Part of the debate – Senedd Cymru am 5:54 pm ar 27 Mehefin 2017.
Rwyf wedi eistedd yn y Siambr hon nawr ers dros 10 mlynedd ac fel eraill, yn ystod y cyfnod hwnnw, rwyf wedi gwrando ar y Torïaid yn pledio am arian—arian i’w wario ar bob gwasanaeth cyhoeddus yn ddieithriad. Ac rwy’n fodlon mentro y byddwn yn clywed y pledion hynny eto. Rwy’n meddwl mai'r peth gorau y gall y grŵp Torïaidd, neu’r grŵp Ceidwadol, draw fan yna ei wneud nawr, a dweud y gwir, yw mynd â’r bowlen gardota honno i San Steffan a gofyn iddyn nhw ysgwyd eu coeden arian hud, oherwydd maent wedi dod o hyd iddi, ac roedd digonedd o arian arni, ar draul y bobl y dylech fod yn eu cynrychioli. Felly, dyna'r darn cyntaf o gyngor y byddwn yn ei roi iddynt. Ond rwyf am symud ymlaen at Crabb a Cairns et al. Maent i fod i gynrychioli Cymru. Felly, gwyliais y teledu neithiwr gan aros iddynt ddweud rhywbeth a fyddai wir yn rhoi rhywbeth i'r cyhoedd yng Nghymru a fyddai'n disgwyl iddynt sefyll dros Gymru. Wel, cefais siom enfawr, ac rwy'n siŵr bod pobl Cymru yr un mor siomedig.
Felly, clywsom Crabb, sef Stephen Crabb, yr AS dros Breseli, Sir Benfro—prin, mae'n rhaid imi ychwanegu, prin—ac roedd yn arfer bod yn ysgrifennydd lles. A’r un Stephen Crabb a gefnogodd doriad i hawlwyr budd-dal anabl o £30 yr wythnos. Roedd yn cyfiawnhau hynny drwy ddefnyddio arian cyhoeddus, hynny yw arian trethdalwyr, yn ‘ddoeth’, fel y gallai pobl helpu eu hunain. Felly, roeddwn yn disgwyl iddo ddweud rhywbeth ar ran y bobl yn Sir Benfro a phobl Cymru a fyddai'n cyd-fynd â defnyddio arian trethdalwyr o Gymru er lles pobl Cymru. Ond beth ddywedodd e? A hoffwn ddyfynnu hyn, yr hyn a ddywedodd oedd, ‘Wel, dyna gost gwneud busnes’. Nawr, yn ôl yr ‘Independent' ar-lein, mae hwnnw'n ymadrodd a ddefnyddir fel arfer gan gwmnïau i ddisgrifio talu llwgrwobrwyon i gael cytundebau mewn marchnadoedd tramor. Nid yw fel arfer yn derm a ddefnyddir mewn Llywodraeth. Os ydym ni’n sôn am ddefnyddio arian cyhoeddus, arian y trethdalwyr, o bob rhan o'r DU dim ond i gadw'r Torïaid mewn grym, a gwerth £1 biliwn dros ddwy flynedd, hoffwn ofyn cwestiwn i Cairns a Crabb et al: nid yw 97 y cant o'r trethdalwyr sy'n talu hyn yn byw yng Ngogledd Iwerddon, ac eto Gogledd Iwerddon sy'n mynd i weld yr holl fudd.
Felly, rwyf am symud ymlaen nawr i edrych ar Cairns. Rwyf am edrych ar yr hyn a ddywedodd Cairns. Felly, roeddwn yn meddwl y byddai ganddo ef, fel Ysgrifennydd Gwladol Cymru, rywbeth i'w ddweud am Gymru, ac am ddod ag arian i Gymru—a, do, fe wnes ei enwi, rydych yn hollol gywir, ef yw Ysgrifennydd Gwladol Cymru—ac yn falch iawn, efe a safodd ac a amddiffynnodd yr anamddiffynadwy. Roedd yn meddwl ei bod yn berffaith iawn rhoi arian tuag at Ogledd Iwerddon. Dim sôn am Gymru, wrth gwrs. Dim sôn am sefyll dros Gymru. Efallai y dylai ystyried ei safle. Efallai fod angen iddo feddwl am ble mae’n sefyll a phwy mae'n ei gynrychioli. Byddai wedi bod yn braf cael y gwerth £1 biliwn hwnnw yng Nghymru. Byddai wedi bod yn braf ei gael i’w wario ar ein GIG, ein hysgolion, ein ffyrdd. Y tro nesaf, pan fydd y Ceidwadwyr yn cyflwyno dadl ac yn gofyn inni am fwy o arian, rwy’n gobeithio y gwnânt ystyried mynd â’r bowlen gardota honno, mynd â hi i San Steffan, a gofyn am ailddosbarthu cyfoeth y dylai, mewn gwirionedd, fod wedi cael ei roi i ninnau hefyd.