Part of the debate – Senedd Cymru am 3:12 pm ar 13 Mehefin 2017.
Wel, mae sylwadau agoriadol Mike Hedges am deimladau am degwch y system dreth yn bwysig iawn inni yn y fframwaith hwn. Rydym ni’n rhoi llawer o bwyslais ar drethu yng Nghymru mewn modd y bydd dinasyddion Cymru yn ei ystyried yn deg. Rhan o'r rheswm pam y digwyddodd pethau fel y gwnaethant yr wythnos diwethaf, rwy’n meddwl, oedd teimlad, ar ran llawer o bobl yng Nghymru a thu hwnt, nad yw'r economi wedi cael ei chynnal yn y blynyddoedd diwethaf mewn ffordd sydd wedi rhoi’r baich ar ysgwyddau’r bobl sydd â’r mwyaf o allu i’w ysgwyddo. Mae Mike yn gwneud pwynt pwysig iawn ynghylch pwerau a'u defnyddioldeb a'u defnyddiadwyedd, a chawn weld, yn ystod y ddwy flynedd nesaf, i ba raddau y gallwn roi’r pwerau sydd gennym ar hyn o bryd ar waith mewn ffordd sy'n eu gwahaniaethu oddi wrth eu defnydd mewn mannau eraill wrth inni geisio eu cydweddu ag anghenion ac amgylchiadau Cymru.
O ran y tri chwestiwn penodol, rwy'n meddwl bod comisiwn Silk wedi dweud nad oedd TAW yn dreth—yr oedd ystyried ei datganoli oherwydd rheolau cysoni’r Undeb Ewropeaidd. Rwyf wedi cytuno ag Adam Price yn ddiweddar, pan fo wedi gofyn cwestiynau am hyn, bod hyn o leiaf yn rhywbeth y dylem nawr fod yn barod i edrych arno, i weld a oes unrhyw beth yno a all fod yn fwy defnyddiol yn ychwanegol heb reolau aelodaeth o'r UE.
Mae'r cwestiwn o sut yr ydym yn craffu ar y gyllideb ac yn ei rhoi at ei gilydd fel bod y refeniw a godir a’r penderfyniadau a wneir ynghylch gwariant yn cyd-fynd â’i gilydd: wel, rwy’n gobeithio y byddwch yn gweld bod y cynigion a gaiff eu cyflwyno yr wythnos nesaf yn gwneud rhywfaint o hynny eisoes, a bydd y gwaith pellach a wnaiff y Pwyllgor Cyllid ar gysoni pellach yn help yn hynny. Rwy'n meddwl y byddai'n rhaid inni gydnabod bod yna anhawster gwirioneddol ym mhenderfyniad Llywodraeth y DU bod cyllideb yn yr hydref yn golygu diwedd mis Tachwedd. Oherwydd i ni ac i’r Alban a Gogledd Iwerddon mae hynny’n anochel yn golygu y byddwn wedi gosod ein cyllideb ddrafft, ac, yng nghanol y broses o graffu arni, y gellid gwneud newidiadau sylweddol ar lefel y DU a fydd yn golygu bod rhai o’r tybiaethau a wnaethom ar y dechrau o ran refeniw a gwariant yn cael eu newid cyn y gallwn gyflwyno’r gyllideb derfynol. Ar hyn o bryd, mae hwnnw’n anhawster heb ateb parod iddo.
Cyn belled ag y mae’r dreth gyngor dan sylw, fel y dywedais yn fy ateb i Nick Ramsay, rydym yn bwriadu cyflwyno cynigion ar gyfer gwneud y dreth gyngor yn decach, a bydd mater y bandiau a’r gyfran y mae’r dreth gyngor yn ei chynrychioli fel canran o werth eiddo yn rhan o'r ystyriaeth honno.