1. 1. Cwestiynau i’r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 13 Rhagfyr 2016.
5. A wnaiff y Prif Weinidog roi’r wybodaeth ddiweddaraf am ymdrechion i sicrhau adolygiad o warged Cynllun Pensiwn y Glowyr? OAQ(5)0331(FM)
Gwnaf. Fel y nodais yn y Siambr fis diwethaf, rydym yn cydnabod yr angen am drefniadau priodol, diogel ac wedi’u rheoli’n dda ar gyfer y cynllun pensiwn hwn. Nid yw pensiynau wedi'u datganoli, ond rydym ni wedi pwyso ar Lywodraeth y DU ar hyn, ac rydym ni’n parhau i wneud hynny.
Diolchaf i'r Prif Weinidog am ei ateb. Roeddwn yn falch iawn, ychydig wythnosau yn ôl, bod y Cynulliad Cenedlaethol wedi pasio’n unfrydol cynnig yn galw am adolygiad o'r gwarged MPS, a hefyd bod y cynnig hwnnw’n rhoi mandad i Lywodraeth Cymru greu cynghreiriau gydag arweinwyr rhanbarthol yn Lloegr a chyda Llywodraethau datganoledig eraill i roi pwysau cynyddol ar Lywodraeth y DU. A all ef roi sicrwydd y bydd y mandad y mae’r Cynulliad Cenedlaethol wedi ei roi iddo yn cael ei ddatblygu yn y flwyddyn newydd ac y bydd hyn yn flaenoriaeth i’w Lywodraeth yn 2017?
Anfonwyd llythyr ym mis Mehefin eleni at Amber Rudd. Roeddem ni mewn cysylltiad â swyddogion Llywodraeth y DU y bore yma. Nid yw eu safbwynt nhw, yn ei hanfod, wedi newid. Yr anhawster yw nad yw'r ymddiriedolwyr wedi codi unrhyw faterion gyda Llywodraeth y DU ynghylch dymuno newid y broses bresennol. Felly, bydd angen sicrhau bod yr ymddiriedolwyr yn hapus gydag unrhyw newidiadau yn ogystal, wrth gwrs, â Llywodraeth y DU.
Brif Weinidog, mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi cefnogaeth gyson i alwad Undeb Cenedlaethol y Glowyr i’r gwarged gael ei roi yn ôl yn y cynllun er budd y glowyr a’r gweithwyr diwydiant glo sydd wedi ymddeol. Bu Mr Ken Sullivan, sydd wedi casglu deiseb o 8,000 o enwau o’m hetholaeth i, yn gweithio ym mhwll glo Oakdale ger y Coed Duon am 24 mlynedd. Gweithiodd pobl Islwyn, fel fy nhad-cu a’m hen-ewythr, fel cynifer yng nghymoedd y de, dan amodau caled a pheryglus, yn aml ar draul eu hiechyd. Pa sylwadau pellach, felly, all Llywodraeth Cymru eu gwneud i Lywodraeth Dorïaidd y DU nad yw’n derbyn y sefyllfa, fel ei bod yn rhoi chwarae teg i lowyr Cymru?
Mae dyletswydd, rwy’n credu, ar yr ymddiriedolwyr i sicrhau eu bod yn egluro i aelodau’r cynllun pensiwn yn union beth maen nhw’n ei wneud, fel bod aelodau yn y cynllun yn teimlo’n fodlon ac yn teimlo bod y cynllun yn eu trin nhw’n deg. Felly, ceir pwyslais arnyn nhw i wneud hynny, ond byddwn, wrth gwrs, yn parhau i bwyso’r mater hwn gyda Llywodraeth y DU, fel yr ydym ni wedi bod yn ei wneud ers mis Mehefin, o leiaf.
Roedd Steffan yn iawn pan ddywedodd fod y Cynlluniad cyfan yn y ddadl honno wedi cefnogi safbwynt Llywodraeth Cymru ar hyn. Mae'n bwysig bod pensiynau cyn-lowyr yn cael eu diogelu a bod trefniadau gyda Llywodraeth y DU sy'n dryloyw ac yn deg. Pa drafodaethau ydych chi wedi eu cael gyda Llywodraeth y DU ynghylch yr angen iddi barhau i warantu’r gronfa bensiwn? Ac o ran y gwarged, mae’n edrych fel bod y trefniadau rhannu gwarged wedi bod o fwy o fudd i’r Llywodraeth nag i’r glowyr yn ystod y blynyddoedd diwethaf, felly pa drafodaethau ydych chi wedi eu cael ynglŷn â hyn, ac a ydych chi wedi ei gwneud yn eglur nad Llywodraeth Cymru yn unig sy'n siarad; y Cynulliad Cenedlaethol yn ei gyfanrwydd sy'n gwneud y pwyntiau hyn?
Wel, gwnaed yr ymholiadau hynny y bore yma, fel y dywedais. Mae Llywodraeth y DU wedi nodi barn y Cynulliad Cenedlaethol hwn. Mae'r trefniadau penodol o amgylch y cynllun pensiwn yn golygu, ydy, yn wir, ei bod hi’n iawn i ddweud bod Llywodraeth y DU yn cael budd unrhyw warged cyfnodol yng nghyllid y cynllun, ac rydym ni wedi gwneud y pwynt ein bod ni’n credu y dylai’r gwarged hwnnw gael ei ailgylchu yn ôl i mewn i'r cynllun er budd ei aelodau, yn hytrach nag i Lywodraeth y DU.