Part of the debate – Senedd Cymru am 3:49 pm ar 13 Mehefin 2017.
A gaf i ddiolch i Suzy Davies am ei chwestiynau ac am ei chyfraniad? Mae’n wir bod hwn yn gyhoeddiad helaeth. Mae tua hanner y 200 o dudalennau yn darparu'r dystiolaeth sydd wedi hysbysu'r argymhellion, ac mae’n werth nodi yn y cychwyn cyntaf bod yr ymateb i'r ymgynghoriad, mewn gwirionedd, ymysg y rhai mwyaf llwyddiannus a gynhaliwyd erioed. Ymatebodd ryw 820 o sefydliadau ac unigolion i’r holiadur ar-lein. Yn wir, o gymharu hyn ag ymgynghoriadau eraill a gafwyd yn ddiweddar—gadewch i ni feddwl yn bennaf am gludiant—denodd yr ymgynghoriad a gynhaliwyd ar y fasnachfraint newydd i rwydwaith Cymru a'r gororau ryw 120 o ymatebion. Felly, denodd hwn ryw chwe gwaith yn fwy na hynny. Roedd yn eithaf digynsail a dyna pam y cymerodd fwy o amser na’r disgwyl i’r panel brosesu ac wedyn ymateb iddo. Defnyddiwyd dull sydd wedi’i seilio yn fawr ar dystiolaeth, a dyna pam y gwnaed yr argymhelliad o ran trosglwyddo cyfrifoldebau.
Byddwn i’n gobeithio, yn ystod y prynhawn ’ma a heno, pan fydd yr Aelod yn cael cyfle i adolygu’r argymhellion a'r dystiolaeth, y bydd hi’n cytuno eu bod wedi’u seilio ar farn a phrofiad sefydliadau, rhanddeiliaid a'r cyhoedd ehangach sydd â diddordeb brwd iawn yn y sector cyhoeddi, ac yr awgrymir newid beiddgar mewn rhai meysydd, ond bod yna, hefyd, gydnabyddiaeth bod pob un o'r sefydliadau sy’n gyfrifol am gefnogi cyhoeddi ac ysgrifennu yng Nghymru yn gwneud gwaith rhagorol. Yr hyn yr wyf yn awyddus i’w sicrhau yw eu bod yn gallu rhagori yn eu meysydd eu hunain, a, pan fo angen trosglwyddo swyddogaethau, eu bod yn trosglwyddo mewn modd sy’n golygu eu bod nhw’n gwella hefyd.
Byddwn i’n hapus i gwrdd ag unrhyw rai o Aelodau’r Cynulliad ynghylch yr adolygiad hwn, yn enwedig unrhyw Aelodau'r Cynulliad sy'n teimlo nad ydynt wedi gallu cyfranu’n uniongyrchol at yr ymgynghoriad a gynhaliwyd. Yn yr un modd, rwy'n awyddus iawn i gyfarfod â'r tri chorff cenedlaethol y mae’r adolygiad yn ymwneud yn bennaf â nhw, a hynny ar y cyfle cyntaf—y cyngor celfyddydau, y cyngor llyfrau a Llenyddiaeth Cymru—i drafod gyda’n gilydd sut y gellir datblygu’r argymhellion ac, yn wir, i glywed am unrhyw bryderon sydd gan unrhyw un o'r sefydliadau hynny am argymhellion y panel.
O ran beth yw llwyddiant, wel, mae hyn i raddau helaeth wedi’i nodi yn adolygiad y panel. O ran nifer y llyfrau a gyhoeddir, i raddau helaeth, ffigurau ar gyfer nifer y llyfrau a gyhoeddir mewn unrhyw gyfres neu ar gyfer unrhyw gyhoeddiad, ni chaiff y niferoedd eu cofnodi neu o leiaf eu cyhoeddi. Fodd bynnag, rydym yn cofnodi nifer y llyfrau a fenthycir o lyfrgelloedd cyhoeddus a hefyd nifer yr e-lyfrau ac e-gylchgronau a gaiff eu benthyg neu eu darllen. Nawr, gallaf ddweud ein bod mewn sefyllfa eithaf cryf yng Nghymru o ran rhwydwaith y llyfrgelloedd cyhoeddus a benthyca llyfrau. Y mae wedi ei sbarduno i raddau helaeth gan y fenter Pob Plentyn yn Aelod o’r Llyfrgell, a hefyd gan Sialens Ddarllen yr Haf, sydd wedi ei bod yn llwyddiant mawr i Gyngor Llyfrau Cymru. Ond, i’r un graddau, y mae wedi ei sbarduno gan ddigwyddiadau arloesol a gynhaliwyd, a rhai digwyddiadau mawr sydd wedi eu hwyluso gan Lenyddiaeth Cymru, ac rwy’n credu, yn bennaf yn ystod y 12 mis diwethaf, y dathliad o waith Roald Dahl. O ganlyniad, rydym ni wedi gweld sefyllfa dda o ran nifer y llyfrau a ddarllenwyd a nifer y llyfrau a fenthyciwyd yng Nghymru.
Yn rhyngwladol, mae cryn dipyn o weithgarwch wedi ei gynnal ac wedi ei ddatblygu yn draddodiadol gan Gelfyddydau Rhyngwladol Cymru, a hefyd drwy Gyfnewidfa Lên Cymru. Ar ôl adolygu’r corff sylweddol o dystiolaeth a ddarperir yn yr adroddiad, rwyf o’r farn fod y gyfnewid lên yn ddull gwerthfawr iawn o sicrhau bod gweithrediadau rhyngwladol yn cynnig manteision i awduron Cymru, i gyhoeddwyr Cymru ac i ddiwylliant Cymru yn ei gyfanrwydd, ond ceir argymhelliad penodol yn yr adroddiad sy'n berthnasol i Lywodraeth Cymru, ac sy'n ymwneud â chymorth ar gyfer ymweliadau busnes tramor. Rwy'n credu, o ran sicrhau bod cyhoeddwyr yn gallu cael gafael ar gyngor busnes cryf a chael mynediad at farchnadoedd rhyngwladol, mae cyfle, yn fy marn i, drwy deithiau masnach a gwasanaethau cefnogi eraill, i wella'r hyn y gall cyhoeddwyr ei gynnig i gynulleidfa ryngwladol.
O ran y cwricwlwm, mae argymhelliad penodol sy’n ymwneud â'r cwricwlwm, unwaith eto, i Lywodraeth Cymru, wrth gwrs, ond hynny, yn syml, yw ei bod yn hanfodol ystyried cyhoeddi a llenyddiaeth wrth ddatblygu'r cwricwlwm newydd, ac, am y rheswm hwnnw, rwy’n awyddus i gwrdd ag Ysgrifennydd y Cabinet dros addysg a sgiliau. Ni allaf warantu y bydd fy llyfr sieciau ar agor a minnau’n barod i’w hysgrifennu yn ein cyfarfod, ond fe fyddwn yn cynnal trafodaethau ynghylch cyhoeddi a llenyddiaeth yng Nghymru, a sut y gall gyfrannu at addysgu pobl, hen ac ifanc. Ac rwy’n credu fy mod i eisoes wedi tynnu sylw at y rheswm pam y mae'r adroddiad yn canolbwyntio i raddau helaeth ar drosglwyddo cyfrifoldebau o Lenyddiaeth Cymru i Gyngor Llyfrau Cymru, ond hoffwn ddatgan unwaith eto a'i roi ar gofnod bod yr adroddiad ac, yn wir, llawer o'r bobl a ymatebodd i'r ymgynghoriad, yn gwerthfawrogi’n fawr iawn waith Llenyddiaeth Cymru a Chyngor Llyfrau Cymru.