Part of the debate – Senedd Cymru am 5:27 pm ar 31 Ionawr 2017.
Diolch i'r Gweinidog am gyflwyno dadl heddiw. Rydym yn fras gefnogi amcanion yr adroddiad, ac rydym hefyd yn cefnogi gwelliannau'r Ceidwadwyr. Mae un o'r rhain yn ymdrin â chael amcanion mesuradwy. Gallwn o bryd i'w gilydd fod yn rhy obsesiynol am dargedau. Fodd bynnag, bydd absenoldeb targedau ystyrlon yn ei gwneud yn fwyfwy anodd i unrhyw Lywodraeth fesur pa mor dda yw ei pholisïau. Fe wnes i sylwadau ar y diffyg targedau cymharol yn y ddogfen ‘Symud Cymru Ymlaen' pan oeddem yn trafod y mater y llynedd. Rwy'n siŵr bod llawer o Aelodau eraill wedi gwneud hefyd. Mae hyn hefyd yn nodwedd o’r adroddiad cydraddoldeb hwn. Mae'n rheol sylfaenol o dechneg rheoli bod angen i sefydliadau fod â thargedau SMART. Mewn geiriau eraill: yn benodol, yn fesuradwy, yn gyraeddadwy, yn berthnasol ac yn amserol. Felly, mae'r diffyg targedau yn peri rhywfaint o bryder.
Mae gennym nifer o reoliadau yng Nghymru sy'n ceisio mynd i'r afael â phroblemau diffyg cydraddoldeb. Y cwestiwn yw: pa mor effeithiol ydyn nhw, yn ymarferol, a pha mor effeithiol y gallant fod? Y bore yma, eisteddais ar y Pwyllgor Deisebau lle cawsom gyflwyniad da iawn gan y grŵp Whizz-Kidz. Roedd yn ymwneud â’r problemau a wynebir gan ddefnyddwyr cadeiriau olwyn wrth iddynt ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus. Roedd hyn yn dipyn o agoriad llygad. Mae'n amlwg bod nifer o broblemau sy'n wynebu defnyddwyr cadeiriau olwyn, p'un a ydynt yn teithio, neu yn hytrach yn ceisio teithio ar y trên, y bws neu mewn tacsi. Mae'r briff a gawsom gan adran ymchwil y Cynulliad yn nodi rhai o'r rheoliadau sy'n llywodraethu’r maes hwn, rai ohonynt wedi cael eu cyflwyno yn y blynyddoedd cymharol ddiweddar. Ond mae’r problemau hyn yn dal yn parhau. Gofynnais i'r Whizz-Kidz a oedd angen deddfwriaeth gryfach ar y problemau hyn, yn eu barn hwy neu, yn syml, orfodi'n well y cyfreithiau a’r rheoliadau sydd eisoes yn bodoli. Yr ateb a roddwyd oedd mai gorfodaeth well oedd ei angen arnom.
Fy nghasgliad i, weithiau, yw bod y Cynulliad yn deddfu mewn ffordd briodol ar y cyfan ond, rywsut, o fewn cyfnod byr, mae diffyg gorfodaeth effeithiol yn bodoli, sy'n caniatáu i anghydraddoldeb barhau. Mae hyn hefyd wedi bod yn amlwg o ymchwiliadau diweddar a wnaed gan y Pwyllgor Cydraddoldeb, Cymunedau a Llywodraeth Leol. Ymddengys bod angen ymgysylltu'n rheolaidd iawn â'r grwpiau yr effeithir arnynt i fynd i'r afael â'r broblem hon. Un ateb posibl, neu ateb rhannol, sy'n cael ei gynnig gan y Ceidwadwyr heddiw, ac sydd hefyd wedi ei gynnwys mewn deddfwriaeth ddiweddar, yw cyd-gynhyrchu. Mae hwn yn bolisi sy'n cael ei wthio dro ar ôl tro gan fy nghymydog drws nesaf, Mark Isherwood. Felly, o ystyried y problemau yr wyf wedi clywed amdanynt heddiw, a fyddai mwy o ddefnydd o gyd-gynhyrchu yn caniatáu neu’n helpu i hwyluso gwell gorfodaeth ar reoliadau presennol? Diolch.