Part of the debate – Senedd Cymru am 3:53 pm ar 17 Mai 2017.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Hoffwn ddechrau drwy ddiolch i Dawn am roi’r cyfle inni fynegi ein pryder ynglŷn â’r arfer hwn fod landlordiaid, neu’n fwy cyffredin, y rhai sy’n derbyn lletywyr, yn hysbysebu llety am ddim yn gyfnewid am ffafrau rhywiol. Mae hynny’n ffiaidd i ni i gyd. Rwy’n condemnio’r arfer cyfrwys hwn, sy’n manteisio ar dlodi ac anghydraddoldeb cymdeithasol y bobl y mae’n camfanteisio arnynt, ac rwy’n cytuno’n llwyr y dylem wneud popeth yn ein gallu i ddatgelu ac atal y camfanteiswyr.
I baratoi ar gyfer y ddadl hon, Llywydd, gofynnais i fy swyddogion archwilio’r holl lwybrau posibl ar gyfer gweithredu ar hyn, ac mae’n rhaid i mi gyfaddef fy mod wedi fy synnu braidd gan rai o’u canfyddiadau. Er enghraifft, fel y cyfeiriodd Dawn Bowden, cyngor swyddogion y Swyddfa Gartref yw nad yw hysbysebu ar gyfer prynu a gwerthu rhyw ynddo’i yn anghyfreithlon yng Nghymru a Lloegr, ac er y gallai llawer o’r gweithgareddau cysylltiedig, megis camfanteisio, yn hawdd fod yn drosedd, maent yn honni mai ychydig iawn o dystiolaeth sydd ganddynt fod camfanteisio gwirioneddol yn digwydd yn yr achosion penodol hyn. Wrth gwrs, gall hyn yn hawdd fod yn ganlyniad i lefel o dangofnodi yn hytrach nag absenoldeb camfanteisio. Rwy’n ategu pwynt Sian Gwenllian ar y mater hwnnw na ddylai’r unigolion sy’n cael eu hudo i mewn i’r sefyllfa hon fod ag ofn rhoi gwybod, ac er efallai nad yw’r mater yn anghyfreithlon, mae camfanteisio’n anghyfreithlon, a byddwn yn annog pawb sy’n wynebu sefyllfa o’r fath i ddefnyddio’r llinell gymorth am ddim Byw Heb Ofn sydd gennym ar waith. Gadewch i mi fod yn glir, Llywydd: mae’r Llywodraeth hon wedi ymrwymo i fynd i’r afael â thrais yn erbyn menywod, trais rhywiol a chamfanteisio o bob math yng Nghymru, ac rydym yn parhau i weithio’n agos gyda’r Swyddfa Gartref ac asiantaethau cyfiawnder troseddol yng Nghymru i sicrhau cydweithrediad effeithiol.
Mae hwn yn fater cymhleth, ac mae’n yn mynd ymhell y tu hwnt i sut yr awn ati i reoleiddio tai ac yn datgelu rhai tueddiadau cymdeithasol sy’n peri pryder. Yr hyn sy’n fy nharo yma yw bod rhyw am rent yn symptom o broblem fwy sylfaenol: yr anawsterau cynyddol y mae pobl ifanc yn gyffredinol yn eu hwynebu i gael llety fforddiadwy, diogel. Ac er efallai nad oes gennym bwerau i fynd i’r afael â symptomau annymunol penodol, rydym eisoes yn gweithio i ymdrin â’r anawsterau gwaelodol y mae pobl ifanc yn eu hwynebu wrth geisio cael llety diogel o ansawdd da. Mae’r ateb yn ein hymagwedd at fesurau ataliol ar gyfer lleihau digartrefedd, darparu tai fforddiadwy, lliniaru pwysau economaidd contractau dim oriau a newidiadau i fudd-daliadau, ein polisïau gwrth-gaethwasiaeth, a mentrau’n ymwneud â’n gwasanaethau cymorth i bobl sy’n agored i niwed sydd ag anghenion lluosog.
Gwrandewais ar gyfraniad David Melding, ac rwy’n gobeithio bellach y gallai fod wedi newid ei farn o ran ein safbwynt ar roi diwedd ar yr hawl i brynu. Mae’r Aelod wedi bod yn frwd ac yn glir iawn yn ei gyfraniadau yn y Siambr yma ac yn y pwyllgor am ei bryderon ynglŷn â chael gwared ar yr hawl a rhoi diwedd ar yr hawl i brynu, ond yr hyn y gwyddom am yr hawl i brynu yw bod llawer o’r eiddo sydd wedi cael eu gwerthu o dan yr hawl i brynu’n mynd i’r sector landlordiaid preifat yn y pen draw, a dyma ble mae’r rhan fwyaf o’r gweithgarwch hwn yn digwydd. Felly, rwy’n bryderus iawn fod yr Aelod yn dweud y dylem gael mwy o dai, a hefyd y dylem ddiogelu’r cyfleoedd i bobl i fyw’n ddiogel—gobeithio bod yr Aelod wedi newid ei farn; efallai ei fod yn gallu datgan hynny heddiw.