Hoffwn ddiolch i'r Gweinidog am ei datganiad heddiw, a dweud, heb os nac oni bai, bod prosiect Cyflymu Cymru wedi gwella argaeledd band eang ffeibr ar draws Cymru, ac mae hyn i'w groesawu yn fawr iawn.

Fodd bynnag, ni ellir gwadu bod Llywodraeth Cymru wedi methu â chyflawni ar ei hymrwymiad yn 2011 i—a dyfynnaf—sicrhau bod gan bob safle a busnes preswyl yng Nghymru fynediad at fand eang y genhedlaeth nesaf erbyn 2015.

Mae paragraff 5.3.2 o gontract gwreiddiol Cyflymu Cymru yn nodi bod o leiaf 90 y cant o'r holl eiddo yn ardal ymyrryd y contract yn gallu cael mynediad at wasanaethau band eang ar 30 Mbps o leiaf. Yn ôl fy nghyfrif i, mae'r 98,000 o safleoedd a nodwyd gennych fel rhai nad ydynt yn gallu cael mynediad at fand eang cyflym iawn yn eich datganiad heddiw yn cynrychioli dros 12 y cant o adeiladau—methiant clir i gyrraedd y targed o 90 y cant. Felly, a gaf i ofyn i'r Gweinidog am eglurder ac iddi gadarnhau pa ganran o adeiladau sy’n gallu derbyn cyflymder cyflym iawn mewn gwirionedd?

Roedd yr adolygiad gwreiddiol o’r farchnad agored a gynhaliwyd gan Mott MacDonald yn nodi 45,000 eiddo yng Nghymru na fyddai'n elwa ar y prosiect. Ymddengys bod eich datganiad heddiw yn dweud bod hyn bellach wedi tyfu i 98,000—mwy na dwywaith y nifer gwreiddiol. Felly, byddwn yn ddiolchgar pe gallech esbonio pam fod y ffigur wedi dyblu a darparu rhestr lawn o’r eiddo sydd y tu allan i gwmpas y prosiect er mwyn galluogi cartrefi a busnesau a fydd yn bendant ar eu colled i wneud cynlluniau wrth gefn a threfniadau amgen. Os bydd BT yn methu â bodloni ei rwymedigaethau cytundebol yn y pen draw, a ydych yn disgwyl derbyn cyllid adfachu ar gyfer y targedau coll hyn? Os felly, faint?

Mae'n rhaid i mi ddweud hefyd fy mod yn amheus ynghylch y dull sy'n pennu mai’r Llywodraeth a BT sy’n cyfrif adeiladau a basiwyd fel ffordd o asesu pwy all dderbyn band llydan ffeibr. Rydw i wedi clywed adroddiadau o gapasiti annigonol mewn ardaloedd band eang cyflym iawn sy’n golygu na all trigolion gysylltu â'r rhwydwaith, sy'n golygu, er bod y rhwydwaith yn dechnegol wedi pasio’r adeilad, nid yw trigolion yn gallu caffael y gwasanaeth. Felly, byddwn yn ddiolchgar pe gallech amlinellu'r hyn yr ydych yn ei wneud i unioni’r problemau capasiti hyn sy'n atal pobl rhag cael mynediad at fand eang ffeibr sydd wedi ei ddarparu ar gost i bwrs y wlad.

Mae'r prosiect hefyd yn dal i gael ei flino, ddywedwn i, gan faterion cyfathrebu, gyda phreswylwyr yn cael gwybod un mis y byddant yn cael mynediad at fand eang ffeibr erbyn dyddiad penodol, dim ond i gael gwybod ychydig wythnosau yn ddiweddarach na fyddant yn ei dderbyn o gwbl. Mae hyn yn annerbyniol a hoffwn gael sicrwydd gennych heddiw, Weinidog, fod y cynllun olynol yn cynnwys rhwymedigaeth gytundebol a fydd yn gweld gwelliant mewn cyfathrebu cyhoeddus. Soniasoch yn eich datganiad y gall cymunedau weithredu eu hatebion eu hunain. Wel, ni allant; dim os ydynt yn cael gwybodaeth annigonol.

Gan droi at y targed ar gyfer manteisio ar fand eang cyflym iawn, mewn datganiadau blaenorol, rydych wedi dweud bod Llywodraeth Cymru bellach yn rhoi mwy o bwyslais ar ysgogi galw, ond does dim sôn am hyn heddiw yn eich datganiad. Felly, a wnewch chi gadarnhau: beth yw'r gyfradd bresennol o fanteisio ar fand eang ffeibr yn yr ardal ymyrryd? O ystyried y ffaith ei fod o fudd i Lywodraeth Cymru, ddywedwn i, i fynd ati’n benderfynol i annog pobl i fanteisio ar y cynllun gan y bydd yn elwa wrth rannu enillion, a ydych yn bwriadu codi'r targed manteisio truenus o isel o 50 y cant erbyn 2024?

Yn olaf, cyfeiriasoch at y cynllun talebau band eang, gan ddweud y bydd y cynlluniau hyn yn cael eu haddasu i gynnig mwy o hyblygrwydd. Mae’n rhaid i mi ddweud bod hyn i'w groesawu, gan fod y cynllun talebau gwibgyswllt wedi dod, ddywedwn i, dan rywfaint o feirniadaeth am iddo fod yn canolbwyntio’n anghymesur ar gynhyrchion ym mhen uchaf y farchnad ac nad oes iddo ddigon o hyblygrwydd—mater a godais gyda chi, mi wn, ryw 18 mis yn ôl. Felly, byddwn yn ddiolchgar pe gallech roi mwy o fanylion ynghylch sut y bydd y cynllun talebau yn cael ei addasu ar gyfer y cynllun olynol ac yn cadarnhau y bydd y cynllun olynol hefyd yn canolbwyntio ar gyflymder lanlwytho yn ogystal â chyflymderau lawrlwytho.