Diolch am eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet. Y ffaith drist yw, er y bydd pawb yn marw yn y pen draw, na fydd pawb yn marw’n dda. Oherwydd hynny, mae'n hanfodol bod gennym ofal diwedd oes ardderchog.

Rwy'n croesawu cynllun gofal lliniarol a gofal diwedd oes Llywodraeth Cymru, a'r ymrwymiad i wella'r gofal a roddir i bobl sy'n nesáu at ddiwedd eu hoes, a'r rhai y maent yn eu gadael ar ôl. Os bydd y tueddiadau presennol yn parhau, bydd nifer y bobl sy'n marw yng Nghymru yn cynyddu gan 9 y cant. Rydym yn gwybod nad yw tua 6,200 o bobl sy'n marw bob blwyddyn yn cael y gofal lliniarol sydd ei angen arnynt, ond mae'r ffigurau hyn yn dod oddi wrth Marie Curie, ac nid ydyn nhw’n dod o’r GIG, ac felly nid ydyn nhw’n yn cyfrannu at gynllunio’r gweithlu.

Mae arnom angen dull cyffredinol ar gyfer gofal lliniarol, oherwydd yn aml mae’n ymwneud â’r teulu cyfan. Felly, mae'n hanfodol bod staff yn cael eu hyfforddi'n briodol i ymdrin â sefyllfaoedd sensitif fel hyn, ac mae'n braf gweld bod £150,000 yn cael ei ddarparu i hyfforddi staff mewn sgiliau cyfathrebu uwch a gofal diwedd oes. Er bod hwn yn ddechrau da o ran cydnabod y sgiliau arbenigol sydd eu hangen, a allech chi roi rhagor o wybodaeth am faint o staff yr ydych yn rhagweld y bydd hyn yn eu hyfforddi, a pha ardaloedd a gaiff eu cynnwys yng Nghymru? Efallai y bydd rhai yn fwy nag eraill, o ganlyniad i sefyllfaoedd logistaidd.

Mae croeso i gyllid i ddarparu gwasanaeth hosbis yn y cartref, ynghyd â chofrestrau gofal lliniarol i bob meddyg teulu sydd â chofrestr o'r holl gleifion ag anghenion gofal lliniarol ategol. A allwch chi hefyd ddweud wrthyf sut y mae’r cofrestrau hyn yn cael eu llunio? Oherwydd mae rhai pobl, yn amlwg, heb deuluoedd, nad oes neb yn sylwi arnynt, sy'n mynd yn sâl, ac sy’n amharod i ymweld â'u meddyg teulu. Tybed sut y gallwn gyrraedd y bobl hyn sydd weithiau—yn aml iawn, a dweud y gwir—yn marw yn eu cartrefi ac yn cael eu darganfod ddyddiau neu wythnosau’n ddiweddarach. A allwn ni wneud mwy i sicrhau bod pobl fel hyn yn cael eu cynnwys?

Hefyd, i sôn am rywbeth a ddywedodd Rhun, mae adroddiad Marie Curie wedi tynnu sylw, fel y gwnes innau yn y datganiad diwethaf, at rwystrau ychwanegol a wynebir gan gymunedau Lesbiaidd, Hoyw, Ddeurywiol a Thrawsrywiol a Phobl Dduon a Lleiafrifoedd Ethnig mewn profedigaeth, y tu hwnt i'r boen gyffredinol a brofir ar ôl colli partner. Er gwaethaf hyn, nid oes unrhyw gamau gweithredu penodol wedi’u hamlinellu yn y cynllun cyflawni gyda’r nod o ymdrin â'r materion hyn. Ysgrifennydd y Cabinet, a ydych chi’n cytuno â mi, os ydym yn mynd i wella gofal diwedd oes i gymunedau Pobl Dduon a Lleiafrifoedd Ethnig a Phobl Lesbiaidd, Hoyw, Ddeurywiol a Thrawsrywiol, bod yn rhaid inni ymdrin â'r diffygion yn y cynllun hwn?

Yn Lloegr, mae'r GIG yn cynnal arolwg o bobl mewn profedigaeth o’r enw VOICES, ac mae hyn yn dangos faint o ofal a chymorth a roddir i deuluoedd ar ddiwedd oes eu hanwyliaid. Nid ydym yn cynnal arolwg o'r fath yng Nghymru. Os ydym yn mynd i sicrhau bod pawb sydd ag angen gofal lliniarol arbenigol yn ei gael, a sicrhau y gall anghenion, blaenoriaethau a dewisiadau unigolyn am ofal diwedd oes gael eu nodi, eu dogfennu, eu hadolygu a’u parchu, ac y gellir gweithredu arnynt, mae'n rhaid inni gynnal arolwg o bobl mewn profedigaeth yng Nghymru hefyd. Rwy’n gweld nad oes darpariaeth ar gyfer hyn yn y datganiad.

Yn hytrach na dibynnu ar ddata a gasglwyd drwy gyfrwng y rhaglen iWantGreatCare, rhaglen nad oes llawer o gleifion wedi clywed amdani, a oes gan eich Llywodraeth gynlluniau i gyflwyno arolwg cynhwysfawr o deuluoedd mewn profedigaeth yng Nghymru? Mae croeso i lansio gwefan 'Byw Nawr'; yn bendant, dyna’r ffordd ymlaen. Fodd bynnag, mae’n rhaid inni beidio â dibynnu ar y datganiad bod y rhan fwyaf o bobl y dyddiau hyn yn dod o hyd i’r rhan fwyaf o'u gwybodaeth ar-lein. Er bod hyn yn wir, mae llawer o bobl nad oes ganddynt fynediad at wasanaethau ar-lein ac, felly, mae angen inni fod yn gynhwysol.

Felly, mae'n bwysig bod y cynllun hwn yn gynhwysol ac yn fuddiol i bawb. Rwy’n nodi bod ymgynghorwyr ym maes gofal lliniarol nawr ar gael ar alwad 24/7. A allwch chi ddweud wrthyf sut y bydd pobl yn cael gwybod am y gwasanaeth hwn? Mae'r gwaith gyda hosbis plant Tŷ Hafan a’r gwasanaeth galwadau ffôn 24 awr y tu allan i oriau ar gyfer gofal lliniarol pediatrig yn hanfodol ac i'w groesawu'n fawr iawn.

Rwy’n diolch i’r holl staff ysbytai sy'n ymwneud â’r maes sensitif iawn hwn, gan gydnabod hefyd ymroddiad teuluoedd i’w hanwyliaid. Rwy'n cydnabod y gwaith parhaus cadarnhaol a'r ymrwymiad a ddangoswyd gan Lywodraeth Cymru ac Ysgrifennydd y Cabinet yn y datganiad hwn. Fodd bynnag, rwy’n edrych ymlaen at gydweithio â chi’n gadarnhaol ac yn adeiladol i wella'r gwasanaethau ym maes gofal lliniarol ymhellach. Diolch.