A gaf fi ddechrau drwy ddweud mai addysg yn amlwg yw un o’r rhoddion pwysicaf y gallwn eu rhoi i’n plant? Fel y cyfryw, mae’n rhaid i ni ei roi yn y modd cywir a sicrhau ei fod yn cyrraedd yn dda. Mae’r Rhaglen Ryngwladol Asesu Myfyrwyr—fel y dywedodd Darren, yr enw hir am y PISA byr, fel rydym bob amser yn ei adnabod—yn rhoi dull i ni o gymharu perfformiad myfyrwyr mewn darllen, mathemateg a gwyddoniaeth, ond dylem hefyd nodi nad yw’n ymwneud mewn gwirionedd â throsglwyddo’r wybodaeth y mae’r profion yn ymwneud â hi, mae’n ymwneud â sut rydym yn defnyddio’r wybodaeth honno. Mae’n ymwneud â meddwl yn feirniadol, yr ymchwiliad, yr atebion, y ffordd rydym yn cyfathrebu’r atebion hynny; mae’n ddarlun ehangach na chyflwyno gwybodaeth yn unig. Ac efallai fod angen i ni edrych ar yr agwedd honno ar ein system addysg pan fyddwn yn gwneud ein haddysgu.

Ond cyn i mi wneud sylwadau pellach ar PISA, efallai, nid wyf am golli golwg ar rai o’r llwyddiannau rydym wedi eu cael mewn gwirionedd, oherwydd nid wyf wedi clywed rhai o’r ffeithiau eto: ein bod wedi cael lefelau uwch nag erioed o berfformiadau TGAU yma yng Nghymru y llynedd. Yn fy etholaeth fy hun, yng Nghyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot, cafwyd canlyniadau TGAU ar lefelau uwch nag erioed. Mae’r rhain yn ganlyniadau sy’n dangos bod ein myfyrwyr yn cyflawni’r cymwysterau rydym yn awyddus iddynt eu cyflawni, ac maent yn cyflawni cymwysterau a fydd yn eu cael i mewn i leoliadau ar gyfer swyddi neu addysg bellach ac uwch. Ac rydym yn gweld y safonau hynny’n cynyddu. Ac mae’n ymddangos ein bod wedi cymryd PISA—ac nid wyf yn mynd i’w ddifrïo—ond mae’n ymddangos ein bod wedi cymryd PISA fel yr unig fesur, heb ystyried, mewn gwirionedd, fod yna bethau eraill rydym yn eu cyflawni. Gadewch i ni gydnabod y pethau hynny hefyd.

Rwyf hefyd yn awyddus, efallai, i siarad am rai o’r rhaglenni rydym wedi eu rhoi ar waith. Fe edrychaf ar Her Ysgolion Cymru. Rydym wedi gweld y rhaglen honno’n gweithredu ac mae wedi bod yn llwyddiannus, ac rwyf am roi clod i Huw Lewis, a’i gwelodd yn cael ei gweithredu. Rhaid i mi ddweud fy mod ychydig yn siomedig ein bod yn ei gweld yn dod i ddiwedd ei hoes, a hoffwn ofyn i Ysgrifennydd y Cabinet a wnaiff hi edrych ar y cam nesaf, neu gam arall o’r rhaglen honno, oherwydd ei bod wedi cyflawni mewn ardaloedd. Rwy’n credu ei bod yn helpu’r athrawon a nodir drwy’r rhaglen gategoreiddio, mewn ysgolion lle y ceir categori is, coch, i allu elwa efallai ar brofiad ac arbenigedd pobl eraill. Ac rwy’n meddwl ei bod yn bwysig ein bod yn sicrhau, lle y ceir arferion da, ein bod yn rhannu’r arfer da hwnnw. A dyna beth a wnai.

Rwyf hefyd yn awyddus i dynnu sylw at y ffaith, wrth gwrs, fod y bwlch cyrhaeddiad rhwng y prydau ysgol am ddim a phrydau ysgol nad ydynt am ddim wedi lleihau, ac rwy’n meddwl bod Darren wedi sôn fod PISA wedi sylwi ar hynny mewn gwirionedd. Efallai ein bod yn rhoi rhesymau gwahanol amdano, oherwydd yr hyn a ddywedodd PISA, ond mae’r bwlch yn lleihau, ac mae yna gyflawniadau. Yr hyn rydym yn tueddu i’w anghofio, weithiau, pan fyddwn yn sôn am A* ac A* i C, yw bod pobl a gafodd D neu E wedi ennill rhywbeth na allent byth fod wedi’i ddisgwyl, os yw’r addysgu’n dda. Rydym yn codi’r platfform. Rydym yn anghofio’r gwerth ychwanegol a roddir i nifer o’n disgyblion yn ein system addysg, a bod y disgyblion hynny mewn gwirionedd yn rhagori ar eu potensial oherwydd peth o’r addysgu y maent yn ei gael. Rydym yn aml yn anghofio hynny. Am yn llawer rhy hir, rydym wedi gweithio yn ôl faint o A* y mae ysgol yn eu cael, nid yr hyn a gyflawnodd y plentyn, a yw’r plentyn wedi gwireddu eu potensial, ac a ydynt wedi rhagori ar eu potensial. Ac weithiau nid y canlyniadau rydym yn eu mesur yw’r pethau gorau bob amser. Mae angen i ni edrych ar sut rydym yn gwneud hynny, oherwydd ein bod mewn byd lle y ceir lefelau amrywiol, ac mae angen i ni ganolbwyntio ar bob lefel o’r system addysg a gweld beth y gallwn sicrhau y gellir ei gyflawni gan ein plant.

Mae gennyf amser, felly af yn ôl at raglen PISA, y gwn ei bod wedi cael sylw’n barod. Ac rwy’n cytuno â phawb; nid yw’r canlyniadau PISA hynny’n dderbyniol. Maent yn llawer is na’r hyn y byddem ei eisiau, nid ydynt yn rhoi Cymru lle rydym am iddi fod yn y farchnad fyd-eang, ac maent yn ein hatgoffa o’r daith sy’n dal i fod angen i ni ei theithio yn y maes hwnnw. Ac mae’r daith, mewn gwirionedd, yn debyg i’r daith yng ngwledydd eraill y DU, a welodd eu sgoriau’n disgyn mewn o leiaf ddau o’r pynciau hynny yr wythnos diwethaf. Rwy’n credu ein bod yn gwneud cynnydd yn y maes, ac fe welsom y cynnydd mwyaf yn y DU mewn mathemateg, er enghraifft. A allai hynny fod yn deillio o’r fframwaith rhifedd a gyflwynwyd? Daeth y fframweithiau llythrennedd a rhifedd i mewn o ganlyniad i rai o’r penderfyniadau a seiliwyd ar ganlyniadau 2009 a 2012. Felly, rydym yn cyflwyno rhaglenni.

Nawr, rydym hefyd—. Mewn gwirionedd, efallai fod Darren wedi bychanu mewn ffordd—o leiaf, teimlwn mai dyna a wnaeth—y newidiadau i’r cwricwlwm. Nawr, rwy’n credu mai Donaldson yw’r ffordd iawn, gan ei fod yn newid y ffordd honno o feddwl yn feirniadol, o ddatrys problemau, o edrych ar sut y gallwn gymryd gwybodaeth a’i defnyddio. Ymwneud â hynny y mae Donaldson, ac rwy’n credu mai dyna’r cwricwlwm ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain. [Torri ar draws.] Wrth gwrs, Darren.