Rwy’n falch iawn o gael siarad yn y ddadl heddiw. Rhaid ei bod yn anodd iawn, Ysgrifennydd y Cabinet, gan fy mod yn gwybod nad yw arian yn ddiderfyn, ond fel y dywed David Melding, nid yw hwn yn fater ymylol, ac mae gan y bobl ifanc hyn bob hawl i gael mynediad at driniaeth o’r ansawdd y byddem yn ei ddisgwyl drwy’r GIG yn gyfan. Swm a sylwedd y peth yw y dylai Cymru gael gwasanaeth rhewmatoleg pediatrig amlddisgyblaethol.

Fe wnes innau hefyd gyfarfod ag Aimee yn y digwyddiad a gynhaliwyd yr wythnos diwethaf, ac rwy’n gwbl barod i gyfaddef fy mod wedi cael eiliad o embaras. Roedd hi’n sefyll wrth ymyl rhywun arall a oedd ar ffyn baglau, felly anelais yn syth am y person ar ffyn baglau, gan fod yna blentyn bach bywiog, hwyliog arall yn llawn bywyd—wyddoch chi, bing, bing, bing—ac fe feddyliais, ‘O, rhaid mai dyma hi’, a dyma hwy’n dweud, ‘Na, hon yw Aimee’, a dyna ble roedd hi. Cawsom sgwrs wych am siopa, am ddillad, am fynd i ganol Caerdydd—yn llawn cyffro—ac yna dywedodd ei thad wrthyf, ‘Ond yfory mae hi’n debygol o fod mewn cadair olwyn.’ Gwnaeth hynny argraff fawr arnaf, a meddyliais ‘O, diar annwyl’. Am beth ofnadwy i ymdopi ag ef pan ydych ond yn—rwy’n meddwl ei bod hi’n saith neu’n wyth oed. Un funud gallwch wibio o gwmpas a gwneud popeth, a’r funud nesaf dyna ni, rydych wedi’ch cyfyngu’n llwyr gan ddwy olwyn.

Hefyd, cyfarfûm â dyn ifanc a oedd ychydig yn hŷn ac mae’n rhaid i mi ddweud, roedd ychydig yn fwy anniddig yn ôl pob tebyg am fod hormonau’r arddegau yn tanio o gwmpas ei gorff ac roedd yn ei chael hi’n anodd iawn. Roedd mewn cadair olwyn ac yn gafael mewn pêl rygbi ac yn siarad am wahanol bethau, ond dywedodd fod ei fywyd yn anodd iawn ac ni all ymuno i wneud pethau gyda’i ffrindiau, ni all fynd ar dripiau a’r gweddill i gyd, ac fe feddyliais, ‘Wow, mae hynny’n dod â’r peth yn fyw. Mae hwn yn salwch, cyflwr, afiechyd sy’n cyfyngu ar brofiadau bywyd.’ A dyna’r broblem, oherwydd mae llawer o’r plant ifanc hyn, os ydynt yn cael cymorth—ac un o’r pethau mawr sydd eu hangen arnynt i’w cynorthwyo ac na allant ei gael ac nad yw ar gael yw ffisiotherapi a therapi galwedigaethol a seicotherapi sy’n targedu’n benodol y mathau o brofiadau y maent yn byw drwyddynt.

Cefais sgwrs hir hefyd â thad Aimee, a dywedodd ei fod yn gallu ymdopi, er yn anfoddog, â gorfod dod i Gaerdydd a siarad â’r rhewmatolegydd oedolion ac yn y blaen, ond roedd yn awyddus iawn i gael ffisiotherapyddion wedi’u hyfforddi ger eu cartref yn Hwlffordd a allai helpu rhywun fel Aimee i ymdopi â’r hyn y mae hi’n ei wneud, i’w gwneud mor gryf ag y bo modd, i roi’r cyfle gorau iddi fynd drwy’r cyflwr ofnadwy hwn, a dod allan yn y pen arall gobeithio fel yr oedolyn ifanc gorau y gall hi fod. Mae wedi gofyn i Ysbyty Llwynhelyg a Glangwili ac mae yna amharodrwydd go iawn oherwydd nad oes ganddynt y staff, nid oes ganddynt yr hyfforddiant, nid oes ganddynt y wybodaeth, nid oes ganddynt y sgiliau. Cyfarfûm â’r prif weithredwr, ac roedd yn un o’r pethau a godwyd gennym, oherwydd bod gan Aimee, y dyn ifanc y cyfarfûm ag ef a dyn ifanc arall y cyfarfûm ag ef yn fy nghymhorthfa—mae gan bob un ohonynt hawl absoliwt i gael y mathau hynny o wasanaethau. Os wyf yn torri fy mraich ac eisiau ffisiotherapi, rwy’n disgwyl gallu siarad â rhywun sy’n gwybod sut i fy helpu i gael y cryfder hwnnw yn ôl.

Felly, mae llawer o’r ddadl hon yn canolbwyntio ar gael canolfan ragoriaeth y mae ei gwir angen arnom yng Nghymru, wedi’i lleoli yn rhywle synhwyrol lle y gall pobl ei chyrraedd, gydag arbenigwr pediatrig targededig yn ei rheoli. Ond nid yw’n gorffen yn y fan honno. Dyna galon y corryn rwy’n credu. Mae’n rhaid i bob un o’r coesau sy’n mynd allan dros Gymru gael yr holl wasanaethau cymorth hyn. Mae’n rhaid i ni gael y therapyddion galwedigaethol, mae’n rhaid i ni gael y ffisiotherapyddion, ac mae’n rhaid i ni gael y therapyddion seicolegol oherwydd roedd y dyn ifanc a ddaeth i fy ngweld yn fy swyddfa etholaeth yn anhapus iawn, yn isel iawn ynglŷn â’r hyn oedd yn digwydd iddo, yn isel iawn ynglŷn â’i brofiad, ac ni allai gael y cymorth iechyd meddwl roedd ei angen. Felly, mae’n ystod gyfan—nid unigolyn â phroblem yw’r bobl hyn; mae’n fater cymhleth. Ac rwy’n meddwl o reidrwydd fod dioddef o rywbeth sy’n gallu bod mor wahanol o ddydd i ddydd yn anodd iawn, ac mae’n rhaid ei fod yn tarfu ar rythmau eich diwrnod. Felly, hoffwn ymbil arnoch, Ysgrifennydd y Cabinet, i edrych ar yr holl faes hwn, i ystyried adeiladu canolfan ragoriaeth. Mae gennym ysbyty plant. Gallai hyn fod yn sylfaen hollol wych i ddechrau ohono a rhoi rhywun yno sy’n gallu edrych ar ôl de Cymru ac yna gwneud cynlluniau ar gyfer sut i ofalu am ogledd Cymru yn ogystal, wrth gwrs, oherwydd, mae plant i fyny yno yn gorfod teithio ar draws ffiniau ac yn y blaen. Felly mae angen inni wneud yn siŵr y gallwn ddarparu hynny er mwyn lliniaru cyflwr sy’n annymunol tu hwnt.

Sylw Terfynol: rydym wedi siarad llawer am iechyd y cyhoedd, rydym yn siarad llawer am y bom amser yn y dyfodol, rydym yn sôn llawer am rymuso’r claf, grymuso’r gofalwr, clywed eu llais a gadael i bobl wneud dewisiadau gwybodus. Heb gael y staff yn eu lle a hyfforddi’r bobl hynny i helpu’r bobl hyn, ni allant wneud hynny, ni allant gael llais, ac ni allant wneud dewisiadau gwybodus, a dyna beth, Ysgrifennydd y Cabinet, y gofynnwn i chi ystyried ei sefydlu. Diolch.