Ceir problem wirioneddol gyda staff o fewn y gwasanaeth, ac nid yw’r cap cyflog yn ymwneud â modd ariannol pobl yn unig—mae yna faterion gwirioneddol yn codi ynglŷn â gwerth. A chafodd hynny ei nodi’n glir iawn yn adroddiad diwethaf corff adolygu cyflogau’r GIG. Cafodd ei nodi eto, nid yn unig o fewn y gwasanaeth iechyd ond ar draws y sector cyhoeddus, mewn adroddiad gan y corff adolygu cyflogau uwch-swyddogion, a gyhoeddwyd yr wythnos hon a chorff adolygu cyflogau’r lluoedd arfog hefyd. Ceir problem wirioneddol gyda’r cap cyflog sy’n parhau, a’r gostyngiad o tua 14 y cant mewn incwm o ran ei effaith mewn termau real.

Mae’r Llywodraeth eisiau cael gwared ar y cap cyflog. Rydym wedi bod yn glir iawn ynglŷn â hynny. Rwyf wedi trafod hynny gyda’r Coleg Nyrsio Brenhinol ac undebau llafur eraill yn ogystal. Ac mae undebau llafur eu hunain yn deall yn dda iawn fod hyn yn ei gwneud hi’n ofynnol i Lywodraeth y DU newid ei safbwynt. I bob pwrpas, mae’r gorchwyl a roddir i gyrff adolygu cyflogau yn dod yn yr amlen ariannol o’r adnoddau sydd ar gael. Ac mae hynny’n golygu, os nad yw Llywodraeth y DU yn newid eu safbwynt ac yn darparu adnoddau i roi codiad cyflog mewn termau real, yr hyn y gallem ei wneud yw rhoi gorchwyl iddynt i roi mwy o godiad cyflog i staff, ac yna byddai’n rhaid i ni ariannu’r codiad cyflog hwnnw i weithwyr y gwasanaeth iechyd gwladol drwy ddiswyddiadau mewn rhannau eraill o’r gwasanaeth cyhoeddus.

Dyna yw realiti ein sefyllfa. Ac nid yw arweinydd Plaid Cymru yn dweud nad yw hynny’n wir o unrhyw ddefnydd—mae angen i ni ymdrin â’r sefyllfa fel y mae, oherwydd mae pobl yn ein gwasanaethau cyhoeddus yn wynebu realiti cap cyflog. Maent yn wynebu realiti’r Torïaid yn parhau â’r cap cyflog hwnnw. Mae’n bosibl eich bod yn credu mai’r ffordd orau o fynd i’r afael â hyn yw drwy roi rhwydd hynt i’r Torïaid ar y mater. Rwy’n credu bod angen i bob un ohonom sydd eisiau gweld codiad cyflog mewn termau real i weithwyr gwasanaethau cyhoeddus nodi achos go iawn y broblem, a gwneud yn siŵr nad yw’r Torïaid yn dianc heb unrhyw gosb o gwbl—ein bod yn gwneud yn siŵr fod Llywodraeth y DU yn cyflawni’r hyn y maent yn ei ddynodi ac yn gwneud yn siŵr fod y cap cyflog yn dod i ben mewn gwirionedd. Dyna beth y mae undebau llafur ei eisiau; dyna beth y mae ein staff ei eisiau; dyna beth y mae’r Llywodraeth hon ei eisiau.