Part of the debate – Senedd Cymru am 3:00 pm ar 10 Mai 2017.
Diolch, Llywydd. Dydd Gwener yw Diwrnod Rhyngwladol y Nyrsys, dathliad blynyddol o waith diflino ac ymroddiad nyrsys ar draws y byd. Eleni, y thema yw ‘arwyr nyrsio’. Er y gall pawb ohonom enwi nyrsys o’r gorffennol a’r presennol sy’n arwyr, byddaf yn ymuno â nyrsys o fwrdd iechyd Aneurin Bevan i siarad am fenyw wirioneddol anhygoel: Annie Brewer. Ganed Annie ym 1874 yng Nghasnewydd. Cafodd ei chymhwyster nyrsio ym 1899, ac roedd hi’n teithio drwy Ffrainc ar ddechrau’r rhyfel byd cyntaf. Yn ystod y rhyfel, gweithiodd Annie ar y rheng flaen, gan drin cannoedd o filwyr, yn aml yng nghanol brwydr. Ym 1917, trawyd ambiwlans Annie gan ffrwydryn a chafodd ei chlwyfo wrth geisio mynd â milwyr wedi’u hanafu yn ôl i fan diogel. Er gwaethaf y perygl roedd hi ynddo, rhoddodd Annie ei bywyd ei hun mewn perygl i ofalu am y clwyfedig. Yn ystod brwydr Verdun, cynorthwyodd Annie mewn 229 o lawdriniaethau mewn saith diwrnod. Dyna un bob 45 munud. Am ei dewrder a’i haberth bersonol, dyfarnwyd un o’r medalau uchaf am ddewrder y gall Llywodraeth Ffrainc eu rhoi i Annie. Dywedwyd bod Annie wedi gosod esiampl wych o hunanfeddiant a’r gallu i ddiystyru peryglon yn llwyr, gan ofalu’n hael am y clwyfedig wrth i’r gelyn danio atynt. Dychwelodd Annie i Gasnewydd ar ôl y rhyfel i ofalu am ei mam ei hun, ond bu farw’n fuan wedyn. Mae’r dewrder a’r tosturi anhygoel hwn yn dangos ei bod yn berson rhyfeddol, yn rhywun y mae’n rhaid i ni ei chofio ac yn enghraifft berffaith o arwr nyrsio.