6. Pa drafodaethau diweddar y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cael gyda Llywodraeth y DU ynghylch cysylltiad/cangen rheilffordd Heathrow? OAQ(5)0332(FM)

Mae cysylltedd rhyngwladol trwy Heathrow yn bwysig i economi Cymru. Ddechrau 2016, ymgynghorodd Network Rail ar gynlluniau i wella cysylltiadau rheilffordd i Heathrow. Mewn ymateb i'r ymgynghoriad hwn, croesawsom y gostyngiadau i’r amser teithio y byddai'r cyswllt rheilffordd arfaethedig yn eu cynnig.

Diolchaf i'r Prif Weinidog am yr ateb yna. Fel y gŵyr, bydd y cyswllt rheilffordd Reading i Heathrow yn gwella mynediad at Faes Awyr Heathrow yn enfawr i deithwyr hamdden a busnes o dde Cymru a de-orllewin Lloegr, a gorllewin canolbarth Lloegr a llawer o ardaloedd eraill. Bydd yn lleihau amseroedd teithio i lawr i tua 26 munud, yn lleihau carbon, ac yn cludo mwy o bobl ar reilffyrdd ac oddi wrth gludiant preifat. Ond mae hefyd yn wir bod gan 1.3 miliwn o bobl swyddi gyda chwmni sy’n eiddo tramor sy'n cael eu hwyluso trwy deithio drwy Heathrow, ac mae 8.8 y cant o'r rheini yn byw yng Nghymru—dyna’r gyfran fwyaf o unrhyw ran o'r DU. Felly, mewn trafodaethau gyda'r Prif Weinidog yn y dyfodol, ond hefyd gyda'r Ysgrifennydd Gwladol dros Drafnidiaeth yn Llywodraeth y DU, a wnaiff ef bwysleisio pwysigrwydd y cyswllt rheilffordd hwn? Waeth beth yw ehangiad capasiti Heathrow, gallai’r cyswllt rheilffordd hwn, y sbardun hwn, gyflawni i bobl, i Gymru, yn gyflym iawn. Rydym yn deall bod y penderfyniad hwn yn mynd i gael ei wneud ryw bryd ar ddechrau 2019; gadewch i ni wneud y penderfyniad iawn, gan fod llywodraeth feiddgar yn llywodraeth dda, fel yr ydym ni wedi ei ddangos gyda Maes Awyr Caerdydd.

Wel, yn wir. Heathrow yw’r maes awyr prysuraf yn y DU o bell ffordd, a bydd hynny’n parhau i fod yn wir. Mae ei ddaearyddiaeth yn mynnu y bydd hynny’n wir; mae Gatwick yn rhy bell o'r rhan fwyaf o gymunedau yn y DU i gyrraedd yr un lefel â Heathrow. Ond mae'n hynod o bwysig, gan adeiladu ar y thema gynharach, bod pobl yn teimlo bod dewisiadau cludiant cyhoeddus ymarferol a di-dor ar eu cyfer. Yn hytrach na gadael y trên yn Reading a mynd ar fws rheilffordd-awyr yn Reading, mae'n hynod bwysig bod pobl yn gallu mynd i mewn i Faes Awyr Heathrow yn y ffordd rwyddaf bosibl, a bydd hynny’n annog mwy o bobl allan o'u ceir ac, wrth gwrs, yn helpu tagfeydd o amgylch y maes awyr.

Mae ehangu Maes Awyr Heathrow yn sicr yn hwb mawr i fasnach a thwristiaeth yng Nghymru. Nawr, yn wahanol i Lywodraeth yr Alban, mae'n ymddangos bod Llywodraeth Cymru wedi methu â denu llawer o hwb cadarnhaol i Gymru yn gyfnewid am gefnogaeth Llywodraeth Cymru i’r ehangiad. Mewn memorandwm o gyd-ddealltwriaeth i Lywodraeth yr Alban, sicrhaodd Llywodraeth yr Alban 16,000 o swyddi newydd, gwariant cysylltiedig ag adeiladu o £200 miliwn yn yr Alban, cronfa datblygu llwybrau gwerth £10 miliwn, a gostyngiad tâl glanio. Nawr, a ydych chi’n difaru peidio â sicrhau memorandwm cyd-ddealltwriaeth tebyg fel y llwyddodd eich cymheiriaid yn yr Alban i’w wneud?

Wel, rydym ni wedi edrych ar y memorandwm, ac nid wyf yn siŵr beth yn union y mae'n ei ddarparu, mewn gwirionedd. Mae geiriau ynddo, ond o ran gweithredoedd, nid yw'n eglur o gwbl. Hynny yw, nid yw'n bosibl o ran caffael i ddynodi swm penodol o arian ar gyfer caffael i gwmnïau yn yr Alban. Mae hynny'n mynd yn gwbl groes i’r rheolau caffael. Felly, nid yw'n hollol eglur beth mae'n ei olygu. O'n safbwynt ni, fodd bynnag, rydym ni wedi bod yn gweithio ers cryn amser gyda Maes Awyr Heathrow ar ddod i gytundeb gyda nhw ar ddatganiad o fwriad a fydd yn ystyried pethau fel y gadwyn gyflenwi, fel trafnidiaeth, fel cyfleoedd awyrennau a marchnata hefyd. Nid yw’r mater o slotiau glanio yn arbennig o berthnasol i ni; mae'n llawer mwy perthnasol yn yr Alban. Mae hynny'n wir. Ond yr hyn yr ydym ni’n ei archwilio yw'r cyfle i farchnata Cymru yn well yn Heathrow, gan bwysleisio’r pwynt, wrth gwrs, fod de Cymru yn enwedig yn agos iawn at Faes Awyr Heathrow ac y gall fod yn borth pwysig i dwristiaeth.