Part of the debate – Senedd Cymru am 4:03 pm ar 20 Mehefin 2017.
Wel, rwy’n amau pe bai ef yno, na fyddai'r aradr yn symud o gwbl pe bawn yn ceisio ei gwthio. Rwy’n mynd i geisio bod yn hael o ran yr hyn a ddywedodd. Rydym mewn safleoedd gwahanol iawn. Rwy’n cytuno ag ef am un peth, sef ei bod yn hynod bwysig bod y DU yn addasu i’r realiti newydd. Nid yw ef a mi byth yn mynd i gytuno am yr undeb tollau; rwy'n meddwl y dylem fod o fewn yr undeb tollau. Ni allaf weld bod unrhyw ddewis arall. Mae Iwerddon eisoes wedi cael ei chrybwyll o ran sicrhau, er enghraifft, ein bod yn cael chwarae teg i'n cynhyrchwyr modurol, i gwmnïau fel Airbus, i’n diwydiant dur—dyna’r lleiaf sydd ei angen.
Mae'n gywir i ddweud bod y rhan fwyaf o bobl naill ai wedi pleidleisio dros Brexit neu wedi derbyn y syniad; rwy'n meddwl bod hynny’n eithaf gwir. Y broblem yw na all pobl gytuno ar ba fath o Brexit y maen arnynt ei eisiau. Rydym yn gwybod nad yw pobl o blaid Brexit caled; cafodd hynny ei wrthod yn yr etholiad cyffredinol. Bydd gan bobl safbwyntiau gwahanol iawn am yr hyn y mae Brexit yn ei olygu iddynt. Mae pobl wedi dweud wrthyf, 'fe wnes i bleidleisio dros Brexit am fy mod i eisiau gadael y confensiwn Ewropeaidd ar hawliau dynol' ac rwyf wedi gorfod dweud wrth bobl, 'Does gan hwnnw ddim byd i'w wneud â'r UE'. Ac eto mae rhai pobl wedi dweud wrthyf mai dyna sut y gwnaethant bleidleisio. Mae’r rhan fwyaf o bobl am weld Brexit yn digwydd—maent o'r farn mai’r bleidlais yw’r bleidlais a dyna ni—ond mae'n eithaf clir o'r etholiad nad yw pobl eisiau ei weld yn digwydd yn y ffordd galetaf bosibl. Nid ydynt eisiau gweld sefyllfa lle nad oes bargen; nid ydynt eisiau gweld sefyllfa lle’r ydym ar ymyl clogwyn ar ôl Mawrth 2019; ac maent yn dymuno i Lywodraeth Prydain negodi’n rhesymol, o safbwynt pragmatig, nid o safbwynt cenedlaetholgar, sef yr hyn y maent wedi bod yn ei wneud hyd yn hyn.
Ni allaf gytuno ag ef am y confensiwn. Nawr, yn fwy nag erioed, mae angen confensiwn. Mae'n iawn i ddweud bod y daith tuag at annibyniaeth yn yr Alban wedi mynd i gyfeiriad gwahanol ar ôl yr etholiad cyffredinol, ond nid yw’n hynny’n golygu, rywsut, bod diffyg archwaeth am ddatganoli yn yr Alban nac yng Nghymru. Dyna pam y mae mor bwysig, wrth inni wynebu'r dyfodol, wrth inni weld y DU—sydd nawr yn mynd i fod fel UE bychan, yn hytrach na gwlad sy'n edrych fel Ffrainc neu'r Almaen yn y dyfodol—ein bod yn sicrhau’r strwythur cywir fel y gall y DU gynnal yr hyblygrwydd y mae wedi gallu ei ddangos yn y gorffennol i ganiatáu i hunaniaethau a safbwyntiau’r cenhedloedd llai gael eu clywed tra, ar yr un pryd, yn cadw’r undeb. Mae’r undeb wedi gorfod newid. Bydd yn rhaid i'r undeb newid yn y dyfodol. Dylai’r hyblygrwydd hwnnw roi nerth.
Ei farn ef yw y dylem fod yn hafan trethi isel. Mae wedi dweud hynny sawl gwaith. Ni allaf gytuno ag ef am hynny. Dydw i ddim yn barod i wanhau rheoliadau amgylcheddol. Dewch inni beidio ag anghofio bod gan y DU, ar un adeg, ddeddfwriaeth amgylcheddol ofnadwy. Roedd ein hafonydd yn llawn llygredd, roedd yr aer yn llygredig ac roeddem yn gyfrifol, i raddau helaeth, am law asid. Yr Undeb Ewropeaidd a’n gorfododd ni i lanhau pethau, a'r peth olaf yr ydym am ei wneud yw mynd yn ôl i'r dyddiau hynny. Dyna pam, i mi, mae'n gwneud synnwyr i gadw'r corpws presennol o ddeddfwriaeth yr UE ac, ymhen amser, archwilio pa reoliadau sy'n briodol i Gymru.