Part of 9. 8. Cyfnod 3 Bil yr Undebau Llafur (Cymru) – Senedd Cymru am 7:38 pm ar 11 Gorffennaf 2017.
Wel, os soniais yn y dadleuon am y ddau grŵp blaenorol o welliannau nad yw’r Torïaid yn ei deall hi, nid yw hynny erioed wedi bod yn fwy gwir nag ynglŷn â'r gwelliannau hyn ar bleidleisio. Efallai y cafodd rhai o'r Ceidwadwyr Cymreig eu magu dan ddylanwad athroniaeth Thatcher o gwmpas undebau llafur. Rydych yn cofio’r undebau llafur cas hynny wedi’u dominyddu gan y barwniaid anghynrychioliadol ag un nod yn unig mewn bywyd, sef galw eu haelodau ar streic heb reswm da ar fyr rybudd, a hynny i gyd gan ddiystyru barn eu haelodau’n llwyr. Wel, gadewch imi ddweud wrth y Torïaid rhywbeth a allai fod o ddiddordeb iddynt. Yr oll yw undebau llafur yw sefydliadau lle mae gweithwyr yn dod at ei gilydd i amddiffyn eu buddiannau yn y gwaith. A rhywbeth arall a allai fod o ddiddordeb i Janet Finch-Saunders yw bod y gweithwyr hynny hefyd yn drethdalwyr. Felly, pan fydd y Torïaid yn ymosod ar undebau llafur, nid ydynt yn ymosod ar farwniaid yr undebau, maent yn ymosod ar bobl gyffredin sy'n gweithio ac sydd ddim yn gwneud dim mwy na dod at ei gilydd mewn achos cyffredin.
Wrth gwrs, mae undebau llafur hefyd ymysg y cyrff mwyaf democrataidd yn y wlad. Dewch inni edrych ar sut y maent yn ethol eu harweinwyr. Mae ysgrifenyddion cyffredinol undebau llafur yn cael eu hethol am gyfnodau penodol gan bleidleisiau un aelod un bleidlais ymhlith eu haelodaeth gyfan. Ac ar y materion sy’n ganolog i'r gwelliant hwn, mae pleidleisiau ar weithredu diwydiannol yn cynnwys pob aelod o'r undeb yr effeithir arno.
Ymhlith rhengoedd anwybodus y Torïaid, wrth gwrs, mae myth yn parhau bod undebau llafur yn mynd ati i berswadio eu haelodau i fynd ar streic. Ond ffantasi llwyr yw awgrymu bod undebau llafur yn croesawu galw streic. Gallaf ddweud wrthych yn bendant, o fy holl flynyddoedd, a hynny fel ymgyrchydd lleyg ac fel swyddog undeb llafur llawn-amser, y byddwn i a chyd-aelodau o undebau llafur yn ystyried mai methiant fyddai troi at alw pleidlais ffurfiol am weithredu diwydiannol ar unrhyw adeg—methiant oherwydd na fyddai’r holl waith a wnaethom, ddydd ar ôl dydd, i weithio gyda chyflogwyr i ddatrys anawsterau, fel yr amlinellwyd yn gynharach, wedi gweithio. Gweithredu diwydiannol bob amser, bob amser yw’r dewis olaf.
Dewch inni yna sôn am y pleidleisiau eu hunain. Os caiff y gwelliant hwn ei basio, byddai'n sefydlu cyfundrefn o drothwyon pleidleisio nad ydynt yn berthnasol mewn unrhyw sefyllfa ddemocrataidd arall yr wyf yn ymwybodol ohoni yn unman yn y DU y tu allan i Ddeddf Undebau Llafur Llywodraeth San Steffan. Ac rwy’n herio cynigydd y gwelliant hwn i enwi un.