Diolch, Ddirprwy Lywydd, ac a gaf fi ddechrau drwy ddiolch i’r Aelodau am eu cyfraniadau i’r ddadl bwysig hon heddiw, sy’n cael ei chynnal wrth i ddigwyddiadau sy’n peri pryder mawr ddatblygu yn Llundain. Rwy’n siwr fod meddyliau pob Aelod gyda’r cyhoedd o amgylch San Steffan ar hyn o bryd wrth i’r hyn sy’n ymddangos fel ymosodiad terfysgol ddigwydd yn San Steffan. Ni allwn ond gobeithio nad oes pobl ddiniwed wedi colli eu bywydau yn y digwyddiadau hyn.

Mae Cymru mewn sefyllfa dda i fanteisio ar y cyfleoedd sy’n gysylltiedig â’r economi las. Rydym yn ffodus iawn i gael budd o ystod llanw uchel a gallai llawer o’n 1,200 cilometr o arfordir fod yn addas ar gyfer datblygiadau ynni’r llanw. Mae’n ffaith fod proffil Cymru fel lleoliad ar gyfer ynni’r môr wedi cynyddu yn y blynyddoedd diwethaf. Yn achos datblygiad y morlyn, mae wedi rhoi Cymru ar flaen y gad yn y diwydiant yn fyd-eang, fel yr oedd Vikki Howells yn gywir i ddweud. Mae datblygwyr o bedwar ban byd yn dangos diddordeb gweithredol mewn datblygu prosiectau yn nyfroedd Cymru. Maent yn cydnabod bod gan Gymru un o’r adnoddau ynni morol gorau, a’r strwythurau cynhaliol gorau yn wir, ar gael iddynt.

Rydym eisoes yn cefnogi buddsoddiadau ynni mawr mewn ynni adnewyddadwy ar y tir, ar y môr, niwclear ac yn y blaen, yn cynnwys ein dau brosiect ynni mwyaf: Wylfa Newydd a morlyn llanw arfaethedig bae Abertawe. Gyda’r cymorth cywir ac os ceir neges gref gan Lywodraeth y DU i gefnogi ynni morol, mae’r datblygwyr sy’n rhan weithredol o hyn yng Nghymru wedi nodi buddsoddiad disgwyliedig o £1.4 biliwn. Cyfanswm y buddsoddiad uniongyrchol mewn ynni morol yng Nghymru yn ystod 2015 oedd £45.4 miliwn. Erbyn 2017, roedd wedi codi mwy na 50 y cant i £68.3 miliwn.

Nawr, mae Jeremy Miles a Lee Waters yn siarad am arloesedd fel sbardun i dwf cynaliadwy yn yr economi las. Rydym wedi sicrhau dros €100 miliwn o gronfeydd strwythurol yr UE i hwyluso prosiectau arloesol dan arweiniad datblygwyr a fydd yn helpu i ysgogi twf economaidd yn y sector. Rwy’n credu bod gennym gyfle yn ystod y pump i 10 mlynedd nesaf i ddatblygu a thyfu diwydiant morol yng Nghymru yn seiliedig ar yr adnoddau naturiol sydd gennym. Mae gennym gyfleoedd yn y sector twristiaeth, yn enwedig y sector mordeithio, ac fel y dywedwyd, mae’r flwyddyn nesaf wedi’i dynodi’n Flwyddyn y Môr i gydnabod ei werth i’r economi ymwelwyr a hefyd i sectorau economaidd allweddol eraill.

Mae gennym gyfleoedd yn ein porthladdoedd, er enghraifft. Bob blwyddyn, mae porthladdoedd Cymru yn trin 9 y cant neu tua 53 miliwn o dunelli o nwyddau’r DU. Maent yn darparu cyfleusterau hanfodol ar gyfer llongau mordeithio, gweithgareddau hamdden morol a’r diwydiant pysgota. Mae’r marchnadoedd amrywiol a sylfaenol hyn yn cynnal bron i 11,000 o swyddi yn y porthladdoedd, ac yn cynnal rhannau hanfodol eraill o’r economi. Yn wir, mae gennym nifer o enghreifftiau sy’n dangos sut rydym eisoes yn arwain y ffordd ym maes ynni adnewyddadwy morol. Yng ngogledd Cymru, mae gennym Minesto UK, a gyhoeddodd eu bwriad yn ddiweddar i ehangu eu prosiect Holyhead Deep drwy gynyddu’r gwaith a gynlluniwyd ar osod ei aráe lanw i 80 MW. Ac yn ne Cymru, mae gennym gynllun Ocean Wave Rower. Bydd y cynllun penodol hwnnw’n cynhyrchu ynni o donnau’r môr oddi ar arfordir Sir Benfro.

Felly, o safbwynt economaidd, rydym yn cydnabod y modd y gall prosiectau ynni morol fod yn gatalyddion i sicrhau manteision etifeddol hirdymor, yn enwedig wrth i ni symud tuag at economi carbon isel. Mae’n rhaid i ni sicrhau’r manteision economaidd mwyaf posibl o’r prosiectau hyn, ac rydym wedi datgan yn gyson ein hymrwymiad mewn egwyddor i wneud hynny drwy gefnogi datblygiad diwydiant môr-lynnoedd llanw cynaliadwy yng Nghymru. Rydym wedi cyfleu’r neges hon i’r diwydiant morol. Rydym wedi dangos y gefnogaeth y gallwn ei rhoi iddynt. Rydym wedi dangos hefyd sut y mae Cymru yn ddelfrydol ar gyfer datblygiadau o’r fath, ac rydym yn parhau i wneud yr holl bethau hyn.

Ond mae’r economi las yn llawer ehangach na hynny, wrth gwrs, yn union fel y mae Jeremy Miles, David Rowlands, Jayne Bryant ac eraill wedi dweud yn briodol. Mae llawer o’n diwydiannau’n dibynnu ar y môr. Mae gennym ein porthladdoedd yn Aberdaugleddau, Port Talbot a Chaergybi, sy’n cyfrannu’n sylweddol at economi Cymru. Ac mae gennym Airbus, sy’n cludo ei adenydd ar hyd aber afon Dyfrdwy. Mae gennym nifer o fusnesau yn ein parthau menter llwyddiannus yn Sir Benfro ac Ynys Môn ac wrth gwrs, mae Tata Steel yn mewnforio’r cynhyrchion crai sydd eu hangen ar gyfer gwneud dur i mewn i Bort Talbot o’r môr, ac mae’n gallu allforio cynnyrch dur yn ogystal.

Gan droi at eich galwad i gyflwyno cynllun morol uchelgeisiol, mae Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig eisoes wedi dweud y bydd yn ymgynghori ar gynllun morol drafft ar gyfer Cymru yr haf hwn. Bydd y drafft ymgynghori y trefnwyd i’w ryddhau cyn bo hir, yn tynnu sylw at arwyddocâd ein hadnoddau llanw ac yn darparu fframwaith integredig ar gyfer datblygiad cynaliadwy ein moroedd. Bydd yn archwilio opsiynau ar gyfer polisi môr-lynnoedd llanw a chanllawiau ar ynni adnewyddadwy tonnau, gwynt a’r llanw, a bydd yn cynnwys cefnogaeth gref i brosiectau ynni adnewyddadwy morol. Gallai gynnwys mapiau sy’n dangos yr ardaloedd gyda’r potensial mwyaf, a pholisi sy’n diogelu ein hasedau morol ar gyfer defnydd posibl yn y dyfodol, oherwydd fel y mae Jeremy Miles wedi dweud yn gywir hefyd, ni ddylid camliwio economi las Llywodraeth Cymru. Rydym bellach, wrth gwrs, yn aros am ymateb Llywodraeth y DU i adroddiad Hendry.