Part of the debate – Senedd Cymru am 2:45 pm ar 22 Mawrth 2017.
Nid ydym yn gwybod llawer o’r manylion hyd yn hyn. Rwyf wedi bod mewn cysylltiad â chynghorwyr o fy mhlaid yng Nghyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf, ac maent wedi dweud wrthyf mai cyfrifoldeb y cynghorau a/neu Lywodraeth Cymru yw cyflwyno meini prawf i alw ar y Weinyddiaeth Gyfiawnder i wneud cais am y swyddi hynny. Felly, rwy’n awyddus i ddeall a yw Cyngor Castell-nedd Port Talbot neu chi fel Llywodraeth Cymru wedi rhoi meini prawf iddynt yn dweud bod y tir ym Maglan yn iawn iddynt ei ddefnyddio, a’ch bod wedi rhoi’r lefel honno o ganiatâd iddynt, fel petai, fel eich bod wedi nodi bod yna ffordd ymlaen ar gyfer Castell-nedd Port Talbot. Rwyf wedi clywed mai proses wirfoddol oedd hi ac nad oedd angen i’r cyngor na Llywodraeth Cymru gyflwyno cais yn hynny o beth.
A fydd y carchar hwn yn hwyluso cau carchardai Abertawe a Chaerdydd? Hyd yn oed os yw hyn yn wir, pam carchar mawr? Mae ffigurau gan Ganolfan Llywodraethiant Cymru, fel y clywsom, yn dangos, os adeiladir y carchar hwn, y byddai’n creu 2,400 o leoedd dros ben yng Nghymru a 600 pe bai Caerdydd yn cau. A yw Llywodraeth y DU yn troi Cymru yn wladfa gosbi tra’u bod yn anfon ein carcharorion ein hunain, gan gynnwys menywod, i fannau eraill? Beth rydych yn ei wneud mewn trafodaethau â Llywodraeth y DU i ddod â’r 50 y cant a mwy o ddynion sy’n garcharorion o Gymru nad ydynt wedi’u lleoli yma yng Nghymru ar hyn o bryd, yn ôl yma, er mwyn i’w teuluoedd allu eu cefnogi yma yn y wlad hon?
Fy mhwynt olaf yw fy mod yn credu bod y gymuned, hyd yn hyn, wedi cael ei hamharchu gan Lywodraeth y DU. Mae gennym ysgol fawr newydd ym Maglan, ysgol Gymraeg newydd ar fin cael ei hadeiladu yno, mae llawer o broblemau traffig yn yr ardal honno, ac mae angen i bobl leol fod yn rhan o’r sgwrs hon, yn hytrach na chael gwybod beth sy’n dod i’w cymuned gan Lywodraeth y DU.