Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Wel, ddoe clywais arweinydd UKIP yn cyfeirio at filwyr yn dod allan o’r jyngl i ailymladd brwydrau sydd wedi dod i ben ers amser hir. Roeddwn yn cymryd yn ganiataol ei fod yn cyfeirio at y cynnig heddiw gyda’i gyfeiriadau agoriadol difrïol trist a threuliedig at dechnocratiaid anetholedig ym Mrwsel. A oes unrhyw un yn credu o ddifrif y gall galw enwau dirmygus ffurfio sail i negodi llwyddiannus gyda 27 o wledydd eraill yn Ewrop? A oes unrhyw un yn credu o ddifrif y gall sarhad greu llwyfan i ni allu adeiladu dyfodol llwyddiannus i Gymru y tu hwnt i’r Undeb Ewropeaidd?

Nawr, Dirprwy Lywydd, nid yw’n neges y mae’r rhai a gynigiodd y cynnig hwn yn awyddus i’w chlywed, ond mae’n ffaith syml fod derbyniadau Cymru o’r polisi amaethyddol cyffredin ac o’r cronfeydd strwythurol yn ffurfio cyfran lawer uwch o ddyraniad y DU nag y byddai ein cyfran Barnett byth yn ei wneud. Mae cyllid yr UE ar gyfer y rhaglen datblygu gwledig ar ei ben ei hun yn werth tua £500 miliwn yn y cylch cyfredol, ac roedd yn werth dros £300 miliwn yn y cylch blaenorol, ac mae wedi gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i bobl a chymunedau ledled Cymru. Gyda chronfeydd strwythurol yr UE, mae’r rhain wedi darparu gwasanaethau hynod o ddefnyddiol ac incwm hanfodol i lawer yn ein cymunedau gwledig.

Nawr, fel y dangosodd Eluned Morgan mor fedrus, mae hwn yn gynnig a ysgrifennwyd gan Pollyanna gyda thamaid o help gan Mr Micawber. Mae’n eironig yn wir ein bod yn ei drafod heddiw, y diwrnod ar ôl cyhoeddi adroddiad awdurdodol a argymhellais i Aelodau UKIP, ‘A Food Brexit: time to get real’. Ac mae’r adroddiad hwn, a ysgrifennwyd gan yr Athro Tim Lang, yr arbenigwr mwyaf blaenllaw yn y Deyrnas Unedig ar fwyd, ynghyd â’r Athro Terry Marsden o Brifysgol Caerdydd, yn dod i’r casgliad fod gadael yr Undeb Ewropeaidd yn creu risgiau difrifol i fuddiannau defnyddwyr, iechyd y cyhoedd, busnesau a gweithwyr yn y sector bwyd.

Ond nid yn unig o ran ei fethiant i amgyffred realiti ei gynnwys ei hun y mae’r cynnig yn ddiffygiol, ond yn y modd y mae’n mynd ati’n feius i esgeuluso’r cyd-destun y caiff dyfodol cymunedau a diwydiannau Cymru ei lunio ynddo. Dirprwy Lywydd, nid yw hyd yn oed yn galw ar Lywodraeth y DU i warantu cyllid yn lle’r cyllid y mae Cymru’n ei gael ar y lefel bresennol, heb sôn am yr addewidion o lewyrch ariannol ôl-Brexit a wnaed gan y rhai a gynigiodd y cynnig. Nid yw’r cynnig yn hyd yn oed yn galw ar Lywodraeth y DU i barchu ffiniau datganoli fel y gall y Cynulliad Cenedlaethol hwn barhau i ymateb i anghenion penodol cymunedau gwledig yng Nghymru, a hyn ar adeg pan fo’r galluoedd hynny dan ymosodiad mor uniongyrchol. Dirprwy Lywydd, mae’n anodd bod o ddifrif ynglŷn â chynnig sydd, ei hun, yn gwneud cyn lleied i fod o ddifrif ynglŷn â phethau.

Mewn cyferbyniad, mae’r Llywodraeth hon yn parhau i’w gwneud yn glir fod yn rhaid i Lywodraeth y DU a’r rhai sy’n arwain yr ymgyrch i adael yr Undeb Ewropeaidd warantu bod yn rhaid i bob un geiniog sy’n llifo i Gymru o’r Undeb Ewropeaidd lifo’n uniongyrchol i Gymru yn y dyfodol ac yn ein dogfen bolisi ddiweddar ‘Brexit a Datganoli’, rydym yn nodi ein syniadau ar sut y gellir datblygu trefniadau cyfansoddiadol newydd. Bwriedir i’r ddogfen fod yn gyfraniad adeiladol i’r ddadl bwysig sydd ei hangen ar draws y Deyrnas Unedig ac sy’n arbennig o bwysig mewn ardaloedd gwledig. Byddwn yn parhau i bwyso ar Lywodraeth y DU i gymryd rhan mewn trafodaeth ar ddefnyddio’r ddogfen hon fel man cychwyn ar gyfer datblygu unrhyw fframweithiau sydd eu hangen ar ôl Brexit ar sail cydsyniad a chytundeb ac nid gorfodaeth.

Dirprwy Lywydd, mae’r negeseuon a gawn gan randdeiliaid yng nghefn gwlad Cymru yn glir iawn: yma yng Nghymru, nid yn unig y mae amaethyddiaeth yn wahanol iawn o ran ei natur o gymharu â rhannau eraill o’r Deyrnas Unedig, ond mae’r rhan y mae’n ei chwarae yn ein cymunedau ac yn ein cymdeithas yn wahanol iawn hefyd, o reoli ein dŵr i dwristiaeth, ac fel y nododd Paul Davies yn glir iawn yn ei gyfraniad, yn nyfodol ein diwylliant a’n hiaith yn ogystal. Mae angen i ni adeiladu ar enw da Cymru am gynnyrch o ansawdd uchel a seiliwyd ar ein safonau uchel sy’n diogelu iechyd pobl, yn sicrhau lles anifeiliaid, ac yn cefnogi camau gweithredu amgylcheddol hanfodol. Mae’r safonau hyn yn allweddol i’n cystadleurwydd mewn marchnad fyd-eang yn y dyfodol, ac mae cyfleoedd ar gael yno i ffermwyr arallgyfeirio a manteisio ar farchnadoedd sy’n tyfu mewn meysydd fel ynni.

Nawr, gadewch i ni fod yn glir, Dirprwy Lywydd, fod ymagwedd Llywodraeth y DU tuag at y Bil ymadael yn golygu y byddem yn colli’r gallu i ddarparu dull sy’n unioni diffygion y polisi amaethyddol cyffredin a llunio dull gwell, wedi’i deilwra’n well ar gyfer Cymru. Yn lle hynny, ar y naill law, mae’r Bil ymadael yn ein cloi mewn fframwaith hen ffasiwn ac ar y llaw arall, mae’n cael gwared ar ein gallu i fwrw ymlaen i ddiwygio, gan ein gadael i wynebu Brexit gyda dwy law wedi’u clymu y tu ôl i’n cefnau.

Nawr, gwrandewais yn ofalus ar yr hyn a ddywedodd Paul Davies pan siaradodd am y Bil ymadael, ac rwy’n cymryd bod yr hyn a ddywedodd y prynhawn yma yn gyfraniad adeiladol i’r ffordd y gallwn feddwl am y materion hyn yn y dyfodol—yn wahanol iawn, rwy’n meddwl, i gyfraniad y sawl a gynigiodd y cynnig sydd, gyda difaterwch nodweddiadol, ond yn ystyried y Bil ymadael fel rhywbeth nad oes angen i’r un ohonom yma boeni ein pennau yn ei gylch. Fel rydym wedi’i ddweud, mae’r Llywodraeth hon wedi bod yn glir ein bod yn cydnabod yr angen am ddulliau cyffredin drwy’r DU mewn rhai meysydd amaethyddol, yn enwedig lle mae hyn yn bwysig ar gyfer masnach ac ar gyfer gweithrediad mewnol y farchnad yn y DU, ond rhaid i’r rhain gael eu datblygu a’u cytuno ar y cyd er mwyn sicrhau eu bod yn gweithio ar gyfer y Deyrnas Unedig gyfan, ac nid eu gorfodi arnom o Lundain.

Dyma’r materion pwysig sydd yn y fantol i gymunedau Cymru heddiw. Dyna pam, Dirprwy Lywydd, y bydd y Llywodraeth yn gwrthwynebu’r cynnig ei hun, ond yn cefnogi’r gwelliant a gynigiwyd gan Blaid Cymru ac a esboniwyd mor hynod o glir yma y prynhawn yma gan Simon Thomas.

Gadewch i mi droi yn fyr iawn at rai o fanylion y cynnig, Dirprwy Lywydd, i gofnodi’r camau sy’n cael eu rhoi ar waith gan y Llywodraeth hon i gefnogi pob cymuned wledig. O ran cynllunio, rydym wedi datblygu ein polisi cynllunio cenedlaethol er mwyn ystyried anghenion lleol mewn ardaloedd gwledig ac yn arbennig, i fynd i’r afael â materion yn ymwneud â’r potensial ar gyfer mwy o ddefnydd o’n hardaloedd gwledig i gynhyrchu ynni adnewyddadwy, gan roi sylw i faterion sy’n gysylltiedig ag effeithiau gweledol ac amwynder ar gymunedau cyfagos. O ran tai, mae cyflwyno mwy o dai fforddiadwy mewn ardaloedd gwledig yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru, a dyna pam rydym yn ymrwymo i ddarparu cyllid ar gyfer swyddogion galluogi tai gwledig yn ‘Symud Cymru Ymlaen’, ac rydym eisoes wedi gweld prosiectau llwyddiannus ar draws Cymru, gan gynnwys Gwynedd, Ceredigion, Sir Fynwy a Bro Morgannwg. Byddwn yn parhau i ariannu a gweithio gydag awdurdodau lleol gwledig, cymdeithasau tai, a’r swyddogion galluogi tai gwledig er mwyn sicrhau bod mwy o dai fforddiadwy yn cael eu darparu mewn ardaloedd lle y ceir angen gwirioneddol.

Fe glywsoch eisoes gan Eluned Morgan sut y mae Ysgrifennydd y Cabinet dros addysg yn cefnogi ysgolion gwledig a chaniatáu i gymunedau gael mwy o gyfle i wneud penderfyniadau mewn perthynas â’r ysgolion hynny, ac mae wedi ymgynghori’n ddiweddar ar gryfhau’r cod trefniadaeth ysgolion mewn perthynas â rhagdybiaeth yn erbyn cau ysgolion gwledig. Ym maes iechyd, mae fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd yn parhau i weithio’n agos gydag ardaloedd gwledig i fynd i’r afael â’r problemau real iawn a wynebir gan wasanaethau mewn ardaloedd anghysbell a gwledig, a’r heriau a nododd Eluned Morgan o ran recriwtio staff i weithio yn yr ardaloedd hynny.

Dirprwy Lywydd, gadewch i mi fod yn glir ein bod yn mynd i’r afael ag anghenion penodol gwasanaethau cyhoeddus ar draws cefn gwlad Cymru. Mae’n amlwg na ellir cynnal manteision yr Undeb Ewropeaidd, yn enwedig drwy fynediad i’r farchnad sengl, safonau cymdeithasol ac amgylcheddol uchel, a lefelau sylweddol o gyllid yn hawdd ar ôl i ni adael yr Undeb Ewropeaidd, a bod yna heriau mawr i Gymru wledig. Byddwn yn gweithio gyda’n cymunedau gwledig i’w helpu i wynebu’r rheini gyda’n gilydd.

Ar y llaw arall, yr unig gyfraniad i amaethyddiaeth yng Nghymru gan y rhai a gynigiodd y cynnig yma fydd gweithgynhyrchu ffantasïau ar raddfa ddiwydiannol, ond pe bai’r dyfodol yn cael ei roi yn eu dwylo hwy, bydd blas y ffantasïau hynny i bobl yng nghefn gwlad Cymru yn chwerw iawn yn wir.