Anffawd rhywun sy'n dod mor isel â hyn yn y trafodion yw bod y rhan fwyaf o'r cwestiynau deallus wedi cael eu gofyn yn barod, ond rwy’n mynd i geisio torri cwys newydd. Rwy’n croesawu’r datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet yn fras, er bod rhaid imi ddweud nad yw’n ymddangos bod gan rywfaint o'r iaith y datodiad athrawol arferol y mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi ei ddefnyddio i ychwanegu cymaint o lewyrch i'r gwahanol swyddi a fu ganddo. Nid wyf yn gwybod, yn benodol, a oedd y llinell olaf ar dudalen 1, sy’n cyfeirio at

‘economi ddidrugaredd y dychymyg neo-ryddfrydol’ wedi’i chyfeirio’n benodol ataf fi, ond hoffwn ei sicrhau nad oes dim byd 'neo' amdanaf fi—[Torri ar draws.]—dim byd 'neo' amdanaf fi o gwbl. Fel fy nghyfoeswr union, Jeremy Corbyn—cawsom ein hethol i'r Senedd ar yr un diwrnod, yr un oed—[Torri ar draws.] Rwyf fi, o leiaf, wedi cyrraedd Cynulliad Cymru, i ymateb i'r ymyrraeth gan David Rees. Yn union fel y mae ef yn baleososialydd, mae'n debyg fy mod i’n geidwadwr paleoryddfrydol, mewn termau ariannol ac economaidd o leiaf.

Ond hoffwn i godi mater yr wyf yn meddwl ei fod yn mynd i fod yn bwysicach a phwysicach yng Nghymru. Rwyf newydd ddarllen cyhoeddiad gan Gyllid a Thollau EM o'r enw ‘Datgrynhoi derbyniadau treth Cyllid a Thollau EM rhwng Cymru, Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon’. Mae Tabl 4 yn hwnnw’n darparu ystadegau ar gyfer tuedd yr wyf i o’r farn ei bod yn annymunol dros ben—sef, ers y flwyddyn 2003-04, ym mron bob blwyddyn, bod cyfran derbyniadau treth incwm fel cyfran o gyfanswm derbyniadau treth y DU wedi gostwng, flwyddyn ar ôl blwyddyn, sy'n ymddangos i awgrymu bod Cymru’n disgyn yn ôl o ran incwm, yn genedlaethol, o gymharu â rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig. Felly, er fy mod yn gryf o blaid, yn bersonol, datganoli treth incwm a threthi eraill hefyd, o gofio ein bod hefyd yn cael gostyngiad yn y grant bloc gan Whitehall o ganlyniad, y perygl yw, oni bai ein bod yn gwrthdroi'r duedd hon, y byddwn yn gweld ein bod yn cael ein gwasgu fwy a mwy, flwyddyn ar ôl blwyddyn, ac, felly, i ddatblygu thema y mae Adam Price yn aml iawn yn ei chodi yn y Siambr hon, beth y gallwn ei wneud i godi GYC yn gymharol â rhannau eraill o'r DU yng Nghymru?

Mae'n ymddangos i mi bod rhoi’r cyfle inni i gystadlu o ran trethu â rhannau eraill o'r awdurdodaeth genedlaethol yn un ffordd y gallwn wneud hynny—drwy ddenu mwy o fusnes i Gymru i gynhyrchu mwy o gyfoeth y gellir wedyn ei drethu. Fel y nodwyd yn y datganiad, mae talu trethi, wrth gwrs, yn docyn mynediad i gymdeithas wâr, er y byddwn i'n bell o awgrymu perthynas uniongyrchol, ac yn sicr nid wyf yn cytuno â’r farn gyferbyn bod awdurdodaeth â threthi uchel yn gymdeithas fwy gwaraidd drwy ddiffiniad. Mae digon o enghreifftiau y gallem eu dyfynnu i wrthbrofi’r rhagdybiaeth honno. Ond mae trethi’n effeithio ar ymddygiad. Mae hynny’n ddiamheuol, ac yn wir mae’r ddogfen fframwaith a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru ei hun yn cyfeirio at hynny.

Nid wyf yn meddwl ei fod wir yn ychwanegu dim at ddadansoddiad sobr o effaith trethiant ar incwm a chynhyrchu cyfoeth i ddefnyddio iaith fel ‘didrugaredd’ fel y mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi’i wneud yn y datganiad hwn. Yn wir, er bod Mike Hedges wedi cyfeirio yn ystod ei gyfraniad at yr Unol Daleithiau, mae’r Unol Daleithiau’n awdurdodaeth â threthi cymharol uchel, yn enwedig os ydych chi’n ystyried y cyfuniad o drethi ffederal, trethi taleithiau a threthi lleol. Mae Ernst ac Young wedi gwneud dadansoddiad diddorol iawn o system dreth America o’i chymharu â’r systemau treth mewn mannau eraill, ac effeithiau macro-economaidd y cyfraddau treth uchel hyn. Maent yn dweud, er enghraifft, bod cyfradd uchel y dreth gorfforaeth yn yr Unol Daleithiau yn dechrau achosi canlyniadau economaidd andwyol sylweddol i economi’r Unol Daleithiau a gweithwyr Americanaidd, ac yn awgrymu y byddai diwygio treth gorfforaeth yr Unol Daleithiau i gynnwys gostwng y dreth yn sylweddol yn debygol o greu buddion economaidd pwysig i'r Unol Daleithiau. Wel, byddwn yn dweud bod hynny'n wir i raddau helaeth am Gymru.

Wrth gwrs, nid yw’r dreth gorfforaeth yn dreth ddatganoledig, ac rwy’n meddwl y byddai'n beth da iawn, fel yr argymhellodd comisiwn Holtham, pe bai'n cael ei datganoli i Gymru, gan y byddai'n rhoi’r cyfle inni ddenu mwy o fuddsoddiad preifat i Gymru, ac yna gallem sicrhau, nid dim ond GYC uwch ar gyfer y wlad gyfan, ond sylfaen dreth fwy i Lywodraeth Cymru, y gallem ei gwario ar yr holl bethau yr hoffem wario arian arnynt, ond na allwn eu fforddio ar hyn o bryd.

Rwy’n gwybod bod Ysgrifennydd y Cabinet wedi dibrisio yr hyn y mae'n meddwl yw fy marn i ynglŷn â’r hyn a ddisgrifiodd yn ein sgwrs ddiwethaf fel cromlin Laffer, ond, pan fyddwn yn ystyried profiad Gweriniaeth Iwerddon, ac yn enwedig o ran treth gorfforaeth, mae ganddynt gyfradd treth gorfforaeth o 12.5 y cant, ond mae ganddynt gyfradd treth gorfforaeth arbennig 6.25 y cant ar gyfer yr hyn y maent yn ei alw’n flwch datblygu gwybodaeth, hynny yw, ar gyfer gwir arloeswyr sy’n cyflogi pobl â llawer o sgiliau. Mae'n ymddangos i mi bod cyfran lawer rhy uchel o incwm Cymru’n cael ei chreu gan y sector cyhoeddus. Mae angen inni gynyddu'r gyfran sy'n cael ei chynhyrchu gan fentrau preifat, ac os ydym ni’n gwrthod achub ar y cyfle i ddefnyddio'r system dreth er mwyn annog hynny, rwy'n credu ein bod yn gwneud cam â’n hunain.

Os cawn ni wneud hyn heb yr herian pleidiol, mae llawer o dystiolaeth empirig i ddangos, er nad oes perthynas uniongyrchol, yn amlwg, rhwng cyfraddau treth penodol a thwf economaidd neu gyfoeth mewn cymdeithas, mae yna, fel y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn hapus i’w gyfaddef, gysylltiad o ryw fath rhwng y ddau, ac mae trethi is yn gyffredinol yn tueddu i gynhyrchu GYC uwch. Wedi'r cyfan, ystyriwch yr esiampl eithafol resymegol o hyn, sef Singapore: mae'n un o'r gwledydd cyfoethocaf yn y byd heb bron ddim adnoddau naturiol a'r cyfraddau treth isaf. Felly, dydy hynny'n dweud dim, wrth gwrs, am ddosbarthiad incwm yn Singapore, ond, serch hynny, mae economi’r wlad a'r cyfoeth y mae’n ei fwynhau nawr, o'i gymharu â'r sefyllfa 20 i 30 mlynedd yn ôl, yn siarad drosto'i hun. Felly, hoffwn wneud y ple hwnnw i Ysgrifennydd y Cabinet efallai i feddwl ychydig yn fwy hyblyg am y mater hwn.