Diolch, Ddirprwy Lywydd. Mae’n rhoi pleser mawr i minnau hefyd siarad yn y ddadl hon. Mae’r economi sylfaenol, fel y mae Sefydliad Bevan yn dweud yn gywir, yn enw mawreddog ar y gweithgareddau busnes a ddefnyddiwn bob dydd ac a welwn o’n cwmpas. Efallai na fydd busnes fel y diwydiannau manwerthu, gofal, bwyd, iechyd ac ynni yng Nghymru sydd wedi cael eu crybwyll yn meddu ar apêl agweddau eraill o’r economi, ond mae’n hen bryd i bawb ohonom roi’r parch y maent yn eu haeddu iddynt. Rwy’n credu hefyd fod gan gaffael cymdeithasol rôl hanfodol ac allweddol i’w chwarae yn ysgogi ein heconomi.

Yng Nghymru, mae’r economi sylfaenol yn darparu swyddi go iawn i dros hanner miliwn o bobl. Mae’n darparu gwasanaethau hanfodol sy’n ffurfio curiad calon cymunedau lleol fel y siop y pentref neu’r lleoliad gofal neu brosesu neu ddosbarthu neu ganolfannau iechyd. Mae’n hanfodol i gymdeithas ddiogel, gynaliadwy a saff sy’n llai dibynnol ar wledydd ehangach a llinellau cyflenwi ansicr. Mae’r economi sylfaenol hefyd yn gymharol sefydlog yn erbyn ergydion economaidd allanol—sy’n allweddol yn sgil Brexit. Mae wedi’i gwasgaru’n weddol gyfartal ledled Cymru. Ond yn yr un modd, profwyd bod ei hamodau a’i thelerau gan amlaf yn dlotach, fel y soniwyd eisoes—ac mae’n cynnwys mwy o fenywod na dynion. Felly, gallai mynd i’r afael â’r materion hyn wella cyflogau gweithwyr Cymru yn ogystal â’n sylfaen economaidd ac ariannol.

Rydym yn gwybod ein bod yn byw mewn byd sy’n newid yn gyson, ac nad yw sicrwydd swydd am oes ar gael i bobl bellach. Os ymwelwch ag unrhyw archfarchnad genedlaethol fe welwch diliau hunanwasanaeth lle y byddai aelod o staff yn sefyll o’r blaen, fel y crybwyllodd Lee Waters a Jenny Rathbone. Eto i gyd, yn y byd hwn o newid sydyn rydym yn gwybod bod un peth yn gyson, sef bod gwaith yn rhoi cyfle i bobl ennill arian a’r cyfle i wella’u hunan-barch yn eu bywydau, ac yn ychwanegu at les cymuned a rennir lle y mae llwyddiant pawb yn effeithio ar bob un ohonom. Mae’n rhaid i bawb ohonom gefnogi pwyslais o’r newydd ar yr economi sylfaenol, oherwydd mae’n hanfodol wrth i ni geisio trechu tlodi, a’r cyfan mewn byd lle y mae cyllid y sector cyhoeddus yn crebachu’n enfawr a rhwydi diogelwch lles wedi’u cyfyngu fwyfwy.

Heddiw yn y DU, mae 13.5 miliwn o bobl yn byw mewn tlodi. O’r rhain, mae 7.9 miliwn yn oedolion o oedran gweithio. Yn anffodus, yn fwyaf syfrdanol, mae 66 y cant o aelwydydd sy’n gweithio yn byw mewn tlodi—ac mae ganddynt rywun sy’n gwneud gwaith am dâl. Pan gefais fy nghyfweld gan newyddiadurwr gwleidyddol yr ‘Argus’, Ian Craig, yn gynharach eleni, gofynnodd i mi beth oedd fy mlaenoriaethau fel Aelod Cynulliad dros Islwyn. Roedd yr ateb yn amlwg. Dywedais wrtho, fel oedolyn ifanc, fy mod wedi cyfrannu at y gwaith o sefydlu nifer o gymdeithasau tenantiaid a phreswylwyr, gan gynnwys ystad dai Ty Sign lle rwy’n byw heddiw—y fwyaf yn fy mwrdeistref sirol—ac fel Aelod o Gynulliad Cymru, rwyf am wneud popeth y gallaf ei wneud i drechu tlodi, yn Islwyn ac ar draws Cymru.

Y broblem fwyaf i’r bobl a welaf yn fy swyddfa, fel y bydd nifer yn y Siambr hon yn eu gweld yn rheolaidd, yw tlodi. Talu eich biliau, cael safon byw sy’n weddus, hawliau cyflogaeth, gwaith sicr, hyfywedd economaidd: mae llawer o bobl heddiw yn dioddef drwy gyfres gyfan, tswnami o bethau, a orfodir arnynt, pethau sy’n cynyddu iechyd meddwl gwael, llwyth gwaith ein hysbytai ac anhapusrwydd pobl.