Os caf i enwi cyn-Brif Weinidog Cymru, Rhodri Morgan, rwy’n gwybod yn iawn bod y consensws hwnnw wedi bodoli mewn Cynulliadau blaenorol ynghyd â’r ewyllys gwleidyddol i ymgysylltu ar draws y rhaniad gwleidyddol pan oedd ef yn Brif Weinidog, o amgylch Deddf Llywodraeth Cymru 2006 ac o amgylch y newidiadau cyfansoddiadol a oedd yn digwydd yn y Cynulliad yn ei ddyddiau cynnar. Rwy’n tynnu eich sylw eto at y cynnig a wneir ichi ymestyn ar draws y rhaniad gwleidyddol a chael y drafodaeth honno, oherwydd mae’r datganiad hwn heddiw i’w weld ychydig yn rhagrithiol, a chithau wedi cymryd camau sy’n atgyfnerthu'r polareiddio yr ydych yn honni i ffieiddio wrtho mewn gwleidyddiaeth, os ydych wir yn awyddus i geisio cyrraedd consensws ar rai o'r materion pwysig hyn y mae angen eu datrys ledled y Deyrnas Unedig gyfan.

Rydym ni i gyd yn awyddus i wneud yn siŵr, pan ddown allan o'r trafodaethau Brexit, bod y fargen a gawn yn fargen sy'n atgyfnerthu'r cysylltiadau sy'n gwneud ein hundeb mor wych—undeb y Deyrnas Unedig—ond ei bod yn undeb sy'n addas at yr unfed ganrif ar hugain ac nid un sy'n edrych yn ôl ar ffordd y gallai'r ynysoedd hyn fod wedi cael eu llywodraethu yn y 1950au a'r 1960au. Rwy’n barod, fel y mae fy ngrŵp a fy mhlaid, i sicrhau bod hynny'n digwydd. Yn y pen draw, byddwn yn llwyddo os ydym yn gweithio gyda'n gilydd yn hynny o beth.

Byddwn hefyd yn gofyn i'r Prif Weinidog gadarnhau beth yn union yw’r cytundeb rhwng Plaid Cymru a'r Llywodraeth Lafur, oherwydd fel y gwelsom yn y cwestiynau i'r Prif Weinidog, mae’n amlwg bod yna wahaniaeth. Os na allwch gael y man cychwyn sylfaenol syml hwnnw’n iawn, pa hygrededd, pa bwysau, y gellir ei roi i'r Papur Gwyn a'r ddogfen yn benodol yr ydych wedi’i chyflwyno? Gall hynny fod yn sail i drafodaeth—a bod yn deg, roedd yna gytundeb yno, ond i unrhyw un a welodd y drafodaeth yma yn ystod y cwestiynau i'r Prif Weinidog roedd yn ddryslyd, a dweud y lleiaf, ei bod yn ymddangos bod gagendor o’r fath wedi agor rhwng dwy blaid a roddodd eu llofnod ar ddogfen yr ydych chi, yn y datganiad hwn, yn cyfeirio ato’n gyson fel sail y safbwynt negodi.

Felly, a allech chi ddefnyddio eich ymateb imi heddiw i roi eglurder llwyr ynghylch ble yn union y mae’r cytundeb hwnnw a beth yw’r ddealltwriaeth, o'ch safbwynt chi, ynglŷn â’r hyn y bydd y cytundeb hwnnw’n ei ddarparu o amgylch y farchnad sengl a mynediad i'r farchnad sengl?

Byddwn hefyd yn hoff iawn o gael deall pa ran o'r araith Lancaster House, a roddwyd gan Brif Weinidog y DU, y mae’r Prif Weinidog yn anghytuno â hi. Roedd hi'n cymeradwyo 12 egwyddor, sef yr egwyddorion trafod a ddechreuwyd ddoe yn y trafodaethau, ac ar yr ochr hon i'r tŷ, rydym ni’n credu bod y rheini’n 12 egwyddor y mae angen eu dwyn ymlaen yn y trafodaethau a fydd yn amlwg yn rhoi’r sail sydd ei hangen ar y trafodaethau hynny i gynnig llwybr cadarn inni i ddatblygu’r cytundeb yr hoffem ei weld ar ddiwedd y ddwy flynedd. Ac rwy’n sylwi yn y datganiad hwn i gyd—. A bod yn deg, rydych chi’n cyfeirio at eich dogfen eich hun, ond does bosib na ddylai'r ddogfen gyfeirio rhywfaint at linellau negodi allweddol Llywodraeth y DU. Ac mae’r 12 egwyddor hynny’n hanfodol i’r trafodaethau wrth iddynt fynd rhagddynt.

Rwy’n cymeradwyo’n llwyr yr hyn a ddywedwch am Gydbwyllgor y Gweinidogion, ac rwyf wedi dweud hyn o'r blaen nad yw'n sefydliad—. Nid fy mod i erioed wedi eistedd ar y pwyllgor hwnnw, ond, er tegwch, wrth arsylwi o bell, ac arsylwi cyfeiriadau a wnaethpwyd gan wleidyddion o bob plaid, mae’n amlwg nad yw’n addas at ei ddiben, ac nid yw'n gyfrwng sydd wir yn gallu ymdrin â'r gwaith datrys anghydfodau a'r trafodaethau a fydd yn dilyn ar ôl Brexit a'r cytundeb. Ac rwy’n credu bod arnom angen mwy o gydlyniad wrth ddatblygu fframwaith mwy cadarn i’r gweinyddiaethau datganoledig a Llywodraeth y DU weithio drwyddo. A byddwn yn ddiolchgar i gael deall a yw'r Prif Weinidog yn gweld unrhyw olau a chynnydd ar hyd y ffordd i sicrhau bod gennym—a byddaf yn ei alw’n Gydbwyllgor y Gweinidogion yn y fan hon oherwydd dyna beth y byddwn yn deall ydyw—gorff olynydd i gyflawni'r canlyniad yr hoffem ei weld, unwaith y bydd y trafodaethau Brexit wedi dod i ben.

Rwy’n cytuno’n llwyr â'r Prif Weinidog bod gan y wlad hon ddyfodol cadarnhaol, ond mae'n dibynnu ar wleidyddion yn ymateb i'r her ac yn cymryd y cyfleoedd sydd o'n blaenau. Ac ar yr ochr hon i'r Siambr, yn sicr byddwn yn ymateb i'r her, ac yn cymryd y cyfle sydd yno. Ac, unwaith eto, rwy’n ailadrodd y pwynt fy mod yn gobeithio y gwnaiff gwleidyddion eraill, o ba bynnag liw gwleidyddol, wneud yn union yr un fath.