Mae [R] yn dynodi bod yr Aelod wedi datgan buddiant. Mae [W] yn dynodi bod y cwestiwn wedi'i gyflwyno yn Gymraeg.

Galwaf yn awr ar Neil Hamilton i ofyn yr ail gwestiwn brys. Neil Hamilton.

A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am y cyhoeddiad heddiw ar yr ymchwiliad cyhoeddus i ffordd liniaru arfaethedig yr M4? EAQ(5)0099(EI)

Mae datganiad y Gweinidog y bore yma yn datgan dyddiad yr ymchwiliad cyhoeddus ac mae’n dweud y bydd:

Y prosiect yn mynd ymlaen i gael ei ystyried gan arolygwyr annibynnol mewn ymchwiliad a bennir gan yr arolygiaeth gynllunio i ddechrau ar 28 Chwefror 2017 gyda chyfarfod cyn yr ymchwiliad... ar 27 Ionawr.

A gaf fi ddiolch i’r Gweinidog am y datganiad hwnnw a chroesawu’r cyhoeddiad heddiw, a nodi, yn wir, fod Ysgrifennydd y Cabinet, pan wnaeth ei ddatganiad diwethaf ar hyn ar 3 Hydref, wedi dweud y byddai’n dechrau heb fod yn hwyrach na 31 Mawrth y flwyddyn nesaf? Felly, mae’n newyddion da y bydd yn dechrau fis yn gynharach na’r dyddiad hwyraf posibl.

Disgrifiwyd sefyllfa bresennol y tagfeydd ar yr M4 gan David Cameron, yn un o’i ddatganiadau mwy cofiadwy, yn

‘droed ar bibell wynt economi Cymru’.

Mae’n hanfodol, felly, fod yr ymchwiliad hwn yn cael ei gwblhau cyn gynted â phosibl.

A all y Gweinidog roi unrhyw awgrym ynglŷn â pha mor hir y mae’r ymchwiliad yn debygol o bara? Yn y datganiad ym mis Hydref, dywedwyd y byddai’n para oddeutu pum mis. A yw’r amcangyfrif hwnnw wedi newid? Ers mis Hydref, mae rhagolygon traffig yr M4 ar gyfer y dyfodol wedi cael eu diwygio i lefel is, a thybed a yw brwdfrydedd y Llywodraeth dros y llwybr du wedi cilio—[Torri ar draws.] Rwy’n gofyn cwestiwn yn awr. [Torri ar draws.] Os yw brwdfrydedd y Llywodraeth dros y llwybr du wedi cilio gan olygu y bydd y llwybr glas yn cael ei ystyried yn briodol fel dewis arall, tybed a all y Gweinidog ddweud wrthyf hefyd a yw hi neu unrhyw un o’i chyd-Aelodau wedi cael unrhyw gyfarfodydd gyda’r Athro Stuart Cole neu unrhyw un sydd wedi bod yn dadlau dros y llwybr glas i weithio ar yr achos drosto fel dewis arall yn lle’r llwybr du yng nghyd-destun yr ymchwiliad hwn, ac felly a wnaiff hi gadarnhau y bydd y Llywodraeth yn cadw meddwl agored mewn perthynas â hyn, fod mwy nag un ffordd o ddatrys y broblem hon ac y bydd tystiolaeth y Llywodraeth i’r ymchwiliad yn rhoi ystyriaeth lawn i’r cynigion eraill sydd ar gael. [Torri ar draws.]

Diolch. Weinidog, a wnewch chi ateb, os gwelwch yn dda?

Er mwyn cynnal didwylledd a thryloywder, mae’r holl adroddiadau technegol economaidd ac amgylcheddol a lywiodd yr adolygiad o’r data wedi eu cyhoeddi ar wefan Llywodraeth Cymru, i ganiatáu i bawb ei ystyried. Bydd yr ymchwiliad cyhoeddus yn ystyried barn pawb sy’n gysylltiedig â’r mater. Bydd yn cymryd cyhyd ag y bydd angen. Rwy’n ymwybodol iawn fod amrywiaeth o safbwyntiau ar draws y Siambr ac mewn mannau eraill ledled Cymru ynglŷn â’r prosiect hwn, a holl ddiben yr ymchwiliad yw caniatáu i’r safbwyntiau hynny gael eu clywed a’u hystyried yn y broses o wneud penderfyniadau.

Weinidog, a allwch gadarnhau—? Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet heddiw y byddai gwaith yn dechrau yn 2018, ond yn amlwg mae 24 mis tan ddiwedd 2018. A allwch gadarnhau pryd yn 2018 y gallai ddechrau? A allwch roi dyddiad ychydig yn fwy manwl, yn amodol, wrth gwrs, ar ganlyniad yr ymchwiliad cyhoeddus?

Yn eich datganiad heddiw, dywedwch fod Ysgrifennydd y Cabinet wedi dweud bod yr asesiad diweddaraf yn dangos y bydd lefelau traffig yn y dyfodol, gan ystyried y cynigion diweddaraf ar gyfer y metro, yn parhau i dyfu, ond ychydig yn arafach nag a ragwelwyd yn flaenorol. A fydd y modelu newydd yn effeithio ar brosiectau seilwaith eraill sydd ar y gweill? Ac yn olaf, a allwch gadarnhau bod y prosiect yn dal yn hyfyw ar y costau amcangyfrifedig, gyda’r data poblogaeth diwygiedig wedi’i ychwanegu?

Wel, Ddirprwy Lywydd, rwyf mewn perygl yn awr o ddarllen y datganiad ysgrifenedig a wnaed gan Ysgrifennydd y Cabinet y bore yma, sy’n cynnwys yr holl wybodaeth. Mae datganiad ysgrifenedig y bore yma yn nodi’r sefyllfa ddiweddaraf mewn perthynas â’r adolygiad o ddata a gyhoeddwyd gan Ysgrifennydd y Cabinet yn gynharach. Mae’r datganiad yn nodi dyddiad cychwyn yr ymchwiliad cyhoeddus, ac rwy’n siŵr fod pob un ohonom yn croesawu hynny, ac mae’n nodi rhai posibiliadau o ganlyniad i ymchwiliad cyhoeddus.

Diolch yn fawr iawn. Rydym yn awr—. [Torri ar draws.] Parhewch.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwyf o ddifrif yn chwilio am eglurhad fel Aelod newydd yn y Cynulliad hwn. Rwy’n edrych am eglurhad—ac nid yw’r llyfr rheolau gennyf o fy mlaen—ynglŷn â’r rhan berthnasol o’r Rheolau Sefydlog sy’n cyfeirio at gwestiynau brys, a beth sy’n cyfrif fel cwestiwn brys. Nid wyf yn dweud hynny er amarch i’r cwestiwn a glywsom yn awr ond ymddengys nad yw rhai cwestiynau brys yn rhai brys nac yn newydd, nac yn gwestiynau [Chwerthin.] O’r herwydd, rwy’n gofyn i chi’n ddiffuant, fel Aelod newydd, am eich cyngor a’ch arweiniad ynglŷn â’r hyn y dylem ei gyflwyno, yn y dyfodol, fel cwestiwn brys.

Diolch. Os caiff y cwestiwn a gyflwynir ei dderbyn gan y Llywydd, neu yn absenoldeb y Llywydd, gennyf fi, fe’i hystyrir yn gwestiwn brys. Felly, dylid gwrando arno yn yr un modd â chwestiynau brys y buasech chi’n eu hystyried yn faterion brys, na fyddent o reidrwydd yn faterion brys ym marn pawb arall. Felly, mae’n benderfyniad i’r Llywydd. Credaf mai’r meini prawf a ddefnyddiwyd heddiw oedd mai dyma gyfarfod olaf y Cynulliad cyn y toriad, ac felly mae’n gyfle i Aelodau gwestiynu materion perthnasol sydd efallai newydd eu cyhoeddi eisoes fel datganiad. Fe’i derbyniwyd ar y mater hwnnw. Ond diolch am godi’r pwynt o drefn.