Part of the debate – Senedd Cymru am 3:44 pm ar 23 Mai 2017.
Croesawaf y datganiad yn fawr. Ac a gaf i ychwanegu fy mod yn cytuno â'r hyn a ddywedodd Dai Lloyd a Jenny Rathbone am weithredoedd y gyrrwr tacsi a gyrwyr hurio preifat ym Manceinion?
Fel llawer o bobl eraill, mae gennyf ffrindiau a pherthnasau yn gweithio fel gyrwyr tacsis a hurio preifat, nad yw'n syndod, o ystyried y nifer fawr o bobl sy'n cael eu cyflogi yn y diwydiant hwnnw. Mewn nifer o ardaloedd, tacsis a cherbydau hurio preifat yw'r unig gludiant cyhoeddus. Maen nhw'n rhan hanfodol o'r rhwydwaith trafnidiaeth; hebddynt, ni allai llawer o bobl deithio ar ôl 6 o'r gloch yr hwyr nac ar y Sul.
Ond nid yw’r rhan fwyaf o bobl yn gwahaniaethu rhwng cabiau hacnai a cherbydau hurio preifat. Maent yn archebu’r hyn a ddisgrifiant fel 'tacsi', a ddefnyddiant yn gyffredinol i gynnwys y ddau fath, ac mae cerbyd yn cyrraedd. Ac nid yw'r rhan fwyaf o bobl, ac rwy’n cynnwys fy hun yn hynny, yn mynd ati i wirio a yw'n dacsi neu gerbyd hurio preifat—fe wnes i ei archebu, mae'n crybwyll fy enw pan fydd yn stopio y tu allan ac rwy'n mynd i mewn iddo. Felly, rwy’n meddwl bod y gwahaniaeth rhwng y ddau wedi dod yn aneglur iawn ac fel y dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet yn gynharach, y ffôn symudol sydd wedi newid pethau oherwydd eich bod yn arfer gorfod archebu ymlaen llaw cyn i chi fynd, drwy ffonio a dweud 'Rwyf i angen—' , ond erbyn hyn gallwch archebu ychydig cyn eich bod yn barod i adael. A gaf innau hefyd groesawu'r ymgynghoriad cyhoeddus?
A gaf i siarad am drwyddedu trawsffiniol? Yn hanesyddol, mae llawer o gerbydau wedi'u trwyddedu ym Mhowys a gweithio yn Abertawe, a dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet yn gynharach mewn ateb i Gareth Bennett am gael gweithio rhanbarthol. Mae hynny'n iawn gyda Chastell-nedd Port Talbot ac Abertawe, ond pan fyddwch yn dod â Phowys i mewn i’r peth, os caf ddweud, nid yw pen uchaf Sir Drefaldwyn yn rhan o ranbarth Abertawe, ond mae Ystradgynlais yn rhan ohono. Felly, ceir anawsterau wrth ddiffinio beth yw rhanbarth ac mae pryderon bod pobl wedi bod yn trwyddedu ym Mhowys ac yn eu defnyddio yn Abertawe, pan nad oes gan Abertawe unrhyw reolaeth drostynt ac, yn bwysicach efallai, nid oes ganddyn nhw unrhyw reolaeth dros nifer y cerbydau a ddefnyddir yn Abertawe am eu bod wedi cael eu trwyddedu ym Mhowys. Ac rwy’n defnyddio'r gair ‘Abertawe’, gallwn i ddweud 'Castell-nedd Port Talbot' yn yr un ffordd yn union oherwydd eu bod yn cael eu heffeithio yn yr un modd.
Felly, mae gen i ddau gwestiwn. A wnaiff y Llywodraeth ystyried llunio safonau cenedlaethol y gellir eu gorfodi a thâl cenedlaethol? Fy nealltwriaeth i yw ei bod yn rhatach trwyddedu ym Mhowys nag yn Abertawe, felly mae pobl yn gwneud hynny. A hefyd mae’r safonau sydd eu hangen arnoch chi ym Mhowys yn wahanol i'r rhai yn Abertawe, ac felly mae'n haws trwyddedu, ac felly mae pobl yn gwneud y penderfyniad hwnnw nad yw o reidrwydd yn fuddiol ar gyfer y rhai sydd â diddordeb mewn darpariaeth tacsis yn Abertawe.
Ar y Pwyllgor Deisebau, do, fe gawsom lawer o dystiolaeth, gan gynnwys gennych chi, Ysgrifennydd y Cabinet, ynghylch tacsis a bydd adroddiad a fydd, gobeithio yn dod gerbron y Cynulliad hwn ar ryw adeg yn y dyfodol. Yr unig beth y byddwn yn ei godi ohono yw: a ydych chi’n ystyried gosod cwotâu o fewn y cwmnïau tacsi mawr ar gyfer y nifer sy'n gallu derbyn cadeiriau olwyn? Yn Abertawe, mae un cwmni tacsis/cydweithredol sydd ag oddeutu 180 i 200 o dacsis. Rwy’n credu pan eich bod yn ystyried cwmnïau o'r maint hwnnw, mewn gwirionedd, nad yw gofyn bod ganddynt 5 y cant neu 10 y cant sy’n gallu derbyn pobl mewn cadeiriau olwyn, nid wyf yn meddwl bod hynny’n afresymol. Felly, a wnewch chi edrych ar osod cwotâu, yn sicr ar gyfer y cwmnïau sydd â mwy na 10 o dacsis?