Mae Conffederasiwn GIG Cymru wedi galw’r Bil hwn yn

gyfle unigryw i godi proffil iechyd y cyhoedd, lleihau anghydraddoldebau iechyd a lleihau'r galw ar y GIG. Mae nifer o siaradwyr eisoes wedi crybwyll pwysigrwydd mynd i'r afael â gordewdra a’i absenoldeb o'r Bil hwn, ond rwyf am godi un mater arall sy'n gysylltiedig â gordewdra, ond sydd, yn fy marn i, yn fater iechyd y cyhoedd hyd yn oed yn fwy o ran y niwed y mae'n ei wneud, a rheoli prisiau alcohol yw hwnnw.

Diod sy’n lladd y nifer uchaf o bobl rhwng 15 a 50 oed. Rydym hefyd yn gwybod bod 40 y cant o'r holl oedolion yng Nghymru yn dweud eu bod yn yfed alcohol uwchlaw'r terfyn dyddiol a argymhellir ar o leiaf un diwrnod yn yr wythnos ddiwethaf. Mae'r rheini'n ystadegau eithaf brawychus, a byddwn wedi meddwl bod gennym rwymedigaeth i wneud rhywbeth i fynd i'r afael â'r ffaith bod alcohol yn llawer rhy rad a bod pobl felly'n gallu yfed llawer iawn ohono, hyd yn oed os ydynt ar incwm isel iawn.

Mae camddefnyddio alcohol yn arwain yn uniongyrchol at dros 1,500 o farwolaethau yng Nghymru ac mae nifer y derbyniadau i'r ysbyty oherwydd camddefnyddio alcohol yn costio bron 110 miliwn y flwyddyn i'r GIG yng Nghymru. Rydym hefyd yn gwybod bod llawer iawn o bobl yn tagu'r system damweiniau ac achosion brys, er gwaethaf y gwyriad yr ydym yn ymdrechu i’w weithredu yma yng Nghaerdydd i gadw pobl yn ddiogel yng nghanol y ddinas heb orfod eu hanfon i’r ysbyty. Ond, yn anffodus, mae llawer ohonynt yn mynd i’r ysbyty ac maent yn tagu'r system ac mae’n rhaid i ni wneud rhywbeth am hyn.

Felly, rwy'n siomedig iawn nad ydym wedi cael unrhyw beth ar alcohol yn y Bil hwn eto, yn enwedig gan fy mod yn credu ei fod yn cael cefnogaeth ar draws y Siambr. Yn wir, pan ofynnais i'r Prif Weinidog am hyn ddiwedd mis Ionawr, cadarnhaodd fod y Llywodraeth yn cefnogi cyflwyno isafswm pris uned fel rhan o becyn o fesurau gyda'r nod o leihau effaith camddefnyddio alcohol ar unigolion, cymunedau a'n gwasanaethau cyhoeddus. Felly, byddwn yn awyddus iawn i wybod pa ystyriaeth y mae'r Llywodraeth wedi ei rhoi i gynnwys isafbris am alcohol yn y Bil hwn, oherwydd ar hyn o bryd mae gennym sefyllfa lle mae alcohol yn cael ei werthu, i bob pwrpas, am bris rhatach na dŵr.

Rydym yn gwybod bod isafbris alcohol yn achub bywydau oherwydd mewn rhannau o Ganada, lle mae isafbris wedi cael ei weithredu, mae wedi arwain at leihad amlwg yn y swm y mae pobl yn ei yfed, gyda llai o dderbyniadau i'r ysbyty a llai o farwolaethau sy'n gysylltiedig ag alcohol. Felly, rwy’n credu bod gennym rwymedigaeth i wneud rhywbeth am hyn. Rydym yn gwybod bod isafbris alcohol yn ein galluogi i fynd i'r afael â'r alcohol rhad a chryf sy’n cael ei werthu mewn archfarchnadoedd a siopau trwyddedig: diodydd fel fodca neu gin eu brandiau eu hunain, seidr gwyn cryf a lager cryfder uwch, a gynhyrchwyd yn bennaf yn y DU. Y bobl sy'n elwa fwyaf o hyn yw'r rhai sy'n yfed ar lefelau niweidiol, yn enwedig y rhai ar yr incwm isaf, sef y rheini na all fforddio colli diwrnod o'r gwaith.

Yn anffodus, ni allwn ddibynnu ar Lywodraeth y DU i gymryd y camau angenrheidiol, oherwydd bod y Llywodraeth glymblaid wedi bradychu’r achos dros hyn yn 2013, ar y sail nad oedd digon o dystiolaeth gadarn. Wel, byddwn yn dweud bod digon o dystiolaeth y gall hyn weithio. Mae'r diwydiant alcohol—rydym yn gwybod y byddant yn gwneud popeth o fewn eu gallu i wrthsefyll prisiau cyfrifol, fel y gwelsom yn yr Alban, lle pasiodd Senedd yr Alban ddeddfwriaeth ar hyn mor gynnar â 2012, ond mae'r cyfan wedi cael ei ddal yn ôl yn y llysoedd oherwydd bod y Scotch Whisky Association yn ei herio yng Ngoruchaf Lys y DU. Ni allwn aros 30 mlynedd arall i fynd i'r afael ag alcohol fel y bu'n rhaid i ni dreulio 30 mlynedd yn brwydro yn erbyn niwed smygu. Felly, byddwn yn gobeithio y byddem yn gallu cynnwys hyn yn y Bil, ac y gallai rhywfaint o'r arian a godir ein galluogi ni i gadw ein canolfannau hamdden ac ati yn agored. Byddai'n codi symiau defnyddiol o arian i helpu i drin pobl â chlefyd alcohol ac yn mynd rhywfaint o'r ffordd at geisio brwydro yn erbyn y miliynau o bunnoedd sy'n cael eu gwario gan y diwydiant diodydd i annog pobl i yfed llawer mwy nag sy’n dda iddynt.