Mae [R] yn dynodi bod yr Aelod wedi datgan buddiant. Mae [W] yn dynodi bod y cwestiwn wedi'i gyflwyno yn Gymraeg.

Rwyf wedi derbyn cwestiwn brys o dan Reol Sefydlog 12.66. Galwaf ar Rhun ap Iorwerth i ofyn y cwestiwn brys.

A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad ynghylch y sylwadau a wnaeth y Coleg Brenhinol Meddygaeth Frys fod gofal brys yng Nghymru mewn argyfwng? EAQ(5)0097(HWS)

Diolch i'r Aelod am y cwestiwn, a hoffwn ddechrau drwy gydnabod gwaith caled y GIG a staff gofal cymdeithasol, sy'n gweithio dan bwysau sylweddol ar yr adeg benodol hon o'r flwyddyn. Mae hynny, wrth gwrs, yn nodweddiadol o’r gaeaf. Nid wyf yn derbyn bod gofal brys yng Nghymru mewn cyflwr o argyfwng. Yn wir, rydym yn parhau i weithio gyda Dr Roop a chlinigwyr blaenllaw eraill, fel aelodau o’r bwrdd cenedlaethol gofal heb ei drefnu, i geisio dod o hyn i atebion ystyrlon er mwyn cefnogi canlyniadau gwell i gleifion y mae angen gofal brys a gofal heb ei drefnu arnyn nhw yma yng Nghymru.

Ysgrifennydd y Cabinet, does neb yn dymuno siarad am argyfwng yn y GIG. Mae'n destun pryder i gleifion ac mae'n digalonni ein staff rhagorol. Ond byddwch yn ymwybodol fod y Groes Goch wedi disgrifio’r sefyllfa yn Unedau Damwain & Achosion Brys Lloegr fel argyfwng dyngarol. Byddwch hefyd yn ymwybodol fod arweinydd eich plaid chi, Jeremy Corbyn, wedi disgrifio hynny fel gwarth cenedlaethol, gan fynnu bod y Prif Weinidog yn rhoi ei heglurhad ei hun i'r Senedd. Er hynny, ddoe fe ddisgrifiodd is-lywydd y Coleg Brenhinol Meddygaeth Frys yng Nghymru y ddarpariaeth gyfredol yma fel un sydd cyn waethed â, os nad yn waeth na’r ddarpariaeth yn Lloegr. Buasai hynny'n frawychus, ond mae perfformiad ar y lefel hon yn beth hirsefydlog, ac mae’n digwydd yn flynyddol. ‘Rydym yn gyfarwydd â hyn, ac nid yw'n cynhyrchu'r un penawdau â’r rhai yn Lloegr rywsut.

Nid yw’r data ar gyfer mis Rhagfyr ar gael eto. Ond dangosodd data mis Tachwedd mai dim ond 77 y cant o gleifion a gafodd eu gweld o fewn pedair awr, a bod bron 3,000 o bobl wedi aros am fwy na 12 awr i gael eu gweld mewn adrannau Damweiniau ac Achosion Brys mawr. Os bydd y perfformiad yn dilyn y trywydd arferol, mae'n debygol y bydd pethau'n gwaethygu wrth i'r gaeaf fynd rhagddo. Felly, pe byddech chi yn fy sefyllfa i yma, rwy'n siŵr y byddech yn deall y demtasiwn sydd i ddefnyddio'r term 'argyfwng'. Wel, nid y fi sy’n dweud hynny; ond y Coleg Brenhinol Meddygaeth Frys, a does dim modd osgoi difrifoldeb y rhybudd, oherwydd yr argyfwng hwn, fel y maen nhw yn ei ddweud, bod diogelwch cleifion yn cael ei beryglu.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae modd rhagweld y gaeaf a bod poblogaeth yn heneiddio, ac rydym yn trafod hyn bob blwyddyn. O’n hochr ni ym, rydym yn galw am well gofal cymdeithasol, ar gyfer atgyfnerthu gofal sylfaenol, gwell gwasanaethau y tu allan i oriau gan feddygon teulu, er mwyn ysgafnu’r baich ar unedau Damwain & Achosion Brys, ac ‘rydych chi yn cytuno â ni bod yn rhaid i hyn ddigwydd. Felly, pam nad yw hyn wedi digwydd? Pam fod yna’r ffasiwn fwlch rhwng yr addewidion sy'n cael eu rhoi yma, a’r hyn sy'n digwydd ar lawr daear? Ac a oes arnoch chi gywilydd, a bod yn onest, bod eich perfformiad chi eich hun yn y Llywodraeth Lafur yn tanseilio eich cydweithwyr yn San Steffan, sydd yn daer eisiau tynnu sylw at fethiannau Jeremy Hunt?

Na. Rwy'n credu, wrth inni edrych ar hyn, bod angen inni feddwl yn ddoeth am ein sefyllfa yng Nghymru, a'r gymhariaeth a wnaed â Lloegr. Lle'r Groes Goch, wrth gwrs, yw sefyll dros eu sylwebaeth eu hunain ar y system yn Lloegr—nid ydyn nhw wedi gwneud yr un sylwadau ar y system yma yng Nghymru, ac mae yna wahaniaethau yn bodoli. Mae saith o ymddiriedolaethau ysbytai amrywiol yn Lloegr wedi cyrraedd y lefel uchaf o wyliadwriaeth—ac maen nhw yn rhedeg system wahanol, felly mae'r pwysau sydd arnyn nhw’n wahanol. Rhan o'r her yw defnyddio geirfa onest am yr hyn rydym yn ei ddisgrifio mewn gwirionedd. Ar gychwyn ddoe, cafodd y datganiad a wnaed gan y Coleg Brenhinol Meddygaeth Frys yng Nghymru ei ddiwygio wedyn, oherwydd eu bod yn cyfeirio at rywfaint o'r derminoleg yn Lloegr. Felly mae perygl gwirioneddol o beidio â bod yn fanwl gywir yn ein geirfa, a methu â chyfleu’r sefyllfa yr ydym ynddi yn iawn. A chan siarad yn wrthrychol, ‘rydym mewn gwell sefyllfa gyda llai o bwysau arnom yn y system yr wythnos hon na'r wythnos ddiwethaf. Mae yna adegau yn y gaeaf pan mae’r anghenion yn wirioneddol uchel, fel y mae pawb yn gwybod—ambell i ddiwrnod unigol gwirioneddol brysur a chyfnodau penodol yn ystod y flwyddyn, prysurdeb mawr sy'n parhau am gyfnodau o wythnosau neu fisoedd. Ein her bob amser yw hyn: sut ydym am ymdrin â hynny yn gyson a diflino, er mwyn gwneud yn siŵr nad yw canlyniadau i gleifion yn cael eu peryglu a gwneud yn siŵr bod gofal cleifion a’u profiad o ofal cystal ag y gallen nhw fod, ac nad yw’r system yn chwalu? Byddwch yn cofio, pan oeddwn yn bresennol yn y pwyllgor iechyd a gofal cymdeithasol, yn yr ymchwiliad i brysurdeb y gaeaf, nodais ein bod mewn gwell sefyllfa nag yr oeddem y ddau aeaf diwethaf: roedd ein cynlluniau wedi eu gosod yn well, roeddem wedi dysgu gwersi o'r ddau aeaf blaenorol. Ond nid oedd yn hynny yn golygu y gallem fod yn hunanfodlon oherwydd fe fydd yna ddyddiau anodd. Ac fe ddylech chi a finnau fod yn hynod ddiolchgar nad ydym ni'n aelodau o’r staff rheng flaen sy'n ymdrin â'r pwysau ar lawr gwlad.

Ond nid yw hynny'n golygu ein bod mewn argyfwng nawr yn y fan hon, oherwydd os edrychwch ar lefelau gwrthrychol y cynnydd ym mhob un o'n hysbytai, nid yw'n gyfystyr ag argyfwng mewn gwirionedd. Mae gennym rai ysbytai ar lefel 4, ond mewn gwirionedd mae'r mwyafrif ar lefel 3 neu’n is, ac nid yw hynny yn cyfleu system gofal brys sydd mewn argyfwng. Mae angen i bob un ohonom fod yn ofalus iawn yn yr iaith a ddefnyddiwn, gan eich bod yn gywir, ar y cychwyn, pan oeddech yn siarad am ddigalonni staff drwy ddisgrifio'r system mewn ffordd nad yw’n gywir mewn gwirionedd. Rwyf am weld cefnogaeth i staff wrth iddyn nhw wneud yr hyn sy’n hynod anodd drwy gydol y flwyddyn, ond yn enwedig felly yn ystod y gaeaf.

Ni fydd unrhyw hunanfodlonrwydd yma. Ac un o'r rhesymau pam mae ein sefyllfa ni yn wahanol i Loegr yw nad ydym ni wedi gweld y toriadau yma a wnaed ar ofal cymdeithasol yn Lloegr. Mae’r mesur artiffisial hwnnw wedi golygu nad yw’r system yn gweithio yn ei chyfanrwydd. Rydym yn ceisio gweld system iechyd a gofal cymdeithasol fel un cyfanrwydd cydlynol. Yn sicr bydd gennym fwy i’w ddysgu eto y gaeaf hwn, ac os bydd argyfwng go iawn, byddaf yn barod iawn i gydnabod hynny. Nid wyf yn derbyn ein bod nawr mewn argyfwng yma, ond rwyf yn derbyn bod pwysau gwirioneddol arnom a bod rhagor i’w ddysgu bob amser wrth wneud mwy i gefnogi ein staff a sicrhau gwelliant, nid yn unig i’r gwasanaeth iechyd ei hun, ond i’r cleifion a'r bobl y mae'n eu gwasanaethu.

Rydych yn llygad eich lle, Ysgrifennydd y Cabinet, rwyf yn meddwl bod yn rhaid i ni fod yn ofalus iawn yn yr eirfa yr ydym i gyd yn ei defnyddio. Rwy'n credu mai un o'r meysydd cyntaf y bydd yn rhaid i ni fod yn glir iawn yn ei gylch yw bod yr hawl gan bob un ohonom i herio—eich herio chi, herio Llywodraeth Cymru—ynghylch perfformiad y gwasanaeth iechyd. A thrwy wneud hyn, nid yw mewn unrhyw ffordd yn bychanu ​​ gwaith caled y bobl sydd yn y gwasanaeth iechyd. Pa un a yw’n ymgynghorydd o’r radd uchaf neu’n borthor sy'n hebrwng y claf o'r ambiwlans ac i mewn drwy'r system, maen nhw i gyd yn chwarae rhan werthfawr, ac mae angen inni oresgyn y broblem hon o 'Ni allwn drafod y peth, rhag inni ddilorni unrhyw un ', oherwydd nid oes yr un ohonom am ddilorni unrhyw un. Ac mae geirfa yn bwysig iawn, oherwydd roedd cadeirydd y Groes Goch yn gwbl, gwbl anghywir yn y sylwadau a wnaeth am argyfyngau dyngarol. Roedd hynny'n ddefnydd gwarthus o eirfa. A phan fyddwch yn edrych ar y dystiolaeth sydd yn bodoli, mae'n bennaf o achos dwy ymddiriedolaeth GIG. Mae gennym ni saith, ac mae’r saith yn ymateb mewn ffyrdd amrywiol i bwysau’r gaeaf.

Yn awr, wrth gwrs, gwnaeth y Coleg Brenhinol Meddygaeth Brys rai argymhellion clir iawn pan ddaethon nhw gerbron y pwyllgor iechyd. A gwn eich bod chi a'ch swyddogion wedi edrych ar y trawsgrifiad, gan edrych ar yr hyn yr oedd pobl yn ei ddweud, ac rydych wedi cael nifer o sgyrsiau gyda'r holl golegau brenhinol hyn. Felly, hoffwn i ofyn un neu ddau o gwestiynau i chi: a gawsoch chi gyfle i glustnodi neu i sicrhau bod awdurdodau iechyd sydd wedi neilltuo unrhyw welyau ar gyfer gofal heb ei drefnu er mwyn sicrhau bod y ddarpariaeth yno, fel nad oedd llawdriniaeth ddewisol yn dioddef? A oeddech yn alluog i weithredu unrhyw ganolfannau asesu’r oedrannus a’r bregus yn unrhyw un o'r prif ysbytai er mwyn rhoi blaenoriaeth i’r bobl fwyaf agored i niwed yn yr un modd ag yr ydym yn blaenoriaethu mewn pediatreg? A ydych yn hyderus fod gwasanaethau ailgyfeirio wedi llwyddo yn eu gwaith? Ac wrth gwrs, yr hyn sy’n achosi’r chwalfa yn yr adrannau damweiniau ac achosion brys a'r hyn sydd wedi achosi’r sylwebaeth gan y Coleg Brenhinol Meddygaeth Frys, fel y deallaf, a oedd yn gwbl gywir wrth dynnu sylw at yr hyn a wnaethon nhw a sut maen nhw’n gweld pethau, yw cau gwelyau. Tybed, Ysgrifennydd y Cabinet, a allwch chi ddweud a oes cynnydd wedi bod o gwbl mewn gwelyau cymunedol ac mewn gofal eilaidd, gan y byddai cymryd y tri neu bedwar cam hyn, mewn gwirionedd, yn helpu i leddfu'r pwysau sydd ar adrannau damweiniau ac achosion brys. Y nhw, wrth gwrs, yw drws ffrynt pob un o'n gwasanaethau aciwt.

Diolch i chi am eich cyfres o bwyntiau, sylwadau a chwestiynau. Pan fyddwn yn sôn am y system dan bwysau, mae'n golygu bod gwaith y staff yn fwy anodd ac mae mwy o alw arnyn nhw, ac mae hefyd yn effeithio ar brofiad y claf. Dylem i gyd ystyried a chydnabod ein bod yn trafod y maes cyffredinol hwn. Nid wyf yn dweud, o gwbl, na ddylai Aelodau ofyn cwestiynau anodd; rwy'n credu ei bod yn gwbl briodol, ar adegau, i herio'r defnydd o eirfa er mwyn holi a yw'n briodol. O ran y cwestiynau a ofynnwyd gennych a'r pwyntiau a wnaethoch, rwyf yn meddwl, unwaith eto, eu bod yn ymwneud â gweld iechyd a gofal cymdeithasol fel un system gyfan. Nid y rhan gofal eilaidd yn unig, nid y gwasanaeth ambiwlans a'r parafeddygon yn unig, nid yr adran achosion brys yn unig; ond system yr ysbyty cyfan, a’r llif drwy'r system honno, a’r hyn sydd angen ei wneud mewn gwirionedd, nid yn unig y blaenoriaethu yn y man pan fydd rhywun yn cyrraedd yr ysbyty, ond yr hyn a wneir cyn hynny, boed hynny gyda'r gwasanaeth ambiwlans neu yn y maes gofal sylfaenol hefyd. Ac rydym, yn wrthrychol, yn dod yn well am wneud hynny fel system.

Edrychaf ymlaen at gyhoeddi mwy o ystadegau a mwy o wybodaeth dros y gaeaf hwn am yr hyn sy'n cael ei wneud—er enghraifft, yn ystadegau’r chwarter nesaf ar y gwasanaeth ambiwlans, y gwaith sy’n cael ei wneud i weld, clywed a thrin pobl a’u rhyddhau nhw naill ai dros y ffôn neu yn y fan a'r lle er mwyn atal teithiau diangen i mewn i system yr ysbyty; y gwaith sy'n cael ei wneud ar draws gofal sylfaenol gyda chynlluniau peilot tebyg i'r un, er enghraifft, yr wyf wedi ei grybwyll o'r blaen yn Ynys Môn, ond hefyd mewn rhannau eraill o Gymru, gyda systemau tebyg a gofal uwch i gadw pobl allan o'r ysbyty a’u rhyddhau nhw’n gyflym os ydynt yn cael eu derbyn i’r ysbyty. Felly, mae pobl yn gwybod pwy yw’r unigolion sydd fwyaf agored i niwed. Yn aml, pobl oedrannus yw’r rhain, fel yr ydych yn ei nodi yn hollol gywir.

Rydym eisoes wedi gweld, fel y dywedais yn y pwyllgor, fod tua 300, rwy’n meddwl, o welyau ychwanegol yn y system i’w darparu fel rhan o ymateb i’r gaeaf yn ôl y cynlluniau sydd gan y byrddau iechyd. Mae hynny'n rhan arferol o gynllunio. Mae hynny'n golygu eu bod yn lleihau rhywfaint ar weithgarwch dewisol: mae hynny hefyd yn gwbl normal. Eto i gyd, hyd yn oed y gaeaf diwethaf, gwelsom fwy o weithgarwch dewisol nag a welsom yn y gaeaf blaenorol. Nid wyf am geisio rhagweld na rhoi unrhyw fath o warant i chi y bydd hynny’n digwydd nawr, oherwydd byddwn yn cyfeiliorni trwy ddweud beth fydd yn digwydd mewn gofal heb ei drefnu heb wybod beth allai ddigwydd o ran y ffliw neu dywydd mawr a'r pwysau a ddaw yn eu sgil. Ond rwyf yn disgwyl gweld cynnydd mewn gofal dewisol yn y chwarter sy'n weddill o’r flwyddyn ariannol hon. Rwyf yn disgwyl gweld y system yn dal yn gydnerth o ran gofal heb ei drefnu hefyd, a fydd yn golygu bod rhai o'n hadnoddau a’n pobl yn cael eu hailgyfeirio ar adeg briodol ac at unrhyw ran o’r system iechyd a gofal. Mewn llawer ffordd, yr hyn sy’n cynnal adran iechyd y system yw'r ffaith eu bod yn gallu cydweithio'n effeithiol â gofal cymdeithasol a'r trydydd sector trwy gael pobl i mewn ac allan o gyfleusterau iechyd i gael gofal ac yna yn ôl i'w cartrefi eu hunain gyda phecynnau gofal lle bod hynny'n briodol. Ac o ran hynny, rydym mewn llawer gwell cyflwr yng Nghymru na rhannau eraill o'r DU, gan ein bod yn cynllunio ar y cyd ag iechyd, gofal cymdeithasol a'r trydydd sector. Yn ddiamau, byddaf yn ateb rhagor o gwestiynau yn y Siambr hon ac mewn pwyllgor ar wir effaith y gaeaf ar lawr gwlad ar gleifion ac ar staff.

Ysgrifennydd y Cabinet, dylai’r ffaith fod is-lywydd y Coleg Brenhinol Meddygaeth Frys yng Nghymru yn dweud fod diogelwch cleifion yn cael ei beryglu a bod staff yn cael trafferth i ymdopi â gofynion dwys fod yn achos pryder mawr i ni i gyd. Yn gam neu'n gymwys, disgrifiodd y Groes Goch y sefyllfa dros y ffin yn argyfwng dyngarol a dywedodd Dr Roop fod perfformiad mewn rhai meysydd cyn waethed â, os nad yn waeth nag yn Lloegr. Mae Llywodraeth Cymru wedi dynodi arian ychwanegol er mwyn lleddfu ar bwysau’r gaeaf, ond mae’r pwysau hwn yn bodoli gydol y flwyddyn ac os bydd yna achosion mawr o ffliw y gaeaf hwn byddwn mewn trafferthion enbyd. Ysgrifennydd y Cabinet, yn ogystal â’r arian sydd wedi ei roi yn ôl y cyhoeddiad i ddatrys pwysau’r gaeaf, sut yr ydych yn bwriadu mynd i'r afael â materion ynglŷn â’r lle sydd ar ôl yng ngweddill y GIG, sydd yn effeithio ar ofal brys? Rydym yn gwybod am bobl mewn ysbytai nad oes modd iddyn nhw fynd adref oherwydd eu bod yn byw ar eu pennau eu hunain, ac o’r herwydd yn cymryd gwelyau, yn gwbl ddiangen, mewn gwirionedd, pe byddai gennym ddarpariaeth amgen i letya pobl. Dros gyfnod y Nadolig rwyf wedi cyfarfod â mudiad gwirfoddol sy'n ceisio ein helpu ni, ond byddaf yn trafod hyn yn fanylach rywbryd eto. Diolch.

Diolch am y sylwadau a godwch. Unwaith eto, rwy’n mynd yn ôl at ddweud, wrth gwrs, fy mod yn gofidio am yr eirfa a ddefnyddir a'r sylwadau a wnaed gan Dr Roop. Ond, fel y dywedais, yn wrthrychol, nid yw’r pwysau ar y system mor drwm ag y bu yn y gorffennol. Nid yw mor drwm ag yr oedd yr wythnos ddiwethaf, hyd yn oed. Mae 'na broblem wirioneddol yma, ac nid wyf yn anghytuno pan fo pobl yn dweud bod y system iechyd a gofal dan bwysau difrifol trwy’r gaeaf ac mae hynny'n gwneud gwaith y staff yn fwy anodd ac yn fwy beichus. Mae hynny'n beth gwahanol iawn i ddweud ei bod yn gyflwr o argyfwng gwirioneddol. Rwy’n dadlau â rhai o'r pwyntiau sydd wedi eu gwneud am bwysau drwy gydol y flwyddyn. Mae yna bwysau drwy gydol y flwyddyn, ond yn y gaeaf mae’r pwysau yn wahanol. Rydych yn fwy tebygol o weld pobl sy'n hŷn ac yn salach yn cael eu derbyn i'n system iechyd a gofal. Maen nhw’n fwy tebygol o fod mewn gwelyau o fewn gofal iechyd y system ac mae hynny'n rhoi mwy o bwysau ar drosglwyddo gofal a phecynnau gofal o fewn gofal iechyd, ond rhwng gofal iechyd a gofal cymdeithasol hefyd. Felly, ceir math gwahanol o bwysau yn y gaeaf. Dyna beth rydym yn ei weld ar hyn o bryd a byddwn yn gweld mwy o hyn yn ystod y misoedd nesaf. Does dim pwynt esgus nad yw’r gaeaf yn cyflwyno pwysau sy’n eithriadol. Dyna pam y ceir ymateb eithriadol wrth gynllunio ar gyfer y gaeaf ac wrth ddarparu yn y gaeaf hefyd. Ond rwyf wedi fy nghalonogi gan y ffaith nad ydym wedi gweld unrhyw chwalfa o ran oedi wrth drosglwyddo gofal yma yng Nghymru. Yn wir, rydym wedi llwyddo i gynnal a rheoli rhywfaint o'r pwysau ar ddechrau'r gaeaf. Rwy'n edrych ymlaen at ddweud mwy am yr hyn sydd wedi ei wneud pan fydd y ffigurau nesaf yn cael eu cyhoeddi yn ddiweddarach y mis hwn. Bydd hynny'n dweud rhywbeth wrthym am iechyd y system gyfan, a'r gallu i symud pobl yn effeithiol, o'r pwynt lle mae angen rhyw fath o gymorth a gofal arnynt, yn ôl i'w cartrefi eu hunain gyda phecyn gofal, a thrwy ofal iechyd os mai dyna’r hyn sydd ei angen arnyn nhw. Felly dyna, wrth gwrs, yw pwyslais ein gweithgarwch, sef yr hyn yr ydym yn disgwyl i ofal iechyd a gofal cymdeithasol ei wneud gyda'i gilydd. Ond rwy’n credu, yn wir, y dylai pob un ohonom gydnabod nid yn unig y gwaith y mae’r staff yn ei wneud, ond meddwl am y ffordd yr ydym yn trafod y swyddi y maen nhw’n eu cyflawni a'r gofal y maen nhw’n ei ddarparu ar gyfer pob un o'n hetholwyr yn ddiwahan ar adegau amrywiol yn eu hanes.

Ysgrifennydd y Cabinet, gwrandewais yn astud iawn ar eich atebion, a dywedasoch nad oedd y pwysau mor drwm ag yr oedd yr adeg hon y llynedd. Yn eich ymatebiad cyntaf un, dywedasoch hynny. Fodd bynnag, mae ffigurau diwethaf yr unedau Damweiniau ac Achosion Brys, ar gyfer y bobl sy'n aros am 12 awr neu fwy, wedi codi 22 y cant i 2,955. A ydych chi mewn sefyllfa i gadarnhau bod y ffigurau hynny ar eu ffordd i lawr, o ystyried eich sylwadau y prynhawn yma, a bod amseroedd aros yn dod yn fwy ymatebol yn ein hadrannau damweiniau ac achosion brys ledled Cymru? A phan fydd y ffigurau diweddaraf wedi eu cyhoeddi, gan y bydd y ffigurau hynny yn eich meddiant, a fyddwn yn gweld gostyngiad yn y ffigurau hynny, o ystyried eu bod wedi dangos cynnydd o un flwyddyn i’r llall, yn ôl y ffigurau diweddaraf hyd at fis Tachwedd, o 22 y cant yn nifer y bobl sy'n aros 12 awr neu fwy mewn adrannau damweiniau ac achosion brys ledled Cymru?

Mae dau bwynt i’w gwneud yma. Y cyntaf yw fy mod yn cyfaddef bod rhai pobl yn aros yn rhy hir, boed hynny ym mis Tachwedd neu ym mis Mehefin, ac mae hynny'n rhan o'n her ni wrth wella'r system. Nid yw hynny o reidrwydd yn golygu bod y bobl hynny yn cael canlyniadau gwael o ran eu canlyniadau clinigol, ond nid yw hynny bob amser yn brofiad arbennig o dda iddyn nhw. Ac mae rhywbeth i’w gael yma am ein mesuriadau dros bedair a 12 awr hefyd. Maen nhw’n dweud rhywbeth wrthym am y gofal sy'n cael ei ddarparu, ond nid y cyfan y byddem yn credu sy’n cael ei ddweud wrthym ni. Gallech chi, er enghraifft, fynd i mewn i’r ysbyty ac, yn wir, gallech gael eich gweld, eich trin a'ch rhyddhau o fewn pedair awr a hanner. Yn awr, yn ôl y ffigurau sydd gennym, byddem fwy na thebyg yn dweud, 'Dyma rywun sydd wedi aros yn rhy hir.' Ond gallech mewn difrif brofi gofal da iawn yn y cyfnod hwnnw, a gallech chi mewn gwirionedd fod yn hapus iawn gyda'r driniaeth yr ydych wedi ei derbyn. Yn yr un modd, gallech fod mewn adran Damweiniau ac Achosion Brys am dair awr a byddai ein ffigurau wedyn yn dweud, 'Dyma lwyddiant', ond o bosibl ni fyddai’r profiad hwnnw yn un arbennig o dda. Felly, nid yw hyn yn dweud popeth y byddem yn disgwyl i’r ffigurau hyn ei fynegi i ni mewn gwirionedd. Tybiaf felly y bydd mwy o bwysau trwy’r gaeaf ar y ffigurau am bedair a 12 awr, ac fe wyddoch mai ffantasi fyddai ceisio dweud fel arall.

Dyma’r her: pa mor gydnerth yw ein system, sut ofal sydd yn cael ei roi, a beth ddywed profiad y claf wrthym am hynny hefyd. A'r pwynt yr oeddwn yn ceisio ei wneud oedd ein bod, mewn gwirionedd, yn wrthrychol, mewn sefyllfa well yr wythnos hon na’r wythnos ddiwethaf. A phe byddai system mewn argyfwng, ni fyddech wedi credu y byddai'r system wedi gallu ymdopi â’r pwysau a oedd yn dod trwy'r drysau neu isgyfeirio, ac efallai y cawn weld beth sy'n digwydd ar wahanol ddiwrnodau yn ystod gweddill y gaeaf hefyd. Er enghraifft, ar 27 Rhagfyr cafwyd y nifer uchaf o dderbyniadau mewn pum mlynedd. Ar 1 Ionawr cafwyd cyfradd derbyniadau uwch o lawer nag yn y mis Ionawr blaenorol hefyd. Felly, byddwn yn gweld yr uchafbwyntiau a’r isafbwyntiau gwahanol hynny, ond rydym i gyd yn gwybod bod mwy o bwysau ar y system yn y gaeaf. Mae angen inni ddeall y pethau yr ydym wedi eu gwneud ymlaen llaw yn ein gwaith cynllunio, pa mor llwyddiannus yr oeddent, yr hyn yr ydym wedi ei ddysgu erbyn y flwyddyn nesaf. Ac yna mae angen deall y llwybr ehangach hwn o welliant drwy'r system gyfan o iechyd a gofal er mwyn ceisio gwneud yn siŵr bod pobl yn cael eu gweld, eu trin a'u rhyddhau o fewn cyfnod priodol o amser, ond hefyd yn y man priodol. Mae pob rhan unigol o'r GIG yn y DU yn cydnabod bod gormod o bobl yn dal i fynd i’r mannau nad ydynt yn briodol i’w gofal a’u triniaeth, hyd yn oed i’r mannau lle ceir y pwysau uchaf.

Felly, mae rhyw werth mewn addysgu a galluogi’r cyhoedd a rhoi gwybod iddyn nhw am y lle i fynd i gael y driniaeth briodol sydd ei hangen arnyn nhw. A dyna pam rwyf wedi fy nghalonogi’n fawr iawn gan ganlyniadau cynnar y cynllun peilot 111 yn ardal Abertawe Bro Morgannwg. Credaf iddo fod yn ddefnyddiol iawn o ran cael pobl i'r mannau iawn i gael y triniaethau a'r gofal cywir. Rwy'n edrych ymlaen at roi rhagor o wybodaeth i’r Aelodau am y cynllun peilot hwn, ac yna gweld a fydd yn cael ei gyflwyno wedyn mewn rhannau eraill o'r wlad.