5. 3. Datganiad: Cynllun Cyflawni ar gyfer Cyflyrau ar y Galon

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:25 pm ar 7 Chwefror 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 3:25, 7 Chwefror 2017

Rydw i’n diolch i’r Ysgrifennydd Cabinet am y datganiad yma a fydd wrth gwrs o ddiddordeb i lawer iawn o bobl yng Nghymru oherwydd bod gymaint yn byw efo cyflyrau ‘cardiac’ neu’n dioddef o glefyd y galon. Wrth gwrs, rydym ni yn croesawu hefyd lle mae yna dir wedi cael ei ennill oherwydd gwaith caled ein staff ni o fewn y gwasanaeth iechyd a hefyd mae’n rhaid cofio oherwydd pethau sydd wedi deillio o fan hyn fel y gwaharddiad ar ysmygu mewn llefydd cyhoeddus, sy’n cael ‘impact’ go iawn ar iechyd.

Mae gennyf bedwar cwestiwn i’w gofyn. Mae’r datganiad yn sôn am wasanaethau adferiad cardiaidd neu ‘cardiac rehabilitiation’. Mae’r Llywodraeth yn llongyfarch ei hunain bod bron i 60 y cant o gleifion rŵan yn cael cymryd rhan mewn gwasanaeth adferiad. Ond mae’r cynllun cyflawni ei hun yn dweud ar hyn o bryd fod pobl yng Nghymru yn aros yn rhy hir cyn dechrau triniaeth adferiad. Rŵan, rydym ni’n gwybod am yr amseroedd aros ar gyfer triniaeth yn y lle cyntaf. Rydym ni’n gwybod fawr ddim am yr amseroedd aros ar gyfer triniaeth adferiad, sydd mor bwysig. Felly, pa bryd fydd y data yna yn cael ei wneud yn fwy cyhoeddus, ac a fydd y Llywodraeth wedyn yn sefydlu pa mor hir y dylai cleifion aros cyn dechrau triniaeth adferiad, o gofio, wrth gwrs, bod y cynllun ei hun yn dweud bod yr amser aros yn rhy hir ar hyn o bryd?

Yn ail, mae’r datganiad hefyd yn cydnabod bod angen mynd i’r afael ag anghydraddoldebau o ran canlyniadau, a bod angen cynyddu’r lefel o ymgysylltu sydd yna rhwng pobl a thimau gofal sylfaenol, rhywbeth nad yw pobl mewn grwpiau risg uchel yn aml iawn yn ei wneud. Felly, o ystyried bod y Llywodraeth am roi pwysau ychwanegol yn hynny o beth ar y sector gofal sylfaenol, pa fwriad sydd yna i roi adnoddau ychwanegol i gyd-fynd â hynny, gan gynnwys meddygon ychwanegol ac ati, er mwyn i’r sector gofal sylfaenol allu cyflawni’r amcanion y mae’r Llywodraeth yn eu gosod ar eu cyfer nhw?

Mae’r nesaf yn un i’r Ysgrifennydd Cabinet ei drafod efo Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg o bosib. Rydw i’n croesawu’r adran yn y cynllun cyflawni ar blant â chyflyrau ar y galon. Yn y cynllun hwnnw, mae yn nodi bod yr Ysgrifennydd Cabinet—y Llywodraeth—am i blant sydd efo cyflyrau ar y galon allu mwynhau mynediad llawn at addysg, gan gynnwys teithiau ysgol. A ydy’r Ysgrifennydd, felly, yn credu, o ran cyflawni’r amcanion strategol yna, bod angen adolygu’r cyfreithiau ar dripiau ysgol i sicrhau diogelwch plant? Rydym ni’n ymwybodol o nifer o achosion lle mae plant sydd efo cyflyrau cronig wedi bod yn agored i risg ac, ar y lleiaf o bosib, rydw i’n credu bod angen cynyddu’r ddarpariaeth cymorth cyntaf i’w wneud yn rhan ehangach o’r cwricwlwm.

Ac, yn olaf, rydym ni hefyd yn gwybod yn y blynyddoedd blaenorol bod amseroedd hir am driniaeth wedi bod yn broblem: cleifion yn aros mwy nag sy’n dderbyniol yn glinigol. Dyna pam bod rhai triniaethau wedi cael eu rhoi ar gontract i’r sector preifat ac wedi cael eu hallanoli. A ydy’r Ysgrifennydd Cabinet, yn olaf, felly, yn gallu rhoi sicrwydd bod y capasiti bellach yno o fewn y system er mwyn gallu osgoi troi at y math yna o weithredu yn rhy gyson?