A gaf fi ddiolch i’r Cwnsler Cyffredinol am ei ddatganiad? Mae gorfodi deddfau lles anifeiliaid, cynhyrchu bwyd a physgodfeydd yn briodol yn bwysig iawn—mae’r rhain yn gyfrifoldebau pwysig. Ac wrth gwrs, gyda gorfodaeth effeithiol, ceir hunangydymffurfiaeth a chydymffurfiaeth naturiol gynyddol. Dyna, mae’n debyg, yw’r hyn rydym ei eisiau.

Mae’r pwerau hyn wedi cael eu harfer gan Lywodraeth Cymru ers peth amser, ond wrth i ni gynhyrchu mwy o ddeddfwriaeth, rydym hefyd yn creu cyfrifoldebau gorfodi newydd—er enghraifft, y rhai yn y Bil iechyd y cyhoedd yn ddiweddar. Yn y maes hwn, rwy’n credu bod y cyfeiriad at y sylfaen dystiolaeth yn bwysig, oherwydd mewn llawer o’r troseddau hyn, bydd y dystiolaeth ar eu cyfer, neu’r dystiolaeth bosibl, yn cael ei chasglu gan bobl ar wahân i swyddogion yr heddlu.

Tybed a wrandawodd y Cwnsler Cyffredinol ar y ddadl ar y Bil iechyd y cyhoedd yng Nghyfnod 3, pan gefnogodd yr holl wrthbleidiau welliant, er enghraifft, ar nodi cyfrifoldebau hawliau dynol swyddogion gorfodi yn glir. Nid yw’r swyddogion hyn o reidrwydd yn y sector cyhoeddus hyd yn oed. Yn y ddeddfwriaeth benodol honno, o leiaf, Bil iechyd y cyhoedd, cafodd ei egluro yn y diwedd—y byddent yn weithwyr awdurdodau lleol.

Ond yn bendant mae cael datganiad clir yn y gyfraith o rwymedigaethau hawliau dynol yn bwysig pan fyddwn yn casglu tystiolaeth. Ar hyn o bryd, rydym yn dibynnu ar Ddeddf yr Heddlu a Thystiolaeth Droseddol a’r egwyddorion cyffredinol sydd wedi’u gwasgaru drwy’r llyfr statud, yn hytrach na’u bod wedi’u mynegi’n glir yn y ddeddf rydym yn ei phasio. Tybed a yw’n pryderu ynglŷn â’r goblygiadau ar gyfer cyflawni rhwymedigaethau hawliau dynol, sydd, wrth gwrs, yn un o’r egwyddorion cyffredinol mewn perthynas ag erlyn a nodir yn ei god arfaethedig, o dan adran 11. Felly, mae’n rhywbeth y credaf fod angen i ni roi sylw arbennig iddo, a thrwy arfer ein cyfrifoldebau’n briodol yn unig y byddwn yn rhoi hyder llawn i bobl fod y gyfraith yn cael ei gorfodi’n drylwyr ond hefyd gyda phob tegwch priodol ar yr unigolion a’r sefydliadau dan sylw, yn enwedig mewn perthynas â hawliau dynol pobl. 

Hoffwn wybod hefyd a yw wedi gwneud unrhyw—. Roedd yn awgrymu bod y cyfrifoldebau hyn ar gynnydd, ond a yw wedi gwneud unrhyw asesiad o’r cynnydd tebygol mewn gweithgaredd erlyn a gorfodi a fydd yn digwydd yn awr wrth i gyfraith Cymru ddod yn fwyfwy neilltuol? Pa fath o gapasiti sydd gan Lywodraeth Cymru i gyflawni’r cyfrifoldebau hynny? Yr adran gyfredol y mae’n bennaeth arni—a oes ganddi’r capasiti angenrheidiol i arfer y swyddogaethau hyn yn y dyfodol?

Rwy’n credu bod hwn yn ddatganiad i’w groesawu, ac mae wedi tynnu sylw at faes yr ydym yn dal i ddysgu amdano, o bosibl, ond rwy’n tybio y daw’n fwyfwy pwysig yn y dyfodol.