4. 3. Datganiad: Ymgynghoriad ynghylch Cynllun Gweithredu Strategol Drafft ar gyfer Dementia yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:16 pm ar 10 Ionawr 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Caroline Jones Caroline Jones UKIP 3:16, 10 Ionawr 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch am eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet. Mae'r nod o wneud Cymru yn genedl ddementia gyfeillgar yn un yr ydym i gyd yn ei rannu. Dementia yw prif achos marwolaeth yng Nghymru erbyn hyn, ac mae disgwyl i nifer y bobl y mae dementia yn effeithio arnynt gynyddu gan oddeutu 40 y cant dros y degawd nesaf. Mae croeso mawr iawn i’r ffaith y gall dioddefwyr dementia yng Nghymru, eu teuluoedd a'u gofalwyr gyfrannu yn uniongyrchol a llunio strategaeth ddementia gyntaf Cymru, ac rwy’n edrych ymlaen at weld canlyniadau'r ymgynghoriad maes o law.

O ran y strategaeth ddementia ddrafft ei hun, mae gennyf rai cwestiynau sy'n ymwneud â'r mesurau perfformiad lefel uchel. Rydych wedi gosod targed o sicrhau bod dwy ran o dair o ddioddefwyr dementia wedi cael diagnosis ffurfiol erbyn Rhagfyr 2021. Sut y gwnaethoch chi benderfynu ar y targed hwn, a pham nad yw’n fwy uchelgeisiol, ac ystyried y buddion amlwg a geir drwy ddiagnosis ffurfiol? Mae'r strategaeth yn gosod targed ar gyfer canran y staff GIG sy'n dod i gysylltiad â'r cyhoedd sydd wedi'u hyfforddi ym maes gofal dementia: y targed yw tri chwarter y gweithlu erbyn 2019. Pryd y gallwn ni ddisgwyl gweld bod 100 y cant o staff y GIG wedi cael hyfforddiant ar y lefel briodol o ofal dementia?

Mae Llywodraeth Cymru, yn ddigon teg, eisiau gweld gostyngiad yng nghanran y bobl â dementia sy’n cael presgripsiwn ar gyfer meddyginiaeth wrthseicotig. Fodd bynnag, nid ydych wedi nodi targed ar gyfer y gostyngiad hwnnw. Digon teg, efallai y bydd angen hyn mewn rhai achosion, ond mae'r holl arbenigwyr yn cytuno na ddylem ni fod yn defnyddio’r meddyginiaethau hyn i drin dementia. Ysgrifennydd y Cabinet, a fyddwch chi’n defnyddio canllawiau i sicrhau na chaiff meddyginiaethau gwrthseicotig eu defnyddio oni bai bod hynny’n gwbl angenrheidiol?

Rwy’n croesawu’r ffaith bod y strategaeth yn tynnu sylw at y ffaith y gall dementia daro ar unrhyw oedran a sut y gall alcohol gyfrannu at hyn. Mae angen inni addysgu'r cyhoedd yn well am beryglon dementia sy'n gysylltiedig ag alcohol a niwed i'r ymennydd. Ysgrifennydd y Cabinet, pa gynlluniau sydd gennych chi i gynyddu ymwybyddiaeth y cyhoedd am y ffaith y gall camddefnyddio alcohol arwain at ddementia?

Yn olaf, Ysgrifennydd y Cabinet, pa gynlluniau sydd gennych chi i wella mynediad at glinigau camddefnyddio sylweddau, fel y gallwn, gobeithio, atal mwy o bobl rhag datblygu dementia sy'n gysylltiedig ag alcohol yn y dyfodol? Dementia yw un o'r heriau iechyd mwyaf sy'n wynebu ein cenedl, ac felly mae'n hanfodol ein bod yn cael y strategaeth hon yn iawn. Rwy’n edrych ymlaen at weld yr ymatebion i'r ymgynghoriad ac at weithio gyda chi, Ysgrifennydd y Cabinet, i gyflawni ein nod cyffredin o genedl ddementia gyfeillgar. Diolch yn fawr.