Part of the debate – Senedd Cymru am 3:52 pm ar 19 Gorffennaf 2017.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Mae’n anodd iawn bod yn bedwerydd i siarad ac yn drydydd person a aeth ar ymweliad a cheisio dweud pethau gwahanol. Fe ymdrechaf i wneud hynny, ac os na wnaf rwy’n siŵr y dywedwch wrthyf. Yn gyntaf, hoffwn ddiolch i Simon Thomas am ei ddatganiad ar ymweliad y Pwyllgor Cyllid â Chaeredin? Rwy’n meddwl mai un peth rydym yn mynd i orfod dechrau arfer ag ef bellach yw bod cyllid yn fwy na rhywbeth a gaiff ei drafod gan y Gweinidog cyllid a’r Pwyllgor Cyllid yn unig a dadl wleidyddol gyflym unwaith y flwyddyn yn y Siambr, lle y gallaf ddweud wrthych beth sy’n mynd i ddigwydd yn y dyfodol—beth y mae pob plaid yn mynd i’w wneud. Rydym yn mynd i orfod cael ymagwedd lawer aeddfetach ato, ac rydym yn mynd i orfod dod i delerau mewn gwirionedd â chodi arian yn ogystal â’i wario, a chredaf fod hynny’n mynd arwain at newid meddylfryd Aelodau ar draws y Siambr, ac rwy’n cynnwys fy mhlaid fy hun yn ogystal â’r lleill sydd yma.
Hoffwn wneud dau sylw cyflym. Nid yw datganoli anghymesur, gyda Chymru’n ceisio dal i fyny â’r Alban yn barhaus, yn dderbyniol. Yr ail bwynt yw hwn: mae’r Pwyllgor Cyllid yn y Cynulliad hwn yn fwy trwyadl yn y modd y mae’n craffu ar y gyllideb na’i bwyllgor cyfatebol yn yr Alban. Rydym yn treulio llawer o amser yn cael gwybod pa mor wych yw’r Alban mewn amrywiaeth eang o feysydd, ond rwy’n siŵr y byddai Cadeirydd y Pwyllgor Cyllid yn cytuno â mi fod ein gwaith craffu yn fwy cadarn yma na’r hyn sy’n digwydd yn yr Alban.
Mae gennyf ddau gwestiwn. A ddylai pwyllgor adolygu’r gyllideb adrodd i’r Cynulliad neu’r Llywodraeth, neu’r ddau? A’r pwynt olaf—ac mae’n dilyn ymlaen o rywbeth a grybwyllodd Nick Ramsay a Steffan Lewis—pwysigrwydd data cywir ac amserol. A yw’r Cadeirydd yn cytuno â mi ei bod yn bwysig iawn sicrhau ein bod yn cael data cywir ac amserol? Ac wrth i fwy o adnoddau gael eu dyrannu i ni o’n system drethiant ein hunain, mae’n mynd i fod yn bwysicach fyth inni sylweddoli yn union faint o arian sy’n dod i mewn. Fel arall, rydym yn mynd i fod yn gwario arian heb wybod yn iawn ei fod yn dod i ni. Felly, yr amseroldeb a’r cywirdeb hwn, sut bynnag y caiff ei wneud—. Ac nid wyf yn rhywun sy’n dweud, ‘Mae’n rhaid iddo gael ei wneud gan brifysgol; mae’n rhaid iddo gael ei wneud gan grŵp a sefydlwyd,’ ond mae’r cywirdeb a’r amseroldeb hwnnw, sut bynnag y cânt eu sicrhau, yn hynod o bwysig. A yw’r Cadeirydd yn cytuno â mi mai dyna sydd bwysicaf yn ôl pob tebyg os ydym yn mynd i ddechrau ymdrin â chodi arian—ein bod yn mynd i fod angen cywirdeb ac amseroldeb er mwyn sicrhau ein bod yn gwneud yr hyn a wnawn yn gywir?