Diolch, Ddirprwy Lywydd. Ganed Griffith Morgan, a gâi ei alw’n Guto, yn 1700, ac roedd yn byw ar fferm Nyth Brân yn Llanwynno. Roedd Guto’n rhedwr heb ei ail, a gallai gorlannu defaid y teulu ar ei ben ei hun, a hyd yn oed dal adar wrth iddynt hedfan. Mae un stori’n ei ddisgrifio’n rhedeg y 7 milltir i Bontypridd ac yn ôl adref cyn i’r tegell ferwi. Yn ei ras fwyaf, rhedodd Guto 12 milltir mewn 53 munud, ond bu farw’n fuan wedi hynny, ac yntau ond yn 37 mlwydd oed.

Er ei fod wedi marw, roedd ei hanes yn dal yn fyw. Ar Nos Galan 1958, trefnodd Bernard Baldwin, un o drigolion Aberpennar, y ras Nos Galan gyntaf i dalu teyrnged i chwedl Guto, gyda’r ras drwy ganol y dref am hanner nos yn uchafbwynt i’r digwyddiad. Bob blwyddyn, mae rhedwr dirgel, ffigwr amlwg o fyd chwaraeon a gedwir yn gyfrinach bob tro, yn arwain y ras, gan ymgorffori ysbryd Guto mewn gweithred o bererindod sy’n dechrau wrth fedd Guto yn Eglwys Sant Gwynno.

Mae cefnogaeth gref y gymuned wedi bod yn sylfaen i’r digwyddiad wrth iddo fynd o nerth i nerth, gyda rasys i’r elît, i amaturiaid ac i blant yn llawn dop o redwyr. Erbyn hyn mae ras Nos Galan yn wirioneddol ryngwladol, ac yn denu bron i 10,000 o bobl i Aberpennar bob blwyddyn. Cynhelir y 59fed ras Nos Galan yn 2016, gyda phobl o bob cwr o’r byd yn cymryd rhan ac yn codi arian ar gyfer elusennau. Y llynedd, daeth cystadleuwyr o lefydd mor bell â De Affrica a Texas. Byddaf yn stiwardio yn y rasys Nos Galan eto eleni, gan chwarae fy rhan yn coffáu Guto Nyth Brân a dathlu ei chwedl.