Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ymateb, ac rwy’n siŵr ei fod yn rhannu fy arswyd ynglŷn â llawer o’r canfyddiadau a geir yn yr adroddiad hwn. Yn wir, mae Prif Arolygydd Carchardai Ei Mawrhydi wedi dod i’r casgliad nad oes unrhyw un o’r sefydliadau a arolygwyd yng Nghymru a Lloegr y llynedd yn ddiogel i gadw plant a phobl ifanc. Mae cyfraddau hunan-niweidio wedi dyblu ers 2011, roedd 46 y cant o fechgyn yn teimlo’n anniogel yn eu sefydliad, roedd cyfraddau ymosodiadau yn 18.9 fesul 100 o blant, o gymharu â 9.7 yn 2011. Mae’r amgylchiadau y cedwir plant ynddynt wedi dirywio, ac mae lefelau trais yn uchel—ymosodiadau ar staff ac ar bobl ifanc eraill.

Rydym wedi mynd y tu hwnt i’r pwynt argyfwng, rwy’n meddwl. Fel y dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet, rwy’n cydnabod nad yw hyn yn deillio o bolisi Llywodraeth Cymru, ond mae plant Cymru yn cael eu rhoi mewn perygl ac yn cael cam gan y gyfundrefn bresennol. Ysgrifennydd y Cabinet dros Gymunedau a Phlant sy’n gyfrifol am hawliau plant a phobl ifanc. Mae Erthygl 19 o Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn yn dweud bod yn rhaid i lywodraethau wneud popeth yn eu gallu i sicrhau bod plant yn cael eu hamddiffyn rhag pob math o drais, camdriniaeth, esgeulustod a thriniaeth wael gan eu rhieni neu unrhyw un arall sy’n edrych ar eu hôl. Yn ôl Erthygl 37: ni ddylai plant ddioddef triniaeth neu gosb greulon neu ddiraddiol. Pan gânt eu harestio, eu cadw neu eu carcharu, rhaid i blant gael eu trin gyda pharch a gofal.

O ystyried yr argyfwng hwn, Ysgrifennydd y Cabinet, a gytunwch, fel cam i’w roi ar waith ar unwaith, y byddwch yn mynnu mynediad gan y Weinyddiaeth Gyfiawnder at yr ystâd carchardai er mwyn i Lywodraeth Cymru archwilio sefyllfa plant Cymru drosti ei hun? Ac yn ail, a wnewch chi geisio datganoli cyfiawnder ieuenctid yn gyflym i’r wlad hon fel nad yw plant Cymru yn cael cam pellach gan y system gosbi doredig sydd gennym ar hyn o bryd?