Yr eitem nesaf yw’r Rheoliadau Adrethu Annomestig (Symiau a Godir) Cymru 2016. Rwy’n galw ar yr Ysgrifennydd Cabinet i wneud y cynnig—Mark Drakeford.

Cynnig NDM6187 Jane Hutt

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru; yn unol â Rheol Sefydlog 27.5

Yn cymeradwyo bod y fersiwn ddrafft o Reoliadau Ardrethu Annomestig (Symiau a Godir) (Cymru) 2016 yn cael ei llunio yn unol â'r fersiwn ddrafft a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 22 Tachwedd 2016.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr, Lywydd. Bydd Rheoliadau Ardrethu Annomestig (Symiau a Godir) (Cymru) 2016, y gofynnir i’r Aelodau eu cymeradwyo heddiw, yn darparu ar gyfer rhyddhad ardrethi trosiannol i fusnesau bach y mae ailbrisio trethi annomestig 2017 yn effeithio arnyn nhw. Mae angen y rheoliadau hyn i sicrhau bod y £10 miliwn a gyhoeddwyd at y diben hwn ar 30 Medi yn cyrraedd y buddiolwyr y bwriedir eu cyrraedd. Cafodd yr ailbrisiad ei hun ei gyflawni gan Asiantaeth y Swyddfa Brisio, sef y corff statudol sy'n gyfrifol am asesu a dyrannu gwerthoedd ardrethol yng Nghymru a Lloegr. Mae'r swyddfa ar wahân i Lywodraeth Cymru ac mae’n gwbl annibynnol wrth gyrraedd ei gasgliadau prisio. Gan fod yn rhaid i'r ailbrisio fod yn niwtral o ran refeniw, mae'n ailddosbarthu'r ardrethi sy'n daladwy rhwng eiddo ar sail eu gwerthoedd cymharol ar adeg yr ailbrisio. Yn anochel, golyga hyn fod rhai gwerthoedd ardrethol yn codi ac eraill yn disgyn, ac, mewn rhai ardaloedd, mae’r effaith yn waeth yn sgil hyd yr amser ers yr ailbrisio diwethaf.

Fel Llywodraeth, rydym yn cydnabod y gall y newidiadau hyn olygu mwy o gostau i fusnesau bach, yn enwedig y rhai y gallai eu hawl i ryddhad ardrethi busnesau bach leihau o ganlyniad i'r ailbrisio. Felly, mae ein cynllun rhyddhad trosiannol gwerth £10 miliwn yn cael ei dargedu'n benodol at y busnesau bach hynny, sy’n eu caniatáu i gyflwyno unrhyw gynnydd i rwymedigaeth yn raddol dros gyfnod o dair blynedd. Bydd y cynllun hwn sy’n werth £10 miliwn yn rhoi cymorth ychwanegol i fwy na 7,000 o drethdalwyr.

Lywydd, bydd y cynllun yn cael ei ariannu'n llawn gan Lywodraeth Cymru, a chefnogwyd y cynllun hwnnw gan nifer o randdeiliaid allweddol mewn ymateb i'n hymgynghoriad. Ar y llaw arall, mae'r rhyddhad trosiannol sy’n cael ei weithredu gan Lywodraeth y DU yn Lloegr yn cael ei ariannu'n gyfan gwbl gan y trethdalwyr eu hunain. Pan fydd y cynllun rhyddhad trosiannol neu’r rhyddhad ardrethi busnesau bach gwerth £100 miliwn a gostyngiadau gorfodol a dewisol eraill yn cael eu hystyried, bydd gwerth £200 miliwn o gymorth ariannol yn cael ei ddarparu at y dibenion hyn yn 2017-18. Bydd hyn o fudd i fwy na thri chwarter yr holl drethdalwyr yng Nghymru.

Nawr, rwy’n deall bod llawer o’r Aelodau yma wedi gofyn am ragor o gymorth y tu hwnt i'r £10 miliwn sydd wedi ei gynnwys yn y rheoliadau hyn. Byddwch chi wedi clywed yr hyn a ddywedodd y Prif Weinidog yn gynharach y prynhawn yma bod y mater hwn yn parhau i gael ei ystyried. Mae angen i mi fod yn glir, Lywydd, nad yw dim o hynny’n berthnasol i'r rheoliadau hyn. Maen nhw’n cyfeirio at y cynllun a gyhoeddwyd ar 30 Medi ac, os nad yw’r rheoliadau hyn yn cael eu pasio ni fydd y cymorth hwnnw ar gael.

Gofynnaf i'r Aelodau gymeradwyo'r rheoliadau hyn heddiw fel y gall y rhyddhad trosiannol gwerth £10 miliwn gael ei ddarparu i fusnesau bach yng Nghymru o 1 Ebrill y flwyddyn nesaf.

Fel mae’r Ysgrifennydd wedi’i esbonio, wrth gwrs, mae’r rheoliadau yma’n cynnig rhyw gymaint o ryddhad dros dro i fusnesau, yn arbennig yn sgil yr ailbrisiant. I’r graddau hynny, wrth gwrs, mae’n rhaid croesawu hynny oherwydd, fel rydym wedi’i glywed o’r blaid hon ac o bleidiau eraill yn y Siambr, mae yna fusnesau sydd yn mynd i ddioddef yn eithaf enbyd, a dweud y gwir, oherwydd yr ailbrisiant yma. Mae yna batrwm daearyddol tra gwahanol i’w weld—hynny yw, cynnydd o bron 9 y cant, er enghraifft, yng Ngwynedd, a 9.2 y cant, yr uchaf, yng Nghonwy, er enghraifft. Ac wrth gwrs, y tu fewn i hynny, mae yna fusnesau unigol, yn arbennig yn rhai o’r sectorau sydd yn cael eu dadlennu yn y memorandwm esboniadol—er enghraifft, gwestai—sydd yn wynebu pwysau arbennig iawn.

Mae e wedi rhagweld beth roeddwn i’n mynd i’w ddweud, wrth gwrs: nid yw £10 miliwn yn ddigon. Mae’r Ysgrifennydd yn berson rhesymol, mae’n fodlon gwrando, a byddwn i’n ymbil arno i wrando eto nawr. Mae wedi ei ddweud—ac, fel roedd y Prif Weinidog wedi ei ddweud, mae’r Llywodraeth yn dal i ystyried y sgôp sydd yna ar gyfer rhagor o help y tu fas i’r ffrâm rydym ni’n sôn amdano heddiw gyda’r £10 miliwn. Byddai hynny yn sicr yn cael ei groesawu gan fusnesau ar hyd Cymru o fewn y sectorau sydd yn wynebu’r cynnydd yma, ond yn arbennig yn yr ardaloedd hynny sydd wedi eu nodi fan hyn.

Felly, a allaf i ofyn iddo fe i fynd ymhellach? Yn naturiol, ni fyddem ni eisiau gwrthwynebu hyn heddiw achos, fel roedd yr Ysgrifennydd yn esbonio, wrth gwrs, pe baem yn gwneud hynny, byddai’r £10 miliwn sydd ar y ford ar hyn o bryd yn cael ei golli. Yn sicr, rydym ni eisiau mwy o arian, yn sicr nid ydym ni eisiau tynnu’r £10 miliwn sydd yna’n barod. Ond a gaf i ofyn iddo fe, yn ysbryd y cyfnod Nadoligaidd yr ŷm ni ynddo fe—? Ond, o ddifri calon, mae busnesau bach, asgwrn cefn ein heconomi, yn gofyn am help gan Lywodraeth Cymru—a allaf i ofyn iddo fe unwaith eto i wrando ar y lleisiau hynny?

A gaf i gytuno â'r sylwadau y mae Adam Price wedi’u gwneud? Ysgrifennydd y Cabinet, fel y gwyddoch, mae ailbrisio’r ardrethi busnes yn parhau i fod yn destun pryder aruthrol i'r busnesau hynny sy'n wynebu cynnydd sylweddol yn eu gwerth ardrethol. Mae'r pryder hwn yn ymestyn i'r cynllun rhyddhad y mae Llywodraeth Cymru wedi penderfynu arno a’r rhyddhad trosiannol yr ydym yn pleidleisio arno y prynhawn yma.

Darllenais i drwy'r memorandwm esboniadol, ac mae'r tri dewis a ystyriwyd gan Lywodraeth Cymru wedi'u rhestru. Yn amlwg, nid oedd dewis 1—gwneud dim—yn ffordd hyfyw ymlaen; rwy'n credu ein bod ni i gyd yn cytuno â chi ar hynny. Fodd bynnag, gwelsom rywfaint o rinwedd yn newis 3, sef llunio rheoliadau ar sail y cynllun rhyddhad trosiannol a ddarperir yn Lloegr. Mae cynllun Lloegr yn hunan-gyllidol, neu mae i fod yn hunan-gyllidol, beth bynnag, a gellid bod wedi defnyddio hynny yn sail i’r cynllun. Ond deallaf nad ydych chi wedi dilyn y llwybr hwnnw. Roeddem ni o’r farn bod rhinwedd i’r syniad o drosglwyddo arian o’r rhai a fydd yn gweld gostyngiad yn eu hardrethi yn sgil yr ailbrisio i’r meysydd eraill lle bydd cynnydd, ac rydym yn drist eich bod wedi diystyru hynny. Fodd bynnag, fel y mae Adam Price wedi’i ddweud, mae angen i ni gael cynllun rhyddhad ardrethi trosiannol, ac mae mis Ebrill nesaf yn prysur agosáu erbyn hyn, a byddai busnesau yn poeni mwy am beidio â chael cynllun o gwbl na chael un sy’n ddiffygiol. Byddwn i’n nodi, fodd bynnag, y gallai’r cynnydd hwn i’r cyfraddau sy'n daladwy arwain at dranc rhai busnesau—lleiafrif o fusnesau, eto i gyd nifer sylweddol o fusnesau ledled Cymru. Rydym yn annog Llywodraeth Cymru i ystyried darparu cymorth ychwanegol i'r busnesau hynny cyn i’r cynllun gychwyn fis Ebrill nesaf.

Mae gennym bryderon difrifol am y dull y mae Llywodraeth Cymru wedi ei ddefnyddio yn y maes hwn, felly byddwn yn ymatal ar y rheoliadau hyn heddiw. Ond rydym ni’n cydnabod bod angen cynllun rhyddhad ardrethi trosiannol, felly ni fyddwn yn atal nac yn ceisio atal hwn rhag mynd trwyddo. Ond byddem yn eich annog i edrych unwaith eto ar y system sydd ar waith ac i sicrhau y bydd y busnesau hynny a fydd yn profi’r cynnydd gwaethaf ardrethi yn cael y cymorth sydd ei angen arnynt.

Fel y dywedwyd eisoes, gan ein bod yn trafod y rheoliadau byddai’n esgeulus peidio ag ystyried rhai o'r anawsterau sydd wedi eu hachosi mewn rhai sectorau ac mewn rhai rhannau o Gymru gan y cynnydd mewn ardrethi sydd wedi digwydd dan y swyddfa brisio. Mewn rhannau o Wynedd ac yn sicr yn y sector twristiaeth a lletygarwch, bu materion penodol yr wyf yn gobeithio y bydd y Llywodraeth yn eu hystyried wrth edrych ar y broses ail-werthuso bosibl o faint o arian a allai fod ar gael ar gyfer rhyddhad trosiannol.

Ond roeddwn i eisiau, hefyd, dynnu sylw'r Llywodraeth, a'r Cynulliad cyfan mewn gwirionedd, at fater penodol yr wyf wedi cael gwybod amdano sy’n eithaf newydd, rwy’n credu, ac na fu sôn amdano yn y trafodaethau hyd yn hyn, sef y posibilrwydd y bydd y prisiadau newydd yn rhwystro rhai cynlluniau ynni adnewyddadwy. Yr hyn sydd wedi digwydd yw bod ailbrisio eiddo â phaneli solar, er enghraifft, at ddibenion ardrethi busnes—sy’n cynnwys ysgolion—wedi arwain at brisiad uwch i’r eiddo hwnnw, oherwydd, os ydych chi’n gweld eiddo â phaneli solar arno, mae gwerth mwy iddo erbyn hyn nag oedd iddo heb y paneli solar. Ond os ydyn nhw wedyn yn talu mwy o ardrethi busnes oherwydd y paneli solar, ni all y naill law na’r llall gydgysylltu a chydweithio ar gyfer dyfodol mwy cynaliadwy.

Nawr, ni allwn roi sylw i hynny yn y rheoliadau hyn. Mae’r rheoliadau hyn ar gyfer rhyddhad trosiannol. Ond dyma'r cyfle cyntaf yr wyf wedi’i gael i’w roi ar gofnod bod hwn yn fater a allai, yn ystod y flwyddyn ariannol nesaf, ddod i’n poeni ni a datgelu bod rhai o'r pethau y mae'r Llywodraeth yn ei wneud i annog ynni adnewyddadwy—bu paneli solar yn fater penodol a ddaeth i’m sylw, oherwydd cânt eu gosod ar adeiladau ac, felly, maen nhw’n weladwy iawn i'r swyddfa brisio. Efallai nad yw pwmp gwres solar mor weladwy i’r swyddog sy'n dod i edrych ar eich eiddo newydd. Mae'r rhain yn bethau y credaf y dylai'r Llywodraeth fod yn ymwybodol ohonyn nhw. Ni allwn reoli'r hyn y mae’r swyddfa brisio yn ei ddweud am werth a chynnydd mewn gwerth adeilad mewn termau ardrethol. Ond gallwn, wrth gwrs, ddylunio system ardrethi busnes sy'n cydnabod nwyddau cyhoeddus megis ynni adnewyddadwy. Wrth symud ymlaen, mewn gwirionedd, dyna'n union yr hyn sydd ei angen arnom: adolygiad o'r system ardrethi busnes sy’n rhoi llawer mwy o ystyriaeth i nwyddau cyhoeddus megis ynni adnewyddadwy, i fanteision cyhoeddus megis busnesau bach a lleol, ac i anfanteision cyhoeddus megis parcio am ddim mewn meysydd parcio archfarchnadoedd.

Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet i ymateb i’r ddadl.

Diolch yn fawr, Lywydd. A gaf i ddechrau trwy gydnabod y ffaith bod Adam Price wedi croesawu beth sydd yn y cynllun o flaen y Cynulliad y prynhawn yma a dweud, wrth gwrs, rydw i’n dal i wrando ar bopeth mae pobl yn y Cynulliad yma yn ei ddweud wrthyf fi? Rydw i wedi clywed beth mae Nick Ramsay wedi ei ddweud o’r blaen a beth mae e wedi ei ddweud y prynhawn yma. Mae’r pwynt y mae Simon Thomas wedi’i godi yn rhywbeth newydd, ond, wrth gwrs, rydym ni wedi dweud yn barod yr ydym ni’n mynd i ailwampio’r system sydd gennym ni yma yng Nghymru ar gyfer y flwyddyn ariannol ar ôl yr un nesaf.

All I would say to Nick Ramsay on the English scheme is that I saw it’s attractions as well, because it would have cost the Welsh Government absolutely nothing, but what it would have cost would have been the steel sector in Wales and GP surgeries in Wales, which would have ended up paying to support other businesses, whereas the scheme in front of the Assembly this afternoon is one where £10 million-worth of new money, Welsh Government money, is being used for those purposes instead. I believe that this is preferable. I’m grateful to those Members who’ve indicated some support for it, and I do hope that these regulations will be approved today.

Y cwestiwn yw a ddylid derbyn y cynnig. A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Gohiriaf y bleidlais ar yr eitem yma tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.

Yr eitem nesaf yw Rheoliadau Gofal Cymdeithasol Cymru (Ehangu Ystyr ‘Gweithiwr Gofal Cymdeithasol’) 2016 a Rheoliadau Gofal Cymdeithasol Cymru (Pennu Gweithwyr Gofal Cymdeithasol) (Cofrestru) 2016. Yn unol â Rheol Sefydlog 12.24, rwy’n cynnig bod y ddau gynnig o dan eitemau 10 ac 11, felly, yn cael eu grwpio ar gyfer y ddadl. A oes unrhyw wrthwynebiad?