Part of the debate – Senedd Cymru am 3:07 pm ar 26 Medi 2017.
A gaf i ddiolch i’r Ysgrifennydd Cabinet am ei datganiad a chroesawu rhan helaeth o gynnwys y datganiad ac, yn wir, y cynllun gweithredu. Nid wyf yn meddwl y byddai neb yn anghytuno ag uchelgais hirdymor y Llywodraeth yma—yn syml iawn, sicrhau bod pob plentyn ifanc yn cyflawni ei botensial. Mae hynny’n rhywbeth yr wyf yn gwybod y byddai pawb yn awyddus i’w weld. Ond yr hyn sydd gennym ni yn y cynllun gweithredu yma yw lot o stwff lefel uchel. Mae’n debyg y bydd y manylion ynglŷn â sut yn union y bydd rhai o’r agweddau hyn yn cael eu gweithredu yn dod yn gliriach, a dyna lle, efallai, y bydd llawer o’r glo mân.
Nawr, un o’r ffactorau mwyaf arwyddocaol, rwy’n credu, yn y datganiad yma yw'r newid yn yr amseru o safbwynt cyflwyno’r cwricwlwm. Mae’n amlwg bod nifer wedi nodi hynny. Rydw i, fel y mae’r Ysgrifennydd Cabinet yn gwybod, wedi bod yn codi hyn yn gyson gyda hi—yn ôl ym mis Tachwedd y llynedd, yn ôl ym mis Mawrth a mis Mai yn y pwyllgor, a fan hyn yn y Siambr. Bob tro, rydych chi wedi dweud eich bod yn hyderus bod yr amserlen wreiddiol yn addas, ar y pryd. Felly, rwy’n croesawu’r ffaith ei bod wedi newid, a byddwn yn lico gofyn—flwyddyn ar ôl i fi a nifer yn y sector fod yn gofyn am hyn i ddigwydd—pam eich bod chi’n teimlo mai nawr yw’r amser i wneud hynny, ac efallai ddim wedi gwneud hynny yn gynt yn ystod y broses.
Liciwn i wybod hefyd beth fyddwch chi’n ei ddefnyddio i fesur llwyddiant rhai o’r diwygiadau a fydd yn cael eu cyflwyno. Mae yna gyfeiriad wedi bod at ddefnyddio targedau PISA fel un ffon fesur. Pan waredodd y Llywodraeth flaenorol, wrth gwrs, eu targedau PISA, fe ddisgrifioch chi hynny fel tlodi uchelgais llwyr. Ond y targedau is yna a fabwysiadwyd sydd yn ymddangos yn y cynllun gweithredu yma.
And, of course, when I pressed you in the committee on the PISA targets, you made it perfectly clear that the PISA target isn’t your target. Well, it’s in the action plan, so do we therefore conclude that it isn’t your action plan? I think we need clarity as to whether the First Minister has overruled you on PISA or whether you’ve actually changed your mind and are now happy to accept the targets that you previously described as demonstrating an absolute poverty of ambition.
Now, the reference to an overarching workforce development plan from autumn 2018 of course is welcome. You mentioned, in that context, work to improve the quality of the supply workforce. Maybe you could elaborate a little bit on what you have in mind there, and does that include changing the model of supply delivery in Wales, which I know many have raised with you concerns about and worries that there are many flaws in the way that that is currently operating. You say that you’ll agree a long-term model of assessment and evaluation of schools—where does that, potentially, leave school categorisation? Will you be moving away from what some people see as contentious traffic light systems? I think there’s been a suggestion that that might happen and it would be good to have clarity as to whether those are here to stay, or whether you see those as being potentially under review in the medium term.
There’s not much reference to resources and resourcing some of these proposed actions in the plan, so I think it would be true to say that schools will be looking for assurance from you that they will have the tools and the resources required to achieve and deliver the proposed curriculum changes and, of course, the broader changes that are being mooted.
Mae yna gyfeiriad hefyd yn y cynllun gweithredu ac yn eich datganiad chi at ddefnyddio’r pwerau newydd sydd yn dod i’r lle hwn, wrth gwrs, ar dâl ac amodau gwaith i athrawon. Efallai y gallwch chi roi ychydig o awgrym i ni ac ymhelaethu, efallai, ar y math o newidiadau y byddwch chi’n eu hystyried. Rŷch chi eisoes wedi awgrymu y byddwch chi’n barod i edrych ar yr amodau gwaith fel rhywbeth sydd angen, efallai, ei adolygu.
Ac wrth gyflwyno’r cwricwlwm newydd, wrth gwrs, mae angen inni wneud yn siŵr y bydd yna adnoddau dysgu addas ar gael ar gyfer darparu’r cwricwlwm newydd. Rŷm ni’n gwybod am y trafferthion sydd wedi bod o safbwynt adnoddau cyfrwng Cymraeg yn y gorffennol, a byddwn yn hoffi clywed sicrwydd gennych chi heddiw na fydd y cwricwlwm newydd yn cael ei gyflwyno oni bai fod yr holl adnoddau angenrheidiol ar gael yn y Gymraeg ac yn y Saesneg, lle bo hynny’n angenrheidiol.
Yn olaf, a gaf i groesawu hefyd y cyfeiriadau at waith ieuenctid o fewn y cynllun gweithredu? Mae’n bwysig ein bod ni’n gweld gwaith ieuenctid fel rhan o’r cynnig addysg sydd gennym ni yng Nghymru. Mae cydnabyddiaeth bod darparu gwasanaeth ieuenctid cryf yn ganolog wrth inni ystyried dyfodol y sector addysg yn un sy’n galonogol iawn i fi, a’r gydnabyddiaeth, wrth gwrs, fod addysg anffurfiol â rôl gwbl, gwbl greiddiol wrth gefnogi addysg ffurfiol hefyd.