4. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am y gwasanaethau a ddarperir gan Gyngor Ynys Môn? OAQ(5)0116(FLG)[W]

Diolch, wrth gwrs, am y cwestiwn. Mae ymyrraeth uniongyrchol gan Weinidogion yn Ynys Môn wedi darparu platfform sydd wedi arwain at gynnydd o ran darparu gwasanaethau. Er ein bod ni wedi gweld gwelliannau pwysig, mae pryderon difrifol yn parhau, fel y gwelsom yn adroddiad Arolygiaeth Gofal a Gwasanaethau Cymdeithasol Cymru yn ddiweddar ynghylch gwasanaethau plant ar yr ynys.

Eisiau holi am un gwasanaeth penodol ydw i, gwasanaeth pwysig i gyngor Môn, fel i awdurdodau lleol ledled Cymru, sef gofalu am ffyrdd. Mae yna dueddiad, onid oes, o weld gwaith ffyrdd yn cynyddu’n arw ym misoedd cyntaf y flwyddyn, wrth i ddiwedd y flwyddyn ariannol nesáu. Ond, nid hyn yw’r ffordd orau i sicrhau safon gwaith a gwerth am arian, achos nid misoedd y gaeaf ydy’r amser gorau i ailwynebu ffyrdd. Mae’r ffordd newydd yn para yn llai o’i wneud o mewn tywydd oer, mae’r dyddiau gwaith yn fyrrach, a hefyd mae gwneud llawer o waith cynnal a chadw ar un adeg yn golygu nad ydy’r capasiti, o bosib, gan gwmnïau lleol i ymwneud â’r gwaith. Yr ateb, efallai, fyddai sicrhau bod gwaith yn cael ei rannu yn decach ar draws y flwyddyn, a chaniatáu i wneud mwy o waith hefyd yn ystod misoedd yr haf. Mae’r un peth yn wir am adran priffyrdd y Llywodraeth. Rŵan, rydw i’n sylweddoli nad y Gweinidog yma sy’n gyfrifol am drafnidiaeth a ffyrdd, ond fel Gweinidog cyllid a Gweinidog llywodraeth leol, pa waith sydd wedi cael ei wneud neu pa waith ydych chi’n ystyried ei wneud i chwilio am fodelau strwythurau cyllidol newydd i helpu dyrannu arian cynnal a chadw ffyrdd yn fwy hafal ar draws y flwyddyn?

Wel, Dirprwy Lywydd, rydw i’n derbyn y pwynt mae’r Aelod yn ei wneud—dyna un o’r rhesymau pam roeddwn i’n awyddus i gyhoeddi y cyfalaf am y pedair blynedd sydd i ddod, i helpu awdurdodau lleol a gwasanaethau cyhoeddus eraill i gynllunio’n well i ddefnyddio’r cyfalaf sydd ar gael iddyn nhw. Ar ôl yfory, pan fydd y cynghorau sir newydd yna, rydw i’n bwriadu mynd o gwmpas yn ystod yr haf i gwrdd gyda phob awdurdod lleol, ac rwy’n hollol hapus i godi’r pwynt mae Rhun ap Iorwerth wedi codi prynhawn yma a’i drafod e gyda phobl leol i weld os gallant wneud pethau yn well yn y dyfodol.

Bedwar diwrnod yn ôl, ymunais â gwasanaeth allgymorth y Cynulliad ar ymweliad â’r pod ieuenctid yng Nghaergybi, ac fe’i cymeradwyaf i chi. Addewais i bobl ifanc yno sydd wedi hyfforddi fel addysgwyr cymheiriaid ar gyfer Prosiect Lydia—prosiect addysg rhyw a pherthnasoedd ar gyfer pobl ifanc—y byddwn yn nodi eu pryderon yma. Cefais gopi ganddynt o adroddiad diwedd blwyddyn cydgysylltydd y prosiect, hyd at fis Ebrill 2017, a ddangosai eu bod wedi rhoi cymorth wyneb yn wyneb i bobl ifanc 584 o weithiau, gyda thystiolaeth eu bod yn sicrhau iechyd corfforol a chymdeithasol gwell, ond o ystyried casgliad yr adroddiad, mae’n amlwg fod angen addysg rhyw a pherthnasoedd gynhwysfawr a chefnogaeth barhaus ar bobl ifanc gymaint ag erioed, os nad yn fwy nag erioed. Fodd bynnag, mae’n siomedig ei bod yn ymddangos nad oedd cyngor Ynys Môn na bwrdd iechyd Betsi Cadwaladr wedi gwneud unrhyw ymdrech i godi arian ar gyfer cynnal y prosiect gwerthfawr hwn, neu hyd yn oed wedi rhoi cyfle i’r staff wneud hynny. Mae hwn yn fater amlasiantaethol, a chredaf felly ei fod yn rhan o’ch portffolio ehangach, a thybed pa gamau y gallech eu cymryd i gefnogi’r bobl ifanc ardderchog hyn.

A gaf fi ddiolch i’r Aelod am dynnu sylw at y mater hwn? Yn gyffredinol, gwn fod gan fy nghyd-Aelod Kirsty Williams grŵp sy’n edrych ar sut y gellir gwella addysg perthnasoedd i bobl ar yr adeg honno yn eu bywydau yng Nghymru. Pe bai’r Aelod yn barod i ddangos copi o’r adroddiad diwedd blwyddyn i mi, byddwn yn fwy na pharod i edrych arno a gweld a oes unrhyw gamau y gallem eu cymryd i gefnogi’r grŵp hwnnw.