Rwy’n croesawu’r cyfle i siarad am yr adroddiad. Rwy’n aelod o’r pwyllgor, ac roeddwn yn teimlo bod hwn yn adroddiad pwysig ac ysgogol iawn. Yn ei gyflwyniad, mae’r Cadeirydd eisoes wedi crybwyll y panel o feddygon dan hyfforddiant a oedd gennym. Teimlwn ein bod o ddifrif wedi mynd i’r afael â rhai o’r materion allweddol y mae’n rhaid i feddygon, hyfforddeion a myfyrwyr fynd i’r afael â hwy. Yn benodol, mwynheais yr ymweliad ar ddechrau’r adroddiad, pan aethom i Brifysgol Caerdydd a gweld y ffordd y mae’r myfyrwyr yn dysgu drwy ymarfer eu meddygaeth ar fodelau fel cam cyntaf. Roeddwn yn meddwl bod hwnnw’n gyflwyniad da iawn i’r adroddiad.

Roeddwn am gyfeirio at rai o’r argymhellion yn yr adroddiad. Rwy’n credu ei bod braf fod y rhan fwyaf o’r argymhellion wedi cael eu derbyn a rhai wedi cael eu derbyn yn rhannol. Yn amlwg, roedd dau o’r argymhellion a dderbyniwyd yn rhannol yn ymwneud â’r angen am fwy o addysg feddygol yng ngogledd Cymru, ac mae Rhun newydd gyfeirio at hynny. Rwy’n credu ei bod yn amlwg yn dda fod y Llywodraeth wedi derbyn yr angen am lefel uwch o addysg feddygol yng ngogledd Cymru ac yn bwriadu gwneud hyn drwy gydweithio rhwng Caerdydd, Abertawe a Bangor, er ei bod yn dweud nad oes unrhyw achos dros sefydlu ysgol feddygol newydd yng ngogledd Cymru. Rwy’n credu ei bod yn arbennig o bwysig fod Addysg a Gwella Iechyd Cymru yn cael ei sefydlu, ac rwy’n gobeithio hefyd y byddwn yn cael ychydig o’r newyddion diweddaraf gan Ysgrifennydd y Cabinet pan fydd yn ymateb i’r ddadl hon.

Rwy’n meddwl bod nifer yr ymgeiswyr o Gymru i ysgolion meddygol yng Nghymru yn un o’r materion allweddol a gafodd sylw gennym yn ein hadroddiad, ac rwy’n credu ein bod wedi clywed enghreifftiau diddiwedd o bobl sy’n feddygon bellach a geisiodd gael eu derbyn i ysgol feddygol Prifysgol Caerdydd er enghraifft, methu mynd i mewn, ac a aeth i hyfforddi yn Lloegr ac mewn rhai achosion, fe ddaethant yn ôl, y bobl a oedd yn rhoi tystiolaeth i ni, ond rydym i gyd yn gwybod, os ydych yn hyfforddi yn rhywle, rydych yn fwy tebygol o aros yno, ac rwy’n credu bod yna dystiolaeth ynglŷn â hynny.

Yn sicr, pan oeddem yn cyfweld staff yr ysgolion meddygol, roedd hi’n ymddangos bod parodrwydd mawr i edrych ar y mater hwn, ac mae’r ffigurau’n gwella. Dywedwyd wrthym, rwy’n credu, fod 61 y cant o fyfyrwyr o Gymru a wnaeth gais i Brifysgol Caerdydd ar gyfer y flwyddyn hon wedi cael cynnig lle, sy’n welliant pendant, ond mae’n dal i fod gennym y broblem a nodwyd bod nifer y myfyrwyr yng Nghymru sy’n gwneud cais i fynd i ysgol feddygol yn llawer is, o ran canran, na rhannau eraill o’r DU. Felly, mae angen inni wneud llawer i annog ac i wneud yr holl waith y cyfeiriwyd ato mewn ysgolion a gwneud i blant ysgol deimlo y gallant fod yn feddygon. Oherwydd rwy’n meddwl bod hynny wedi dod allan o’r dystiolaeth, yn ogystal, fod yna ychydig o ddiffyg uchelgais, efallai, mewn llawer o ysgolion, a chredaf fod hynny’n rhywbeth y teimlwn y dylai ysgolion meddygol a phrifysgolion weithio arno gyda’r ysgolion.

Cawsom dystiolaeth wych ynglŷn â sut y mae’r hyn sydd gennym i’w gynnig yma yng Nghymru yn atyniad i feddygon dan hyfforddiant, ac i weithio yng Nghymru, oherwydd y cydbwysedd rhwng bywyd a gwaith a materion eraill yn ymwneud â ffordd o fyw, ond hefyd nodwyd yn gadarn iawn fod yna broblem yn ymwneud ag ardaloedd gwledig a sut i ddenu meddygon i weithio mewn ardaloedd gwledig iawn. A chawsom dystiolaeth ynglŷn â phrosiectau a chynlluniau peilot a wnaed i weithio mewn ardaloedd gwledig yn arbennig, ac rwy’n meddwl y byddai hynny’n rhywbeth rwy’n meddwl y gallai Ysgrifennydd y Cabinet siarad amdano pan fydd yn ymateb—sut y gallem wneud mwy o hynny.

Ac yna, hoffwn orffen yn gyflym ar fater Brexit. Rydym yn gwybod, ar hyn o bryd, fod 7 y cant o’r meddygon sy’n gweithio yng Nghymru yn dod o’r UE a bod yna 1,354 ddinasyddion yr UE yn cael eu cyflogi’n uniongyrchol yn y GIG yng Nghymru. Ond o ran y meddygon, rwy’n meddwl bod rhaid i ni gydnabod hefyd fod yna nifer fawr o feddygon yn dod yma sydd wedi cael eu hyfforddi mewn gwledydd y tu hwnt i’r UE; yn enwedig India, sef y grŵp mwyaf o feddygon. Hoffwn orffen, mewn gwirionedd, drwy dalu teyrnged i BAPIO, sef Cymdeithas Brydeinig y Meddygon o Darddiad Indiaidd, sydd wedi gweithio’n galed iawn i ddod â meddygon Indiaidd yma. Yn ddiweddar iawn, cyfarfûm â hwy pan oeddent newydd ddod yn ôl, ac roedd yn ymddangos bod ganddynt ysgogiad a phenderfyniad i sicrhau ein bod yn ceisio cadw’r meddygon o’r tu hwnt i’r UE hefyd i ddod yma i Gymru. Diolch.