Part of the debate – Senedd Cymru am 3:14 pm ar 16 Mai 2017.
Diolch. Hoffwn ddechrau drwy gytuno â chi ar eich pwynt am bobl â dementia ac i atgyfnerthu gwerth cynllunio gofal ymlaen llaw fel y gall pobl wneud dewisiadau pan eu bod mewn sefyllfa i wneud hynny, ac i benderfynu’n weithredol beth fyddai ei eisiau arnynt, yn hytrach na gadael i bobl eraill ddyfalu beth y gallai fod wedi bod ei eisiau arnynt ar adeg wahanol yn eu bywyd. Ac, a dweud y gwir, mae cefnogi pobl â dementia yn arbennig o anodd. Rwy'n gwybod y byddwn yn trafod hyn yn nes ymlaen heddiw, ond mae'r broses o fynd drwy hynny a cholli rhywun, a cholli’r bersonoliaeth a oedd ganddynt, efallai, neu rannau ohoni, ac yna eu colli yn gorfforol hefyd—mae'n amser arbennig o heriol i’r unigolyn sy'n mynd drwy hynny ac i’w deulu hefyd.
Rwy'n meddwl fy mod eisoes wedi sôn am y cynnydd ar ofal pediatrig, ond yr hyn nad wyf wedi sôn amdano, fodd bynnag, yw’r gwaith ychwanegol yr ydym wedi’i wneud ar y cyfnod pontio rhwng gwasanaethau pediatrig a gwasanaethau i oedolion. Gall fod yn amser anodd iawn i’r person ifanc unigol yn ogystal â'i deulu, a gall hyn fod yn arbennig o anodd pan fydd wedi adeiladu perthnasoedd drwy'r gwasanaeth pediatrig, a sut i drosglwyddo hynny ymlaen. Ond mae gennym swydd benodol o fewn Cymru, y gyntaf o’i math, wedi’i lleoli yn Ysbyty Plant Cymru, sy’n edrych yn benodol ar y newid o feddygaeth liniarol bediatrig i wasanaeth i oedolion.
Rwy’n cydnabod y pwynt a wnewch am gefnogaeth profedigaeth cyn marwolaeth, am gael y sgwrs honno’n gynharach, ac rydym yn cydnabod hynny—y cynharaf y ceir y sgwrs, y mwyaf parod yw pobl am y brofedigaeth. O ran eich pwynt ynglŷn â hosbis George Thomas, rydych yn iawn: mae buddsoddiadau unigol a chymunedol wrth greu’r mudiad hwnnw ac yna ei gynnal hefyd yn rhan hynod bwysig o'r hyn sy’n cadw'r mudiad hosbisau yn arbennig ac wedi’i ariannu’n dda. Hoffwn hefyd gydnabod yn arbennig y pwyntiau a wnewch am Ilora Finlay, arweinydd clinigol Cymru, sy'n uchel iawn ei pharch ledled y DU fel clinigwr. Pe byddech am grynhoi barn Ilora am ofal diwedd oes a gofal lliniarol, rwy’n meddwl y byddai'n deg i ddweud ei bod yn dweud bod gan Gymru lawer i ymfalchïo ynddo, ond llawer mwy i'w wneud hefyd. Rwy'n meddwl bod hynny’n adlewyrchiad teg o’n sefyllfa.
Mae’r pwynt olaf yr hoffwn ei wneud yn ymwneud â’r pwynt a wnewch am gynnal cymorth i bobl ym misoedd a blwyddyn olaf eu bywydau. Rydym yn gwybod bod gormod o'r bobl hynny’n cael eu derbyn yn ddiangen i’r ysbyty, ac felly mae hynny'n rhywbeth sy'n rhan o'r pwyslais ar gyfer gwelliant. Mae'r ffigurau diweddaraf yn dangos bod 65,000 o bobl yn cael eu derbyn yn ystod blwyddyn olaf eu bywydau—65,000 o dderbyniadau i'r ysbyty. Ni fydd pob un o'r rheini’n amhriodol, ond rydym yn cydnabod bod nifer ohonynt yn amhriodol, ac y gellid gofalu’n briodol am yr unigolion hynny yn eu cartrefi eu hunain, gyda chymorth gwahanol. Felly, mae hynny'n rhan fawr o'r pwyslais ar gyfer gwella yn y flwyddyn i ddod. Felly, rwy'n meddwl bod y pwyntiau wedi’u gwneud yn dda, a gobeithio y flwyddyn nesaf y gallwn adrodd yn ôl am gynnydd sydd wedi'i wneud i bobl ledled y wlad.