Part of the debate – Senedd Cymru am 2:18 pm ar 10 Ionawr 2017.
Na. Rwy'n credu, wrth inni edrych ar hyn, bod angen inni feddwl yn ddoeth am ein sefyllfa yng Nghymru, a'r gymhariaeth a wnaed â Lloegr. Lle'r Groes Goch, wrth gwrs, yw sefyll dros eu sylwebaeth eu hunain ar y system yn Lloegr—nid ydyn nhw wedi gwneud yr un sylwadau ar y system yma yng Nghymru, ac mae yna wahaniaethau yn bodoli. Mae saith o ymddiriedolaethau ysbytai amrywiol yn Lloegr wedi cyrraedd y lefel uchaf o wyliadwriaeth—ac maen nhw yn rhedeg system wahanol, felly mae'r pwysau sydd arnyn nhw’n wahanol. Rhan o'r her yw defnyddio geirfa onest am yr hyn rydym yn ei ddisgrifio mewn gwirionedd. Ar gychwyn ddoe, cafodd y datganiad a wnaed gan y Coleg Brenhinol Meddygaeth Frys yng Nghymru ei ddiwygio wedyn, oherwydd eu bod yn cyfeirio at rywfaint o'r derminoleg yn Lloegr. Felly mae perygl gwirioneddol o beidio â bod yn fanwl gywir yn ein geirfa, a methu â chyfleu’r sefyllfa yr ydym ynddi yn iawn. A chan siarad yn wrthrychol, ‘rydym mewn gwell sefyllfa gyda llai o bwysau arnom yn y system yr wythnos hon na'r wythnos ddiwethaf. Mae yna adegau yn y gaeaf pan mae’r anghenion yn wirioneddol uchel, fel y mae pawb yn gwybod—ambell i ddiwrnod unigol gwirioneddol brysur a chyfnodau penodol yn ystod y flwyddyn, prysurdeb mawr sy'n parhau am gyfnodau o wythnosau neu fisoedd. Ein her bob amser yw hyn: sut ydym am ymdrin â hynny yn gyson a diflino, er mwyn gwneud yn siŵr nad yw canlyniadau i gleifion yn cael eu peryglu a gwneud yn siŵr bod gofal cleifion a’u profiad o ofal cystal ag y gallen nhw fod, ac nad yw’r system yn chwalu? Byddwch yn cofio, pan oeddwn yn bresennol yn y pwyllgor iechyd a gofal cymdeithasol, yn yr ymchwiliad i brysurdeb y gaeaf, nodais ein bod mewn gwell sefyllfa nag yr oeddem y ddau aeaf diwethaf: roedd ein cynlluniau wedi eu gosod yn well, roeddem wedi dysgu gwersi o'r ddau aeaf blaenorol. Ond nid oedd yn hynny yn golygu y gallem fod yn hunanfodlon oherwydd fe fydd yna ddyddiau anodd. Ac fe ddylech chi a finnau fod yn hynod ddiolchgar nad ydym ni'n aelodau o’r staff rheng flaen sy'n ymdrin â'r pwysau ar lawr gwlad.
Ond nid yw hynny'n golygu ein bod mewn argyfwng nawr yn y fan hon, oherwydd os edrychwch ar lefelau gwrthrychol y cynnydd ym mhob un o'n hysbytai, nid yw'n gyfystyr ag argyfwng mewn gwirionedd. Mae gennym rai ysbytai ar lefel 4, ond mewn gwirionedd mae'r mwyafrif ar lefel 3 neu’n is, ac nid yw hynny yn cyfleu system gofal brys sydd mewn argyfwng. Mae angen i bob un ohonom fod yn ofalus iawn yn yr iaith a ddefnyddiwn, gan eich bod yn gywir, ar y cychwyn, pan oeddech yn siarad am ddigalonni staff drwy ddisgrifio'r system mewn ffordd nad yw’n gywir mewn gwirionedd. Rwyf am weld cefnogaeth i staff wrth iddyn nhw wneud yr hyn sy’n hynod anodd drwy gydol y flwyddyn, ond yn enwedig felly yn ystod y gaeaf.
Ni fydd unrhyw hunanfodlonrwydd yma. Ac un o'r rhesymau pam mae ein sefyllfa ni yn wahanol i Loegr yw nad ydym ni wedi gweld y toriadau yma a wnaed ar ofal cymdeithasol yn Lloegr. Mae’r mesur artiffisial hwnnw wedi golygu nad yw’r system yn gweithio yn ei chyfanrwydd. Rydym yn ceisio gweld system iechyd a gofal cymdeithasol fel un cyfanrwydd cydlynol. Yn sicr bydd gennym fwy i’w ddysgu eto y gaeaf hwn, ac os bydd argyfwng go iawn, byddaf yn barod iawn i gydnabod hynny. Nid wyf yn derbyn ein bod nawr mewn argyfwng yma, ond rwyf yn derbyn bod pwysau gwirioneddol arnom a bod rhagor i’w ddysgu bob amser wrth wneud mwy i gefnogi ein staff a sicrhau gwelliant, nid yn unig i’r gwasanaeth iechyd ei hun, ond i’r cleifion a'r bobl y mae'n eu gwasanaethu.