Diolch, Ddirprwy Lywydd. A gaf i ddweud ein bod yn croesawu'r ddadl hon ac y byddwn yn cefnogi'r cynnig? O ran y pwyslais y bydd gennym yr wythnos hon, yn fras, ar faterion gwella ansawdd bywyd, ynghyd â'n dadl yfory—y ddadl plaid leiafrifol y mae’r Ceidwadwyr wedi’i nodi ar yr amgylchedd trefol—rwy’n credu ei bod yn iawn ein bod yn treulio llawer o amser ar y materion ansawdd bywyd hyn. Rwy’n croesawu'r ymagwedd o bwysleisio'r angen am amrywiaeth o asiantaethau a chyfranogwyr i gyfuno ac, yn anad dim, cyfranogiad y dinasyddion, sydd hefyd—ni wnaethom siarad â'n gilydd pan gyflwynwyd y cynigion hyn, ond mae'n ymddangos bod galwad am gyfranogiad cymdogaeth a dinasyddion yn allweddol i'n dadl hefyd.

Roeddwn yn falch hefyd o glywed am y datganiad sydd i ddod ar yr ymatebion yr ydych chi wedi eu cael i’r strategaeth ansawdd aer a llygredd sŵn hefyd. Rwy'n credu ein bod i gyd yn cytuno bod angen diweddaru'r strategaeth honno. Roedd y ddogfen ymgynghori hon a gyflwynwyd gennych, rwy’n credu, yn un ddiddorol ac roedd llawer o bethau ynddi a oedd yn dangos ffordd o symud ymlaen a fyddai’n cael cefnogaeth ar draws y Cynulliad hwn.

Beth bynnag, rwy’n mynd i ganolbwyntio ar ansawdd yr aer ac yn wir i danlinellu’r hyn yr wyf newydd ei ddweud, mae’r angen i wella ansawdd yr aer a gwneud hynny gyda gweithredu ar y cyd rwy’n meddwl yn cael ei dderbyn ar lefel Cymru a lefel y DU. Yn wir, yr hydref diwethaf, galwodd Pwyllgor yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig Tŷ'r Cyffredin ar Lywodraeth y DU i, ac rwy’n dyfynnu, weithredu nawr i fynd i'r afael â'r argyfwng iechyd cyhoeddus hwn.

Credaf fod llawer ohonom bellach yn ei weld felly. Yn wir, y flwyddyn ddiwethaf, dyfarnodd yr Uchel Lys hefyd nad yw Llywodraeth y DU yn bodloni ei holl ofynion cyfreithiol ar ansawdd yr aer ar hyn o bryd, felly nid wyf yn sôn am Lywodraeth Cymru yn benodol.

Ond fel y mae Llywodraeth Cymru ei hun yn cydnabod, a bod yn deg, mae’r sefyllfa yng Nghymru, i ryw raddau, yn adlewyrchu’r sefyllfa yn Lloegr a gweddill y Deyrnas Unedig, ac mae angen dulliau cyffredin hefyd i sicrhau ein bod yn cael yr effaith fwyaf ar leihau llygredd.

Dim ond i atgoffa'r Aelodau bod lefelau llygredd yng Nghymru—dwi'n ddefnyddio ffigurau 2015—yn isel ar 204 o ddiwrnodau, yn gymedrol ar 137 o ddiwrnodau, yn uchel ar 16 o ddiwrnodau ac yn uchel iawn ar wyth diwrnod. Yr hyn y mae'n rhaid i ni ei gofio yw bod yna lawer o bobl yn ein cymuned sy'n arbennig o agored i niwed, yn enwedig y bobl ifanc a phobl hŷn sy'n fregus. Gall effaith ansawdd aer gwael mewn gwirionedd fod yn sylweddol iawn, iawn. Clywsom, Weinidog, yn y pwyllgor amgylchedd yr wythnos diwethaf, rywfaint o dystiolaeth bwerus iawn gan Iechyd Cyhoeddus Cymru, ac rwy’n eu cymeradwyo am y gwaith y maen nhw’n ei wneud—mae’n drylwyr iawn, ac rwy’n meddwl bod ansawdd y dystiolaeth a glywsom ganddyn nhw, a hefyd gan Sefydliad Prydeinig yr Ysgyfaint, yn uchel iawn, iawn ac yn ddefnyddiol iawn.

Felly, mae angen i ni ganolbwyntio ar hyn, o ran ei effaith ar ein pobl fwyaf agored i niwed ac, fel y nodwyd gan y Gweinidog, pobl yn rhai o'n hardaloedd tlotaf. Daw hynny â mi at ein gwelliant, sy'n canolbwyntio ar y 40 o ardaloedd rheoli ansawdd aer. Mae’r ffordd y mae'r rhain yn cael eu rheoli yn rhan o'r ymgynghoriad, felly byddai gennyf ddiddordeb mewn clywed rhai o safbwyntiau cychwynnol y Gweinidog ar hyn, efallai.

O'r 40 o ardaloedd rheoli ansawdd aer hynny, dim ond pedwar sydd wedi cael eu dirymu erioed, ac mae'r rhan fwyaf wedi bod ar waith ers blynyddoedd lawer. Felly, rwy’n credu bod angen i ni gadw hynny mewn cof. Dydw i ddim yn dweud bod gwelliant ac yna dirymu’r gorchmynion hyn yn arbennig o hawdd—maent yn heriol iawn ac yn aml mae materion dwfn o ran seilwaith ynghlwm â nhw—ond rwy’n credu bod angen i ni ofyn i’n hunain os mai dim ond 10 y cant sydd erioed wedi cael eu dirymu, a oedd y cynlluniau gweithredu a roddwyd ar waith gennym yn ddigonol.

Rwyf hefyd yn credu—mae hyn yn rhan o'r ymgynghoriad—bod angen seilio strategaeth yn fwy ar ddull cyffredinol o fynd i’r afael ag ansawdd yr aer, gan fod y rhan fwyaf o'r niwed, mewn gwirionedd, yn digwydd y tu allan i'r ardaloedd risg uchel. Ond rwy'n credu i ategu hynny, bod angen gwaith dwys yn ogystal â’r dull cyffredinol hwnnw yn yr ardaloedd risg uchel, oherwydd mae hynny wir yn hanfodol er mwyn eu gweld yn gwella. Credaf mai un dull fyddai rhestru'r camau ymarferol gofynnol sydd eu hangen i wella ansawdd yr aer yn yr ardaloedd risg uchel. Weithiau, mae angen gwneud rhai dewisiadau eithaf pendant, ond rwy’n meddwl y dylent o leiaf fod ar yr agenda er mwyn i ni allu cael dadl iawn ac ymgysylltu’n effeithiol â dinasyddion.

A gaf i orffen, Ddirprwy Lywydd, drwy gyfeirio at yr enghraifft Norwyaidd ddiweddar yn Oslo, lle byddant yn cau traffig diesel i Oslo pan fydd y lefelau llygredd yn codi'n uwch na safonau derbyniol? Nid wyf yn dweud y dylem ddilyn hynny, o reidrwydd, ond mae honno'n enghraifft o gymryd camau effeithiol iawn, iawn. Diolch.