Eitem 6 ar yr agenda yw datganiad gan y Gweinidog dros Sgiliau a Gwyddoniaeth ar Fenter Ymchwil Busnesau Bach a galwaf ar y Gweinidog Sgiliau a Gwyddoniaeth, Julie James.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwy’n croesawu’r cyfle hwn i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am y cynnydd yng Nghymru wrth i ni ddatblygu ein menter ymchwil busnes bach. Yn 2013, roedd ein strategaeth 'Arloesi Cymru', ymysg pethau eraill, yn argymell defnyddio rhagor o ddychymyg wrth arloesi gyda chyflenwi gwasanaethau cyhoeddus a chaffael Llywodraeth. Yn yr un flwyddyn, mewn partneriaeth ag InnovateUK, rhoddodd Llywodraeth Cymru raglen catalydd gwerth £3 miliwn ar waith i ysgogi'r sector cyhoeddus yng Nghymru a busnesau Cymru i gymryd rhan yng nghystadlaethau’r Fenter Ymchwil Busnesau Bach. Cafodd model y DU ei seilio ar raglen hirsefydlog yn yr Unol Daleithiau, sef ymchwil arloesi busnes bach. Drwy weithio gyda busnesau bach a chanolig eu maint, mae hon yn gwario tua $2.5 biliwn yn flynyddol, wrth ddatblygu datrysiadau ar gyfer anghenion y llywodraeth ffederal, a chan ddefnyddio gwariant caffael, nid grantiau gan lywodraeth. Yn y DU, mae contractau’r Fenter Ymchwil Busnesau Bach gyda chwmnïau wedi cynyddu o fod yn llai na £15 miliwn yn 2010 i fod dros £50 miliwn eleni. Datblygwyd ystod eang o ddefnyddiau a datrysiadau arloesol, a chydnabuwyd rhinweddau mecanwaith y Fenter Ymchwil Busnesau Bach yn eang dros lywodraeth a diwydiant. Yng Nghymru, mae’r Fenter Ymchwil Busnesau Bach yn helpu i drawsffurfio problemau ymarferol yn y sector cyhoeddus, yn ogystal â helpu wrth ddatrys rhai o heriau mawr cymdeithas, a ddaeth i’r amlwg yn 'Arloesi Cymru'.

Mae pob cystadleuaeth gan y Fenter Ymchwil Busnesau Bach yn canolbwyntio ar adran yn y gwasanaeth sector cyhoeddus lle nad oes datrysiadau i’w cael hyd yn hyn neu lle y byddai modd i wella datrysiadau rhannol. Mae rownd gyntaf ein cystadlaethau wedi ennyn diddordeb gwirioneddol ar draws y sector cyhoeddus yng Nghymru. Roedd yr heriau’n cynnwys problem cyngor Caerdydd gydag ôl-ffitio datrysiadau ynni effeithlon o fewn ei adeiladau traddodiadol a hanesyddol, ymgyrch Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Abertawe Bro Morgannwg i wella iechyd a lles ein pobl drwy ddefnydd gwell o ddata iechyd cyfunol, materion Adnoddau Naturiol Cymru yn ymwneud â rheoli symudiadau da byw er mwyn lleihau’r effaith sydd gan amaethyddiaeth ar ansawdd dŵr, ac uchelgais Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Betsi Cadwaladr i wella gofal cleifion drwy helpu nyrsys a gofalwyr i gwtogi ar eu dyletswyddau gweinyddol, a rhoi mwy o sylw i gleifion o’r herwydd. Y nod ar gyfer yr her honno oedd bod nyrsys yn treulio 10 y cant yn fwy o amser gyda chleifion, a meddyliwch chi pa mor werthfawr fyddai’r 10 y cant o amser hwnnw yng ngolwg y cleifion hynny a’u perthnasau, ac o ran effeithlonrwydd yr ysbyty. Ar ôl dwy flynedd o gydweithrediad ymarferol rhwng nyrsys yn yr ysbyty a dechrau busnes bach ym Mangor, mae prototeip meddalwedd wedi ei ddatblygu yn ddatrysiad a allasai gynyddu amser y nyrsys gyda’r cleifion nid gan y 10 y cant a addawyd ond, fe allai fod, hyd at 23 y cant. Mae llwyddiant yr heriau cychwynnol hyn yn dangos i ni sut y gall y sector cyhoeddus fod yn gwsmer arweiniol effeithiol a deallus gan helpu i hybu cwmnïau arloesol Cymru a chreu swyddi, twf a lles i Gymru.

Rwyf yn awr yn dymuno gweld mwy o fusnesau bach a chanolig yn cymryd rhan ym mhroses gaffael y sector cyhoeddus, er mwyn defnyddio cyllid ymchwil a datblygu i fagu datrysiadau newydd i broblemau caled. Ac rwyf yn dymuno i’r heriau fod yn berthnasol i’r gymdeithas, a’u bod o fantais wirioneddol i bobl Cymru. Rydym wedi dysgu oddi wrth y cynlluniau peilot fod parodrwydd cynyddol yng Nghymru i arloesi dros y sector cyhoeddus. Felly, ar y cyd ag InnovateUK, rydym wedi estyn dwy alwad arall. Wrth i’r rhaglen fynd o nerth i nerth, bydd lleihad yng nghyfradd yr ymyrraeth gyhoeddus â’r rhain wrth i'r manteision i bawb dan sylw gael eu nodi a'u deall. Er nad ydyn nhw wedi eu cyfyngu i fusnesau bach, gwelwyd cynrychiolaeth gref yn y cystadlaethau gan ein busnesau bach a chanolig. Bydd lefelau’r ariannu yn amrywio, ond bydd prosiectau yn para am ddwy flynedd neu ragor fel arfer, gyda chyllid cychwynnol o hyd at £100,000 ar gyfer pob cwmni llwyddiannus. Bydd y goreuon yn gallu cystadlu wedyn am gontractau pellach o hyd at £1 miliwn a mwy i ddatblygu’r wedd fasnachol ar eu syniadau.

Yn unol â’r rhaglen, rydym wedi cefnogi Adnoddau Naturiol Cymru er mwyn cael gwelliant yn adferiad rhywogaethau cynhenid ac ansawdd pridd, a fydd yn gwrthsefyll yn erbyn effeithiau rhywogaethau estron ymosodol fel clymog Japan. Rydym wedi cefnogi gwasanaeth anafiadau i'r ymennydd gogledd Cymru wrth annog cleifion i fod yn annibynnol gyda’u tasgau coginio, i leddfu'r wasgfa sydd ar ofal cymdeithasol a gwella ansawdd bywydau pobl. Rydym yn helpu Heddlu De Cymru gyda datblygiad arloesol offer dadansoddol rhagfynegol, a fydd yn gwneud defnydd amgen o'u hadnoddau ac yn rhoi gwasanaeth gwell i gymunedau’r De.

Mae Llywodraeth Cymru hefyd yn defnyddio’r rhaglen yn llwyddiannus. Cynhaliodd ein hadran drafnidiaeth gystadleuaeth Menter Ymchwil Busnesau Bach i ddatblygu datrysiadau ar gyfer lleihau nifer y beicwyr modur sy’n cael eu lladd neu eu hanafu'n ddifrifol ar ein ffyrdd. Dewiswyd dau brosiect ac mae'r un cyntaf wedi ei gwblhau nawr. Mae Armourgel Cyf wedi datblygu leinin i helmed beic modur a fydd yn lleddfu’r cywasgiad sydd ar ben beiciwr mewn gwrthdrawiad. Gall hyn olygu’r gwahaniaeth rhwng anaf difrifol i’r ymennydd a mân anaf iddo. Mae'r ail brosiect wedi datblygu system rybuddio ar gyffordd, a fydd yn cael ei dreialu cyn bo hir ar ffyrdd Cymru.  Bydd y prosiect hwn yn gallu rhoi’r system ar brawf yn ystod prif dymor beicio modur. Erbyn mis Medi, bydd y cwmni wedi cwblhau’r profion ar y system ym mhob tywydd a bydd yn adrodd am ei phosibiliadau masnachol. Mae gan y ddau brosiect hyn y potensial i achub bywydau beicwyr modur, nid ar ffyrdd Cymru yn unig, ond dros y byd.

Mae’r rhaglen hon nid yn unig yn hyrwyddo newid yn niwylliant y sector cyhoeddus; ond cafodd ei harddangos gan Innovate UK yn enghraifft o arfer gorau. Mae rhanbarthau datganoledig eraill yn dysgu o esiampl Cymru, ac mae hefyd yn ennyn diddordeb yn Iwerddon, Sweden ac Awstralia. Hyd yma, mae 29 o gontractau sector cyhoeddus ar gyfer ymchwil a datblygu wedi eu rhoi i fusnesau Cymru, sy’n werth dros £1.8 miliwn. Ac mae 66 contract i gyd, sy’n werth £4.9 miliwn, wedi eu rhoi gan y sector cyhoeddus yng Nghymru. Mae dros 300 o fentrau wedi derbyn cymorth, a thros £2 miliwn o arian cyfatebol wedi cael ei ddenu i Gymru o adrannau Innovate UK a Llywodraeth y DU. Cafwyd cydweithrediad ag awdurdodau lleol, byrddau iechyd, Adnoddau Naturiol Cymru, yr heddlu ac adrannau Llywodraethau Cymru a’r DU. Hyd yn hyn, mae tair adran yn y Llywodraeth ganolog wedi cyfrannu'n ariannol at heriau sydd wedi eu harwain gan Gymru.

Byddwn yn parhau i weithio'n agos gydag Innovate UK wrth iddyn nhw geisio gwneud y mwyaf o effaith y Fenter Ymchwil Busnesau Bach. Fy mwriad ar hyn o bryd yw bod ein rhaglen Menter Ymchwil Busnesau Bach yn offeryn prif ffrwd yn y sector cyhoeddus yng Nghymru, gan hyrwyddo arloesi a hybu ein potensial technolegol. Gall y Fenter Ymchwil Busnesau Bach agor y drws i gyfleoedd enfawr i fusnesau Cymru a gall helpu wrth ddatrys rhai o'r heriau mawr y byddwn i gyd yn eu hwynebu yn y dyfodol. Rydym yn bwriadu ei defnyddio. Rwy’n gobeithio y byddwch yn cefnogi'r bwriad hwn. Diolch.

Pleser i mi yw cael dilyn y Gweinidog a’i chanmol am y datganiad hwn, ac yn wir am y dull y mae Llywodraeth Cymru wedi ei fabwysiadu wrth roi arloesedd nid yn unig wrth galon caffael cyhoeddus ond wrth galon polisi cyhoeddus hefyd. Rydym wedi clywed lawer gwaith, mi dybiaf, y sector cyhoeddus, gyda chyfiawnhad mae’n debyg, yn cael ei phardduo am fabwysiadu dull sy'n aml yn isel ei gost o ran ystyriaethau ehangach gwerth a chyfle, ac yn sicr yn un sydd yn osgoi risg. Mae'r rhaglen hon yn gwbl groes i hynny, ac fel yr oedd hi’n iawn i’w ddweud, cafodd ei modelu yn wreiddiol ar brosiect ymchwil arloesi busnes bach yn America, yr wyf yn deall ei fod ar fin cael ei ddiddymu gan Arlywydd Trump. Felly, mae hynny yn rheswm arall dros gredu ein bod fwy na thebyg ar y trywydd cywir o ran hyrwyddo’r dull o weithredu a amlinellwyd ganddi hi.

Byddai'n ddiddorol cael gwybod, yn yr ysbryd hwn o gefnogaeth eang, ychydig mwy am yr hyn y bwriedir ei wneud i ehangu’r prosiect hwn, a hynny o ran arian parod ac o ran maint y rhaglen. Ond hefyd hoffwn gael gwybod i ba raddau y gallai fod yn fwy yn y brif ffrwd. Clywsom y Gweinidog yn cyfeirio at gyfres o alwadau. A allem ei wneud yn gyfundrefnol i bob pwrpas, mewn ystyr mwy sylfaenol, fel ei fod yn rhan annatod, nid yn elfen ymylol o’n harferion caffael cyhoeddus, ond wrth galon caffael? Rydym yn deall o adolygiad Academi Frenhinol Peirianneg o'r fenter yn Lloegr bod rhywfaint o broblem ynglŷn â’r dull o fesur yr effeithiau. Ac, mewn gwirionedd, rwy’n ei chymeradwyo hi’n fawr hefyd am fywiogi rhai o’r straeon hyn am arloesi. Rydym yn aml yn siarad yn fras iawn am bolisi cyhoeddus. Mae'n beth gwych i ni gael y manylion yn eu llawnder a chlywed am yr effeithiau gwirioneddol sydd o wir bwys o ran gwella ansawdd bywyd pobl Cymru.

Ond fel yn achos pob rhaglen, mae'n bwysig ein bod yn cael rhywfaint o fetrigau. Ac er mai ansoddol fydd rhai ohonyn nhw, ac oherwydd eu natur, bydd yn rhaid i rai ohonyn nhw fod yn hirdymor, rwy’n credu mai da o beth bob amser yw cael rhai rhifau hefyd. Ac felly, byddai gennyf ddiddordeb gweld—. Rwy’n gwybod nad oes gennym ar hyn o bryd, o bosib, fframwaith gwerthuso manwl. Wrth ehangu'r rhaglen, byddwn yn ei hannog i edrych ar y math o fetrigau effaith arloesedd o ran elw o fuddsoddiad arloesedd ac ati y gellid eu rhoi ar waith.

Ac yn olaf, yn ysbryd gwneud y dull hwn yn un cyfundrefnol, a chredaf fod hynny’n beth cyffrous iawn, gwelwn gyfle yma i wneud cenedl y Cymry yn fainc arbrofi ac y bydd y byd, mewn gwirionedd, yn cyrchu at ei drws, am ein bod ni’n dda iawn am nodi datrysiadau arloesol i'r union heriau mewn gwasanaethau cyhoeddus a pholisi cyhoeddus y mae'r byd yn eu hwynebu. A gawn ni, yn yr ysbryd hwnnw, weld creu corff arloesi cenedlaethol a fydd yn adeiladu ar y sylfeini ardderchog sydd wedi eu gosod yn y rhaglen hon, ond a fydd yn gallu mynd rhagddo yn wir ar y sail honno a rhoi enw da i Gymru fel cenedl sy’n arloesi?

Diolch am hynny, Adam Price. Rwyf yn cytuno â chi ei bod yn fenter gyffrous iawn, ac rydym wedi ennyn cryn dipyn o ddiddordeb, fel y dywedais, o fannau eraill sydd am gael gweld sut yr ydym yn mynd ati yma yng Nghymru. Ac rwyf hefyd yn cytuno bod angen inni ddatblygu rhai metrigau wrth inni fynd yn ein blaenau. Mae llawer o hyn wedi bod, fodd bynnag, yn ymatebion penodol i heriau mawr neu broblemau penodol, a datblygu'r metrigau o ystyried y risg, os hoffwch chi, tra bod mesur yr allbwn hefyd yn dasg ynddi ei hun, ond byddwn yn bwrw ymlaen â hynny. Os oes gan yr Aelod unrhyw weledigaeth benodol ar sut y gellid strwythuro hynny, byddwn i'n ddiolchgar iawn i'w hystyried.

Yr hyn yr ydym yn bwriadu ei wneud yw prif ffrydio ychydig ar hynny yn y ffordd yr ydym yn ymateb i heriau a hybu rhai o'r gwelliannau technolegol gan ddefnyddio rhai o systemau data Llywodraeth sydd ar gael gennym. Efallai bod yr Aelod yn gwybod—ar wahân i hynny ar hyn o bryd, ond fe allwn integreiddio'r ddau beth—rydym hefyd wedi bod yn cynnal rhai heriau data a rhai hacathonau, fel y’u gelwir, ac anghynadleddau—mae'r rhain i gyd yn dermau cymharol newydd i mi, ond mae’r cymunedau bach o bobl sy'n eu cefnogi yn eu deall nhw—i nodi’r heriau y gellir eu datrys drwy ein setiau data hefyd, yn rhai o'r heriau craidd cymdeithasol, amgylcheddol a phrif ffrwd.

O ran y cyllidebau, maen nhw wedi eu hariannu ar hyn o bryd o gyllideb craidd Cymru. Mae'r gyllideb hyd yma wedi bod ychydig dros ryw £6 miliwn. Rydym yn ystyried beth arall y gallwn ei ariannu. Rydym yn ystyried beth allai ein partneriaid yn y sector cyhoeddus ei wneud, a'r hyn y gallwn ninnau ei wneud gyda gwariant caffael, ac yn y blaen. Felly, y syniad yw ein bod yn ei yrru ymlaen i feddylfryd caffael prif ffrwd gyda golwg ar ddatrys problemau, nid ar brynu pethau yn unig.

Felly, rwyf yn cytuno i raddau helaeth â'r rhan fwyaf o'r pwyntiau a wnaethoch, a byddwn yn bwrw ymlaen yn yr ysbryd hwnnw.

Diolch i chi, Weinidog, am eich datganiad. Fel Plaid Cymru, rydym ninnau’n falch o weld rhywfaint o gynnydd wedi bod gyda chymorth i ddatblygu rhai datrysiadau i rai o'r problemau dybryd sydd gennym, yn enwedig yn ein gwasanaethau cyhoeddus. Ond, wrth gwrs, roedd y fenter hon yn deillio'n wreiddiol o’r ddogfen 'Arloesi Cymru', a oedd yn nodi pedwar maes arbenigedd—cyfeiriwyd atynt fel arbenigo craff, rwy’n credu. Dyma oedden nhw: gwyddorau bywyd ac iechyd; ynni carbon isel ac amgylchedd; uwch beirianneg a deunyddiau; a TGCh a'r economi ddigidol. Tybed beth oedd cydbwysedd y ceisiadau yn y rownd gyntaf. Wnaethon nhw gyrraedd y targedau i ganfod problemau penodol y gellid eu datrys o fewn pob un o'r meysydd arbenigol allweddol hynny? Os nad oedd digon o geisiadau yn cael eu cyflwyno yn rhai o’r meysydd penodol hynny a nodwyd yn flaenorol, a wneir unrhyw ymdrech i geisio dod o hyd i rai sydd â’r posibilrwydd ganddyn nhw i roi cynnig ar fynd i'r afael â rhai o'r datrysiadau i’r problemau penodol hynny?

Rwy'n falch iawn hefyd, wrth gwrs, mai partneriaeth rhwng y cyhoeddus a’r preifat yw hon i fod. Ond yn amlwg, mae llawer o'r prosiectau yr ydych yn eu nodi—ac rydych wedi awgrymu hynny yn eich datganiad—wedi gwneud môr a mynydd o’r manteision, mae’n debyg iawn gen i, ar gyfer y sector cyhoeddus i rai o'r pethau y gweithiwyd arnynt. Ac rwyf yn clywed yr hyn a ddywedoch chi am geisio rhoi pwyslais ar y manteision ehangach, os mynnwch chi, yn enwedig i'r sector preifat hefyd er mwyn annog mwy o fuddsoddi ynddi. Pa feysydd, tybed, yr oeddech yn meddwl amdanyn nhw pan oeddech yn gwneud y datganiad arbennig hwnnw. I mi, mae'n ymddangos yn debyg iawn mai pethau fel TGCh a'r economi ddigidol—roeddem yn trafod rhai o'ch cyfrifoldebau eraill yn gynharach mewn cwestiynau i'r Prif Weinidog, fel argaeledd band eang, er enghraifft—gallai datrysiadau eraill gael eu datblygu gyda'r mathau hyn o gronfeydd ymchwil, a tybed a allech chi wneud sylw o ran pa mor ddymunol fyddai hynny. Mae’n amlwg, eich bod, gobeithio, yn hysbysebu’r cyfleoedd i wneud cais yn eang. A wnewch chi ddweud wrthym ni pa fath o lwyfannau ydych yn hysbysebu arnyn nhw fel y gellir annog pobl a allai fod yn gwylio heddiw—busnesau bach ac ati, a chanolfannau a chyfleusterau ymchwil eraill—i fod yn ymwybodol o’r cronfeydd hyn a chael gwybod a oes modd iddyn nhw ddefnyddio rhywfaint o’r arian hwnnw?

A wnewch chi ddweud wrthyf i hefyd—? Rwy'n gwybod bod ein prifysgolion yn amlwg yn ganolfannau sy’n rhagori mewn ymchwil, ond mae gan ein colegau addysg bellach ran gynyddol yn y maes penodol hwn. Fe wnaethoch chi sôn am rai o'r materion sy'n gysylltiedig â gwaith adeiladu, er enghraifft, gyda chyngor Caerdydd, a tybed faint o ymgysylltiad, os o gwbl, sy’n bodoli rhwng y gronfa ymchwil ac arloesi benodol hon a sector y colegau addysg bellach ar hyn o bryd, ac os na, pa gamau y gallech chi yn Llywodraeth eu cymryd er mwyn cael ymgysylltiad gwell rhyngddynt.

Dim ond i gloi—ac mae hyn yn ymwneud â’r mater ehangach o gaffael, ac rwyf yn deall nad eich cyfrifoldeb chi yn gyfan gwbl yw hynny; ei fod yn fwy o gyfrifoldeb ar Ysgrifennydd y Cabinet dros gyllid—ond yn amlwg, ynglŷn â chaffael, mae'n bwysig iawn fod busnesau llai a busnesau lleol yn gallu bod â rhan yn rhai o'r datrysiadau lleol y gallen nhw eu cynnig. Ond wrth i ni symud fwy a mwy tuag at strategaeth caffael mwy cenedlaethol, am resymau dealladwy, yn enwedig gydag arbedion maint, mae llawer o’r busnesau llai a’r cwmnïau llai hynny’n teimlo eu bod wedi eu gwthio i’r neilltu i raddau. Felly, tybed pa gamau a gymerwyd gyda'r gronfa hon ac efallai’n ehangach, i sicrhau bod y busnesau bach hynny a allai fod yn rhanbarthol, neu hyd yn oed yn llai, yn cael eu hannog yn weithredol i gymryd rhan yn y mathau hyn o gynlluniau cyffrous ac arloesol.

Diolch. Dyna gryn dipyn o gwestiynau amrywiol a gwnaf fy ngorau i'w hateb. O ran TGCh a band eang, er enghraifft, un o'r pethau y bydd yr Aelod yn ei wybod yw ein bod yn edrych ar yr hyn yr ydym am ei wneud ar ddiwedd y prosiect cyfredol ac ar gyfer y ganran fechan sy'n weddill o’r boblogaeth a’r safleoedd yng Nghymru nad ydyn nhw wedi eu cynnwys. Ac mae hynny’n sicr yn un o'r pethau y byddwn yn debygol iawn o ystyried eu gwneud, hynny a gwthio datrysiadau arloesol mewn meysydd penodol. Pan gawn ni fap o'r holl safleoedd nad ydynt wedi eu cynnwys yn y contract cyfredol, a byddwn yn ei gael yn fuan iawn, yna, byddwn yn gallu ystyried sut y gallem drefnu cystadleuaeth o'r fath. Ond mae'n enghraifft ardderchog o rywbeth a allai fod yn werth ei godi yn hyn o beth. Fel y dywedais wrth Adam Price, mae ’na ddatrysiadau TGCh eraill ar sail data a allai gydorwedd yn hapus y tu mewn i’r fenter hon hefyd.

O ran yr hyn yr ydym wedi ei wneud hyd yn hyn, rydym wedi dyfarnu 44 contract ar gam cyfnod 1. Roedd pum contract bach arall a ddyfarnwyd gan ryw lun o ragflaenydd iddi, nad ydynt wedi'u cynnwys, ond mewn gwirionedd maen nhw’n rhan ohoni. Ac mae 22 ar gam cyfnod 2 hyd yn hyn. Enillwyd tri deg wyth y cant o hynny gan sefydliadau yng Nghymru a rhoddwyd 44 y cant o'r holl ddyfarniadau contract i sefydliadau yng Nghymru. Roedd gennym bump o fusnesau yng Nghymru oedd yn llwyddiannus mewn cystadlaethau Menter Ymchwil Busnesau Bach tu hwnt i Gymru, felly rydym wedi cefnogi ein busnesau i wneud ceisiadau y tu allan i Gymru. Roedd gennym bedwar corff cyhoeddus yn rhedeg mwy nag un her ar yr un pryd, ac nawr mae gennym ddau fusnes yng Nghymru sydd wedi ennill ein heriau, a fydd o bosibl yn mewnfuddsoddi.  Oherwydd yr hyn yr ydym yn ei wneud, pan fyddwn yn cael rhywun sydd â diddordeb yn ateb un o'r heriau, yw eu cefnogi hefyd gyda’n rhaglenni cymorth busnes er mwyn eu perswadio i ddod i Gymru, i bob pwrpas, ac rydym yn defnyddio’r egwyddor honno i gyflawni ein hamcan. Felly, mae wedi bod yn llwyddiannus iawn ar lawer cyfrif.

Rydym yn awyddus iawn bod hyn yn dod yn ymarfer caffael safonol ac rydym yn annog busnesau bach a chanolig i wneud cais. Nid yw’n gyfyngedig i fusnesau bach a chanolig—gall unrhyw un wneud cais—ond mewn gwirionedd, rydym wedi gweld cryn dipyn o ddiddordeb gan fusnesau bach a chanolig ac rwy'n hapus iawn i edrych ar unrhyw ffordd o annog rhagor eto o fusnesau bach a chanolig i wneud cais yn y dyfodol. Y syniad yn amlwg yw gwobrwyo'r syniad da, ac yna helpu'r cwmni gyda’r ochr fasnachol, felly nid oes unrhyw faintioli yn angenrheidiol i ddechrau ar y broses honno.

Diolch yn fawr iawn. Yn olaf, Hefin David.

Diolch. Rwy’n credu bod Darren Millar wedi gofyn cymaint o gwestiynau fel yr oedd yn siŵr o daro ar un o’m rhai i, a dyna a wnaeth gyda’i gwestiwn olaf. Nid yr union gwestiwn yr oeddwn i’n mynd i’w ofyn oedd hwnnw, ond mae'n dilyn ymlaen yn dwt iawn rywsut.

Un o'r pethau a ddywedodd y Gweinidog oedd y byddai’r lefelau ariannu yn amrywio, ond mae’r prosiectau fel arfer yn para am ddwy flynedd neu ragor, gyda chyllid dechreuol o hyd at £100,000 yn arwain ymlaen at gystadleuaeth bellach ar gyfer contractau o £1 filiwn. Yn fy marn i, gellid dadlau, nid yw cwmnïau bach o reidrwydd, yn enwedig yn y sector microgwmni a'r sector ychydig mwy, yn cystadlu â'i gilydd, ond maent yn dueddol o feithrin rhwydwaith o gefnogaeth ac ennill ymddiriedaeth. Tybed a oes modd i gwmnïau wneud cais mewn clystyrau i ddatblygu prosiectau mewn clystyrau—prosiectau wedi eu trefnu mewn cysylltiad â’i gilydd—er mwyn cyflawni hynny, a sut fyddai’r Llywodraeth yn sicrhau bod hynny'n digwydd. A oes cyfle arall wedyn i ddatblygu cymunedau ymarfer a rhwydweithiau addysg cymdeithasol, o ryw fath, a allai dyfu yn sgil rhai o'r cystadlaethau hyn?

Credaf fod hynna’n syniad diddorol iawn. Felly, nid oes dim i atal crynoadau o fusnesau bach, grwpiau buddiannau cymunedol—nid yw’n gyfyngedig mewn unrhyw ffordd, felly gall unrhyw un wneud cais. Rwy'n fwy na pharod i edrych ar y syniad o gynorthwyo crynoadau o fusnesau i wneud cais hefyd; er nad ydym wedi gwneud hynny hyd yn hyn, mae'n syniad da sy’n werth bwrw ymlaen ag ef. Does dim byd i’w atal, ond nid ydym wedi annog gwneud hynny chwaith hyd yn hyn, ond byddwn yn hapus i edrych ar hynny. Mae'n debyg y byddai rhai manion cyfreithiol i’w goresgyn, fel y rheidrwydd am endid arweiniol mewn contract ac yn y blaen, ond rwy'n siŵr y gallem esmwytháu rhai o'r anawsterau ynglŷn â hynny. Ac mae gen i ddiddordeb mawr yn y syniad o gymunedau ymarfer, y trefniant clystyru, a chynhyrchu mwy o ddatrysiadau i'r her oherwydd y clystyru ac, fel petai, y trefniant cymunedau ymarfer o fath.

Yr hyn y gallem ei wneud yw edrych i weld a allwn gynnwys asedau cyhoeddus neu gymunedol, a fyddai'n arbennig o addas ar gyfer y math hwnnw o beth. Felly, a dim ond bwrw amcan, os ydym am edrych ar brosiectau sydd yn fwy cymunedol eu natur—cadwraeth llwybrau troed, ac agor cefn gwlad, hygyrchedd, pethau fel yna—gallem annog datrysiadau i rai o'r heriau sydd gennym yng Nghymru wrth wneud ein cymunedau yn fwy cyfarwydd â'u cynefin, a chael grwpiau o fusnesau bach a chanolig, cwmnïau buddiannau cymunedol, i gymryd rhan yn hynny. Felly, mae'n sicr yn rhywbeth sy’n werth edrych arno. Ac fel y dywedais wrth Darren Millar, mae'r cynllun hwn yn arbennig o fuddiol i fentrau bach neu ganolig eu maint yn ystod y camau cynnar, oherwydd rydym yn hapus i helpu a datblygu ochr fasnachol eu syniad. Felly, mae'n neilltuol o dda i gwmnïau bach yn y ffordd honno. Rydym hefyd yn hapus iddyn nhw gadw'r holl hawliau eiddo deallusol ac yn y blaen, oherwydd eu datrysiad nhw yw hyn i'n problem ni. Felly gallech weld rhai cymunedau ymarfer da a rhywfaint o gyfalaf cymdeithasol yn datblygu o rai o’r Eiddo Deallusol ac ati. Rwy’n credu ei fod yn syniad gwych sy’n werth ymchwilio iddo, a byddwn yn siŵr o’i godi yn y rownd nesaf.

Diolch yn fawr iawn, Weinidog.