Part of the debate – Senedd Cymru am 5:58 pm ar 13 Rhagfyr 2016.
A gaf i gytuno â'r sylwadau y mae Adam Price wedi’u gwneud? Ysgrifennydd y Cabinet, fel y gwyddoch, mae ailbrisio’r ardrethi busnes yn parhau i fod yn destun pryder aruthrol i'r busnesau hynny sy'n wynebu cynnydd sylweddol yn eu gwerth ardrethol. Mae'r pryder hwn yn ymestyn i'r cynllun rhyddhad y mae Llywodraeth Cymru wedi penderfynu arno a’r rhyddhad trosiannol yr ydym yn pleidleisio arno y prynhawn yma.
Darllenais i drwy'r memorandwm esboniadol, ac mae'r tri dewis a ystyriwyd gan Lywodraeth Cymru wedi'u rhestru. Yn amlwg, nid oedd dewis 1—gwneud dim—yn ffordd hyfyw ymlaen; rwy'n credu ein bod ni i gyd yn cytuno â chi ar hynny. Fodd bynnag, gwelsom rywfaint o rinwedd yn newis 3, sef llunio rheoliadau ar sail y cynllun rhyddhad trosiannol a ddarperir yn Lloegr. Mae cynllun Lloegr yn hunan-gyllidol, neu mae i fod yn hunan-gyllidol, beth bynnag, a gellid bod wedi defnyddio hynny yn sail i’r cynllun. Ond deallaf nad ydych chi wedi dilyn y llwybr hwnnw. Roeddem ni o’r farn bod rhinwedd i’r syniad o drosglwyddo arian o’r rhai a fydd yn gweld gostyngiad yn eu hardrethi yn sgil yr ailbrisio i’r meysydd eraill lle bydd cynnydd, ac rydym yn drist eich bod wedi diystyru hynny. Fodd bynnag, fel y mae Adam Price wedi’i ddweud, mae angen i ni gael cynllun rhyddhad ardrethi trosiannol, ac mae mis Ebrill nesaf yn prysur agosáu erbyn hyn, a byddai busnesau yn poeni mwy am beidio â chael cynllun o gwbl na chael un sy’n ddiffygiol. Byddwn i’n nodi, fodd bynnag, y gallai’r cynnydd hwn i’r cyfraddau sy'n daladwy arwain at dranc rhai busnesau—lleiafrif o fusnesau, eto i gyd nifer sylweddol o fusnesau ledled Cymru. Rydym yn annog Llywodraeth Cymru i ystyried darparu cymorth ychwanegol i'r busnesau hynny cyn i’r cynllun gychwyn fis Ebrill nesaf.
Mae gennym bryderon difrifol am y dull y mae Llywodraeth Cymru wedi ei ddefnyddio yn y maes hwn, felly byddwn yn ymatal ar y rheoliadau hyn heddiw. Ond rydym ni’n cydnabod bod angen cynllun rhyddhad ardrethi trosiannol, felly ni fyddwn yn atal nac yn ceisio atal hwn rhag mynd trwyddo. Ond byddem yn eich annog i edrych unwaith eto ar y system sydd ar waith ac i sicrhau y bydd y busnesau hynny a fydd yn profi’r cynnydd gwaethaf ardrethi yn cael y cymorth sydd ei angen arnynt.