Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet, am y datganiad yr ydych wedi'i gyflwyno y prynhawn yma. Rwy’n meddwl fy mod wedi dweud ar adeg eich penodi’n Ysgrifennydd y Cabinet fy mod yn dymuno'n dda ichi. Mae gennych swydd bwysig iawn. Un waith y mae plant yn mynd drwy ein system addysg, neu y mae myfyrwyr yn mynd drwy ein system addysg. Un cyfle maen nhw’n ei gael ac mae'n hanfodol bod ganddynt yr amgylchedd gorau posibl i ddysgu a ffynnu yn yr amgylchedd hwnnw. Ond mae'r datganiad heddiw’n achosi rhywfaint o bryder, ac os caf ddechrau â’r datganiad a roddodd y Prif Weinidog yr wythnos diwethaf, ‘Ffyniant i Bawb: y strategaeth genedlaethol’, yn adran addysg y strategaeth honno, yr wyf yn tybio sy'n sail i hyn, mae'n cydnabod bod yna o hyd

‘gormod o amrywiad yng nghyrhaeddiad ymadawyr ysgol, sy'n golygu, heb y sgiliau cywir, bod rhai mewn perygl o gael eu gadael ar ôl a gwastraffu eu potensial.’

Byddwn yn ddiolchgar iawn i gael deall beth yn union yr ydych wedi'i nodi sydd ar fai, o ran pam mae cymaint o amrywiaeth yn y system addysg yng Nghymru a pham, yn anffodus, mae cynifer o bobl yn cael eu gadael ar ôl, a sut y bydd eich strategaeth yn newid cyfeiriad addysg fel bod Llywodraeth Cymru’n gwneud mwy na rhoi strategaeth addysg arall ar waith a’n bod, mewn tair, pedair, pum mlynedd, yn cael yr un sgwrs, oherwydd rwy'n meddwl ei bod yn bwysig deall y cyfeiriad allweddol y mae'r system addysg yma yng Nghymru’n symud iddo.

Rydych hefyd yn dechrau drwy nodi'r OECD a’r targedau PISA ac mae'n amlwg ar gofnod nad dyna yw eich targed: y 500 ar gyfer darllen, ysgrifennu a'r gwyddorau—a rhifyddeg yn amlwg hefyd. Mae hyn nawr yn rhan o'r papur polisi yr ydych wedi'i lansio, sy’n dweud mai targed Llywodraeth Cymru yw taro'r marc 500 pan ddaw'r ffigurau OECD nesaf yn 2021. Felly, byddwn yn ddiolchgar am gael gwybod pam nad ydych chi'n ystyried y ffigurau hynny fel eich targed, er bod y ddogfen yn nodi'n eithaf clir eu bod yn biler canolog o ran codi safonau yma yng Nghymru. Hoffwn hefyd gael deall gan Ysgrifennydd y Cabinet, yn enwedig o ran y diwygiadau a gyflwynwyd o dan Cymwys am Oes, sef dogfen bolisi'r Llywodraeth 2014 i 2020, sut, eto, y mae'r ddogfen hon yn wahanol i'r ddogfen honno, oherwydd os wyf i’n gywir, rydym yn dal i fod yn 2017, ac roedd y ddogfen honno'n ein harwain hyd at 2020? Yn amlwg, un o brif bileri’r ddogfen honno oedd rhaglen Her Ysgolion Cymru, a oedd yn ceisio codi safonau mewn llawer o'n hysgolion, ac o'r asesiadau a wnaethpwyd—yn sicr yn ei dwy flynedd gyntaf—roeddent yn cael canlyniadau a llwyddiannau addawol iawn gyda'r cynllun hwn, ac, yn amlwg, fe'i terfynwyd y llynedd gennych chi eich hunan. Unwaith eto, fel y dywedais, byddwn i, ac, rwy'n siŵr, y proffesiwn addysgu a rhieni yn hoffi gwybod yn union faint o fynd sydd yn eich dogfen bolisi, os hoffech—yr un yr ydych chi wedi’i chyflwyno heddiw. A fyddant yn gweld tymor llawn yr agenda rydych chi'n ei nodi, ynteu a fydd yna ddiwygiad arall ymhen dwy neu dair blynedd?

Mae croeso i’r cwricwlwm yr ydych chi wedi'i nodi a'r newidiadau i'r cwricwlwm, ac mae’n rhywbeth yr ydyn ni ar yr ochr hon i'r tŷ wedi bod yn galw amdano, o ystyried y corff cynyddol o dystiolaeth sy'n dangos yn glir bod angen oedi a myfyrio, bron, o ran ei roi ar waith, ac rwy’n eich cymeradwyo am wneud hynny. Ond byddwn yn gofyn ichi: pa asesiad ydych chi wedi'i wneud o allu ysgolion i ymdrin, o bosib, â chyflwyno dau gwricwlwm o fewn lleoliad yr ysgol? Rydym yn cael dadleuon yn gyson, rydym yn cael trafodaethau, am allu athrawon ac ysgolion i ddatblygu amgylchedd a strategaeth gydlynol ar gyfer dysgu, ac ar ddiwedd y broses hon, byddant, ar ryw adeg, yn cyflwyno dau gwricwlwm o fewn amgylchedd yr ysgol.

Mae recriwtio athrawon yn faes hanfodol, ac rydym yn deall y problemau hynny, ond yn eich datganiad roeddech yn sôn am y diffyg pwyslais hanesyddol ar arweinyddiaeth. Unwaith eto, byddwn yn wirioneddol awyddus i ddeall beth sy'n ategu’r dadansoddiad hwnnw o'r diffyg pwyslais hanesyddol ar arweinyddiaeth, o ystyried, yn amlwg, ein bod wedi cael plaid yn y Siambr hon sydd wedi cynnal addysg am 17 i 18 mlynedd nawr, ac rwy’n tybio mai arsylwad yw hwnnw gennych ynglŷn â gwahanol bolisïau sydd wedi’u cyflwyno cyn hyn i ymdrin â'r argyfwng arweinyddiaeth—sydd, yn fy marn i, yn sylw teg i'w wneud—pan fyddwn yn gwybod nad yw llawer o ddirprwy benaethiaid yn camu ymlaen ac yn cymryd prifathrawiaeth oherwydd nad ydynt yn teimlo bod ganddynt gefnogaeth i wneud hynny, ac mae yna lawer iawn o ddirprwy benaethiaid da a fyddai'n gwneud penaethiaid rhagorol, ond, heb y dilyniant hwnnw o fewn y system addysg a heb y gefnogaeth honno, bydd yr argyfwng arweinyddiaeth hwnnw’n parhau.

Ac un pwynt olaf, os caf, Dirprwy Lywydd gyda'ch caniatâd, ar AU yn arbennig: mae'n hollbwysig bod myfyrwyr o'n hysgolion yn symud ymlaen i amgylchedd AU. Mae rhai o'r niferoedd sydd wedi dod allan ynglŷn ag AU yn ddiweddar yn dangos yn glir, yn anffodus, nad yw'r niferoedd yn mynd i'r cyfeiriad cywir, ac yn wir, eu bod yn gostwng o ran cyfranogiad mewn AU o rai o'n cymunedau mwyaf difreintiedig. Sefydlwyd rhwydwaith Seren a chrëwyd canolfannau rhanbarthol er mwyn cynorthwyo disgyblion mwyaf disglair Cymru i allu cael addysg uwch. Byddwn yn ddiolchgar am gael deall sut, gyda'r diwygiadau yr ydych wedi eu lansio heddiw yn ein system addysg, y byddwn yn adfywio'r uchelgais i fynd ymlaen i AU, ac yn y pen draw i brofi byd addysg ehangach, boed hynny yma yng Nghymru neu yn unrhyw le arall yn y Deyrnas Unedig.