4. 3. Datganiad: Ymgynghoriad ynghylch Cynllun Gweithredu Strategol Drafft ar gyfer Dementia yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:13 pm ar 10 Ionawr 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:13, 10 Ionawr 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch am y sylwadau a’r cwestiynau. Dechreuaf drwy ateb rhai o'r rhai arbennig o fanwl. Rwy’n croesawu’r ffaith eich bod yn croesawu'r strategaeth eang. Wrth gwrs, pwynt yr ymgynghoriad yw clywed yr hyn sydd gan bobl i'w ddweud am y peth a gweld beth y gellir ei wella a'i gyflwyno mewn gwirionedd yn dilyn hynny hefyd.

Yn arbennig, mae eich pwyntiau am y grŵp monitro ar gyflawni, ac i ystyried sut y gallem o bosibl ychwanegu cerrig milltir ar gyfer cynnydd, rydym yn credu ei bod yn bwysig bod pobl yn gallu gweld pa gynnydd sy'n cael ei wneud drwy hynny, boed hynny’n ymwneud â cherrig milltir o fewn y cyflawni ei hun, o fewn y cynllun gweithredu ei hun, ynteu a yw'n ymwneud â’r grŵp monitro a sut y maent yn adrodd yn ôl ar hynny a sut y gellir ei rannu fel bod pobl yn gallu gweld y cynnydd sy’n cael ei wneud ac nad yw'n cael ei wneud. Oherwydd mae’n bwysig cael gonestrwydd ynghylch y cynnydd sy'n cael ei wneud. Oherwydd pe bawn i’n sefyll ar fy nhraed ac yn ceisio honni bod popeth yn iawn ac yn wych a bod pobl yn gweld etholwyr ac yn clywed rhywbeth gwahanol, wel byddai hynny'n anodd iawn, ac nid wyf yn credu y byddai'r ymgynghoriad yn meithrin yr ymddiriedaeth yn yr hyn yr ydym yn ceisio ei wneud, oherwydd hoffem allu siarad am y cynnydd yr ydym yn ei wneud tuag at ymdrin â her gynyddol, sylweddol i bob un ohonom ym mhob rhan o'n gwasanaethau cyhoeddus.

Rydym eisoes wedi gwneud buddsoddiadau, cyn i’r ymgynghoriad ddigwydd, felly mae eich pwynt am weithwyr cymorth wedi’i wneud yn dda ac mae'n un sy’n cael ei wneud yn gyson gan amrywiaeth o bobl. Rydym wedi darparu mwy o arian, er enghraifft, £0.5 miliwn i gefnogi therapi galwedigaethol ac rydym hefyd wedi rhoi £800,000 i weithwyr cymorth mewn lleoliadau gofal sylfaenol yn ogystal. Mae angen inni ddeall pa effaith y mae hynny'n ei chael ac yna sut y bydd gennym, mewn gwirionedd, fwy o staff sy’n gallu darparu’r cymorth uniongyrchol hwnnw hefyd.

Nid wyf yn gwybod a ydych chi wedi gweld yr adroddiad ddoe, ond roedd—[Anghlywadwy.]—yn sôn am yr hyn a ddigwyddodd pan gafodd aelod o'r teulu ddiagnosis nifer o flynyddoedd ynghynt, pan nad oedd y gefnogaeth honno ar gael iddynt ar adeg y diagnosis. Nawr, mae hynny'n her wirioneddol—i’r unigolyn sydd â dementia gael gwybod ei fod bellach yn wynebu’r her hon, ond hefyd i’r teulu yn ogystal. Felly, mae hynny’n un o'r pwyntiau amlwg i’w gwella. Gallaf ddweud ei bod yn well yn awr nag yr oedd bump neu chwe blynedd yn ôl a mwy, ond ein her yw sut y byddwn yn gwella ymhellach, a sut y mae’r strategaeth hon yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol. Dyna'r pwynt am yr hyn yr hoffem ei weld yn digwydd mewn gwirionedd.

Felly, byddwn yn edrych ar ddiagnosis, byddwn yn edrych i weld a yw'r cyfraddau sydd gennym yn ddigon uchelgeisiol ac yn ddigon cyraeddadwy a bod modd i gefnogaeth fynd o'u cwmpas, ond mae gan bobl yn yr ystafell hon ran bwysig iawn i'w chwarae fel eiriolwyr a hyrwyddwyr, ac i godi gwahanol faterion i ni yn y Llywodraeth hefyd. Ond hefyd i beidio â dibrisio profiad pobl yn yr ystafell hon, gan fod llawer o bobl ym mhob plaid wedi cael profiad unigol o ofalu am deulu a ffrindiau, ac felly nid yw hyn yn rhywbeth lle ceir diffyg profiad ac empathi yn yr ystafell hon—nid dim ond gweld etholwyr, ond yn unigol hefyd, a byddwn yn awyddus i weld hynny wedi’i gynnwys yn y ffordd y mae'r ymgynghoriad yn gweithio, ac yna yn y ffordd y byddwn yn bwrw ymlaen â'r gwaith hwn. Ac, wrth gwrs, byddwn yn hapus iawn i ddod i'r grŵp trawsbleidiol ar ryw adeg yn y dyfodol agos i gael deall mwy gan aelodau'r grŵp trawsbleidiol ac ymwelwyr allanol wrth inni symud drwy'r ymgynghoriad.