraedd y cam hwn heddiw, Ysgrifennydd y Cabinet, ond yn amlwg, fel rydym eisoes wedi trafod, mae mwy o waith i’w wneud i sicrhau ein bod yn cael y sicrwydd y siaradodd David Rees amdano a sefydlogrwydd wrth symud ymlaen.

I mi, wrth gwrs, mae fy niddordeb mawr i yn Tata yn Llanwern ac yn wir, gwaith dur Orb, gyda’u dur trydanol o ansawdd uchel iawn. Mae Tata yn Llanwern gyda ffatri Zodiac yn waith derbyn o ansawdd uchel iawn, sy’n cynhyrchu dur ar gyfer y diwydiant ceir a’u cynhyrchiant cyffredinol yn Llanwern. Felly, tybed a allwch fy sicrhau i a’r gweithwyr yng ngweithfeydd Casnewydd, Ysgrifennydd y Cabinet, na fyddwch yn esgeuluso safleoedd fel y rhai yn Llanwern a gwaith dur Orb wrth drafod y defnydd o’r buddsoddiad gwerth £1 biliwn i holl weithrediadau dur Tata, ac y byddwch yn gwneud yn siŵr fod y buddsoddiad o £1 biliwn yn cefnogi’r gweithfeydd hyn sydd o ansawdd uchel ac yn sicrhau dyfodol cynaliadwy i’r gweithfeydd hynny yng Nghasnewydd.

Hoffwn ddiolch i John Griffiths am ei gwestiynau a dweud, er fy mod yn ddiolchgar iawn am ei eiriau caredig, rwy’n credu mai’r Prif Weinidog sydd wedi arwain ar y mater hwn, ac sydd wedi gallu sicrhau ein bod ar y pwynt lle rydym heddiw. Hoffwn ddweud hefyd fod Aelodau’r Cynulliad wedi mynegi pryder ynglŷn â dyfodol y diwydiant dur o bob rhan o’r Siambr, ac rwy’n meddwl y bydd Aelodau’r Cynulliad ar draws y sbectrwm gwleidyddol yn teimlo rhyddhau ac yn croesawu’r cyhoeddiad heddiw.

Mae’r ymgyrch i achub ein dur wedi bod yn llwyddiant ysgubol, ac rwy’n meddwl bod y rhai sydd wedi ei harwain, ac yn bennaf oll, pawb sydd wedi cymryd rhan ynddi, wedi sicrhau dyfodol hirdymor cynhyrchiant dur, o bosibl, ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol, eu plant, a llawer o bobl a allai fod yn cael eu cyflogi yn y sector yn y blynyddoedd i ddod. Mae’r cyhoeddiad hwn yn cynnwys Llanwern wrth gwrs, a’r holl weithfeydd dur eraill, oherwydd heb Port Talbot, byddai pob un o’r gweithfeydd dur yng Nghymru dan fygythiad difrifol. Dylwn fod wedi ychwanegu gynnau fod y pecyn cymorth rwyf wedi ei gyhoeddi heddiw o fwy na £4 miliwn yn berthnasol, wrth gwrs, ac yn agored i weithwyr dur ar bob un o’r safleoedd yng Nghymru.

A gaf fi ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ymateb i’r datganiad heddiw hefyd? Ac a gaf fi fynegi fy llongyfarchiadau, yn sicr, i’r undebau llafur am ddod â hyn i ben ychydig cyn y Nadolig, beth bynnag, a rhoi rhywfaint o gysur o leiaf?

Ond rwy’n rhannu pryderon Adam Price a David Rees o ran pa ffydd y dylem ei roi yn yr ymrwymiadau y mae Tata Steel wedi eu rhoi heddiw. Yr adeg hon yr wythnos diwethaf roeddem yn sefyll yma’n gofyn cwestiynau i chi ynglŷn â’r hyn roeddech yn ei feddwl o’r ymrwymiadau roedd Tata Steel yn gallu eu rhoi ac ar y pryd, fe sonioch nad oeddech, yn ddealladwy, yn barod i ymateb i ddyfalu yn y wasg, ac rwy’n parchu hynny, ond a allwch roi syniad i ni i ba raddau y cawsoch chi—neu’r Prif Weinidog o leiaf—eich cynnwys yn rhan o’r hyn sydd wedi bod yn digwydd yn ystod yr wythnos ddiwethaf? Rwy’n sylweddoli y gallai rhywfaint o’r wybodaeth honno fod wedi cael ei rhoi’n gyfrinachol ac ni ddylid ei rhannu o reidrwydd, ond rwy’n meddwl y byddem i gyd yn hoffi rhywfaint o sicrwydd nad oes neb yn y Llywodraeth wedi cael ei gau allan rhag cymryd rhan lawn yn y sgwrs sydd wedi bod yn digwydd yn ystod yr wythnos ddiwethaf, os nad yn hwy na hynny.

Yn ail, i fynd yn ôl at y pwynt a wnaeth Adam Price—oherwydd yn amlwg, mae yna wahaniaeth yma rhwng pum mlynedd a 10 mlynedd. Er fy mod yn deall parodrwydd Llywodraeth Cymru i ymrwymo i gyfnod penodol o amser yn unig ar hyn, efallai y byddwch yn cofio cwestiynau rwyf wedi eu gofyn o’r blaen am yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn gallu ei wneud o ran diogelu’r pwrs cyhoeddus yn erbyn y posibilrwydd y caiff yr amodau eu torri, nid gan Tata o reidrwydd, ond gan brynwyr yn y dyfodol neu yn sgil uno, yn yr achos hwn. Mae pawb ohonom wedi mynegi ein pryderon am ThyssenKrupp yma yn y gorffennol.

Nawr, rwy’n sylwi yn eich datganiad heddiw, a welais yn weddol ddiweddar, y bydd y pecyn ehangach—y £4 miliwn hwn rydych yn ei ryddhau—yn amodol ar gytuno ar fanylion yr amodau sy’n rhwymo mewn cyfraith. Byddwn yn ddiolchgar, yn gyntaf oll, pe baech yn cadarnhau pwy fydd yn cael eu rhwymo’n gyfreithiol gan yr amodau hynny, oherwydd mae posibilrwydd bob amser fod y trefniant hwn—yn y 10 mlynedd nesaf, gallai Port Talbot, yn arbennig, fod yn destun opsiwn gwerthu arall eto. Yn ail, i ba raddau y byddwch yn gallu rhyddhau manylion yr amodau hynny i ni fel Aelodau’r Cynulliad? Rwy’n cydnabod y bydd gan gyfrinachedd masnachol ran i’w chwarae yma, ond gan gadw mewn cof yn arbennig yr hyn a grybwyllodd David Rees ar fater ymddiriedaeth yn gynharach, ni fuaswn yn hoffi meddwl bod hynny’n cael ei ddefnyddio fel esgus dros beidio â rhannu’r hyn a allwch yn gyfreithiol gyda ni. Diolch.

Hoffwn ddiolch i Suzy Davies am ei chwestiynau. Rydym wedi bod yn gweithio ar hyn, fel y gwyddoch, ers misoedd lawer ac ni chafodd neb ei gau allan. Yn wir, mae’r berthynas sydd wedi bod rhwng Llywodraeth Cymru a Tata wedi bod yn gynhyrchiol iawn. Buaswn wedi bod wrth fy modd yn gallu darparu sylwebaeth ar ble roeddem gyda Tata, ond yn anffodus, o ystyried sensitifrwydd y mater a’r cyfrinachedd masnachol sy’n rhaid ei gynnal, yn syml iawn, ni allwn wneud hynny. Gallai ymateb mewn unrhyw fanylder i ddyfalu negyddol yn y wasg hefyd fod wedi tanseilio sgyrsiau a oedd ar y gweill ac o bosibl, gallai fod wedi ein harwain at sefyllfa wahanol i’r un rydym ynddi heddiw.

O ran y cymorth rydym yn barod i’w gynnig—nid yn unig y £4 miliwn ar gyfer sgiliau a hyfforddiant, ond cymorth ychwanegol hefyd y bwriadaf ei gyhoeddi yn y dyddiau nesaf—byddai amodau ynghlwm wrth y cymorth hwnnw pe bai Tata yn cael eu prynu neu’n cael eu meddiannu gan unrhyw gwmni arall yn y dyfodol. Byddem yn disgwyl i’r amodau gael eu hanrhydeddu, neu byddem yn disgwyl i’r adnodd hwnnw gael ei adfachu. Nid wyf mewn sefyllfa ar hyn o bryd i allu dweud i ba raddau y gallwn rannu manylion y cymorth gyda chi, yn syml oherwydd ei bod yn wybodaeth gyfrinachol ar hyn o bryd.

Yn olaf, Lee Waters.

Diolch, Lywydd. Diolch yn fawr, Weinidog. Rhaid i mi ddweud, fe fynegaf fy rhyddhad ynglŷn â’r ffaith fod cytundeb wedi ei gyrraedd a hoffwn ddiolch i chi a’r Prif Weinidog a’r swyddogion am eich rôl yn hyn. Mae’n amlwg yn fater o bryder ein bod yn ddarostyngedig i fympwyon ystafell y bwrdd yn yr India ac rwy’n siŵr fod llawer yn y Siambr sy’n teimlo’n anesmwyth ynglŷn â pha mor ddibynnol yr ydym ar y penderfyniadau nad oes gennym fawr o reolaeth drostynt. A all ein sicrhau, yn y strategaeth economaidd y mae’n ei rhoi at ei gilydd gyda chyd-Aelodau, y gwneir ymdrech fawr i wneud yn siŵr ein bod yn gallu gwrthsefyll sioc allanol o’r fath yn well yn y dyfodol, a’n bod yn rhoi opsiynau eraill ar waith ar gyfer ein cymunedau fel nad ydym yn cael ein dal yn wystlon fel hyn gan gwmnïau rhyngwladol, sy’n gwneud penderfyniadau ar chwiw weithiau?

Mae rheolaeth leol yn allweddol, wrth gwrs, ac mae atebolrwydd i’r gymuned yn hanfodol. Rwy’n credu mai un o’r gwersi y gallwn eu dysgu o’r flwyddyn ddiwethaf yw y bydd cymunedau’n sefyll yn unedig pan fyddant yn wynebu’r posibilrwydd o nifer sylweddol o swyddi’n cael eu colli. Rwy’n meddwl bod hynny, yn ei dro, yn cyfiawnhau ein safbwynt drwy’r rhaglen lywodraethu a maniffesto Llafur Cymru, sef edrych ar dyfu’r cwmnïau sy’n gynhenid i Gymru ac sydd â photensial byd-eang cyflym, i alluogi’r cwmnïau lleol hynny yn y bôn i dyfu o fod yn dda i fod yn wych ac i ddod yn gwmnïau o safon fyd-eang sy’n cyflogi niferoedd sylweddol. Yn gynharach heddiw, fe ofynnoch gwestiwn am y pedwerydd chwyldro diwydiannol ac rwy’n meddwl ei bod yn deg dweud bod yn rhaid i’r strategaeth economaidd sy’n dod i’r amlwg roi sylw dyledus i hynny a’r materion rydych newydd eu crybwyll yn awr.

Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet. Mae hon yn sicr wedi bod yn eitem lawer mwy cadarnhaol na’r diwrnod y cafodd y Cynulliad blaenorol ei alw’n ôl ar 4 Ebrill eleni. Mae wedi bod yn wyth mis hir iawn yn dilyn cyhoeddiad cyntaf Tata.

So, I thank the Cabinet Secretary. We now move to voting time. Unless three Members wish for the bell to be rung, I move to voting time.