Part of the debate – Senedd Cymru am 2:16 pm ar 2 Mai 2017.
Arweinydd y tŷ, a ellid cael datganiad, os gwelwch yn dda—ac rwy’n credu eich bod yn dirprwyo yn absenoldeb Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Amgylchedd a Materion Gwledig—ar y ffordd y darperir y cynllun taliadau sylfaenol yng Nghymru? Rwy’n datgan buddiant, fel partner mewn busnes ffermio ym Mro Morgannwg. Pryder enfawr, nid yn unig ym Mro Morgannwg, ond ledled Cymru, oedd gohirio taliadau oherwydd y gyfundrefn gwiriadau ac archwiliadau a gynhelir, ac anallu’r adran i hysbysu ffermwyr am hynt eu ceisiadau. Mae gen i, fel chi, etholwyr ym Mro Morgannwg sydd yn dal i fod yn yr unfan—ym mis Mai, erbyn hyn—gyda cheisiadau sy’n dal heb eu talu. Mae'n anodd iawn i'r unigolion hynny egluro eu sefyllfa i’r banciau—sydd wedi dangos cydymdeimlad o ran benthyciadau ac, wrth gwrs, ymestyn cyfleusterau gorddrafft—pan nad oes ganddyn nhw wybodaeth gan yr adran o ran gohiriad neu hynt eu cais. Credaf fod angen gwirioneddol am ddatganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet er mwyn i ni, fel Aelodau, gael dealltwriaeth o sut mae'r adran yn ymdrin ag ymholiadau o’r fath ac, yn bwysig iawn, pa wersi sydd wedi eu dysgu. Ymddengys fod eleni yn flwyddyn arbennig o anodd o ran ymdrin â ffermydd sydd wedi cael eu harchwilio ac sydd yn amlwg wedi gweld oedi gydag ymholiadau iddyn nhw allu derbyn eu taliadau.