Diolch, Llywydd. Fis Rhagfyr diwethaf, gosodais fy mhrif flaenoriaethau mewn cysylltiad ag ynni. Heddiw, rwyf am ganolbwyntio ar gyflymu'r broses o drosglwyddo'r system ynni yng Nghymru, yn enwedig trwy ddefnyddio mwy o ynni adnewyddadwy.

Mae ein system ynni wedi mynd trwy newidiadau dramatig yn ystod y blynyddoedd diwethaf, ac mae trawsnewidiad pellach i ddod. Mae cytundeb Paris yn ennill momentwm a, gydag hynny, ymrwymiad clir i ddatgarboneiddio economïau a systemau ynni ar draws y byd. Rhaid i Gymru gystadlu mewn marchnadoedd carbon isel byd-eang, yn enwedig gan ein bod erbyn hyn yn wynebu dyfodol y tu allan i'r UE, ac mae Llywodraeth y DU yn anelu at lo nad yw’n cynhyrchu carbon erbyn 2025.

Mae'r gallu i ddiwallu ein hanghenion o ynni glân felly, yn rhan o'r sylfaen ar gyfer cyflawni'r dyfodol a nodir yn ein strategaeth genedlaethol newydd, 'Ffyniant i Bawb'. Ochr yn ochr â'r angen i ddatgarboneiddio, mae'r achos economaidd dros ynni adnewyddadwy yn parhau i gryfhau, gyda mwy o ddefnydd o gostau gostwng ynni adnewyddadwy, fel y cadarnhawyd gan yr arwerthiant o gontractau gwahaniaeth diweddar. Rydym wedi gweld cynnydd sylweddol yng Nghymru, gyda'r Llywodraeth yn 2005 yn gosod targed o gynhyrchu 7 TWh o ynni adnewyddadwy bob blwyddyn erbyn 2020.

Adroddodd Pwyllgor y DU ar Newid Hinsawdd yn gynharach eleni ein bod ar y trywydd iawn i gyflawni'r targed uchelgeisiol hwn. Mae cynhyrchu trydan o ynni adnewyddadwy yng Nghymru wedi treblu ers 2010. Mae dau brosiect sydd wedi dod yn weithredol yn ddiweddar yn gymorth i symboleiddio'r newid sy'n digwydd. Fferm wynt Pen y Cymoedd, y bydd y Prif Weinidog yn ei hagor yn ddiweddarach yr wythnos hon, yw'r prosiect gwynt mwyaf ar y tir yng Nghymru a Lloegr. Mae Vattenfall wedi cefnogi a chreu mwy na 1,000 o swyddi yng Nghymru ac mae'r prosiect yn darparu £1.8 miliwn yn flynyddol i gronfa buddion cymunedol. Ar raddfa gymunedol lawer llai, mae gennym ddatblygiad gwynt Awel Aman Tawe. Mae'n eiddo yn gyfan gwbl i’r gymuned, sy'n golygu bod ei holl elw yn cael ei gadw o fewn dyffryn Aman a'u cyfranddalwyr.

Mae angen llawer mwy o brosiectau o'r fath arnom ar bob graddfa a thechnoleg i drawsnewid ein system ynni, chwarae ein rhan mewn mynd i'r afael â newid yn yr hinsawdd, darparu buddion i Gymru a mynd i'r afael â chynnydd tebygol mewn anghenion trydan wrth i ni ddefnyddio mwy o drydan ar gyfer cludiant a gwresogi. Bydd ffynonellau ynni carbon isel eraill hefyd yn bwysig, gyda Wylfa Newydd yn cynrychioli'r buddsoddiad sector preifat mwyaf yng Nghymru mewn cenhedlaeth.

Mae gan Lywodraeth y DU ran hanfodol i'w chwarae wrth gadw'r momentwm hwn i fynd. Fodd bynnag, rwy’n benderfynol o sbarduno newid gan ddefnyddio'r ysgogiadau sydd gennym yma yng Nghymru. Dyna pam yr wyf heddiw yn cyhoeddi targedau i ganolbwyntio ar weithredu ledled Cymru a dal y manteision i Gymru. Rydym wedi gweithio gyda sefydliadau arbenigol i dynnu sylfaen dystiolaeth solet a chadarn ynghyd. Cynhaliwyd digwyddiad llwyddiannus ym mis Gorffennaf, yn cynnwys arbenigwyr yn ogystal â'r rhai sydd â diddordeb yn y mater i helpu i lywio ein syniadau.

Yn gyntaf, rwy'n pennu targed ar gyfer Cymru sy'n cynhyrchu 70 y cant o'i defnydd trydan o ynni adnewyddadwy erbyn 2030. Mae'r data diweddaraf yn dangos, yn 2015 ein bod wedi cynhyrchu 32 y cant o drydan yng Nghymru o ynni adnewyddadwy. Yn ail, rwy’n pennu targed ar gyfer 1 GW o gapasiti trydan adnewyddadwy yng Nghymru i fod yn eiddo lleol erbyn 2030. Yn 2014, roedd 330 MW o gapasiti trydan adnewyddadwy yng Nghymru yn eiddo lleol.

Yn olaf, erbyn 2020, rwy'n disgwyl i brosiectau ynni adnewyddadwy newydd gael elfen o berchenogaeth leol o leiaf. Byddaf yn cyhoeddi galwad am dystiolaeth ar y mater. Fodd bynnag, rwy’n disgwyl i brosiectau newydd gynnwys pobl leol a darparu buddion i Gymru, yn ogystal â chyfranddalwyr allanol. Credaf fod y rhain yn dargedau ymestynnol ond realistig a fydd yn ein helpu ni i ddatgarboneiddio ein system ynni, lleihau costau hirdymor a rhoi mwy o fanteision i Gymru. Rwyf yn glir bod angen i ni weithredu i gefnogi cyflawni'r targedau hyn.

Yn gyntaf, yn y byd cynyddol gymhleth hwn, mae angen i ni ddarparu mwy o gyfeiriad ar rai agweddau ar ein polisi ynni, yn enwedig i'r rhai sy'n gwneud penderfyniadau anodd wrth gynllunio a chaniatáu. Byddaf yn ystyried yr angen am ynni ochr yn ochr â'r ffyrdd eraill yr ydym yn defnyddio tir. Bydd gan hyn oblygiadau ar draws fy mhortffolio ar gyfer sut yr ydym yn rheoli ein hadnoddau naturiol.

Rydym eisoes wedi gweld rhywfaint o waith ardderchog gyda pherchenogaeth leol. Rwyf wedi cytuno ar gyllid craidd ar gyfer Ynni Cymunedol Cymru i'w galluogi i weithio gyda datblygwyr ar ran cymunedau yng Nghymru, gan edrych ar sut yr ydym yn sicrhau mwy o gyfranogiad lleol o'r cam dylunio ymlaen. Byddaf hefyd yn canolbwyntio ar wres. Er nad yw'r targed o 70 y cant yn cynnwys gwres, mae effaith bosibl trydaneiddio gwres yn y dyfodol yn sylweddol ar gyfer elfennau galw a chyflenwi'r targed. Mae Pwyllgor y DU ar Newid Hinsawdd wedi argymell ein bod yn darparu polisi cliriach ar wres i Gymru a byddaf yn bwrw ymlaen â hyn.

Yn ail, byddwn yn gweithio ar y cyd i sicrhau bod ein seilwaith grid yn galluogi model carbon isel o gynhyrchu trydan. Bydd y grid trydan a nwy sydd ei angen arnom ar gyfer y dyfodol yn edrych yn wahanol iawn i'r hyn sydd gennym nawr. Mae'r seilwaith grid hyblyg a fforddiadwy iawn yn alluogydd sylfaenol i gysylltu’r genhedlaeth newydd y mae ar Gymru ei hangen ar gyfer dyfodol llewyrchus carbon isel. Byddaf yn gweithio'n agos gyda'r rheoleiddiwr, gweithredwyr grid trydan, academyddion, arloeswyr a datblygwyr i nodi ffyrdd cost-effeithiol o sicrhau bod gennym grid addas i bwrpas.

Yn drydydd, mae gan y targedau yr wyf yn eu cyhoeddi heddiw oblygiadau i'n system gynllunio. Rydym wedi gwneud cynnydd sylweddol wrth sicrhau bod gennym system gynllunio syml ond cadarn ar waith, er enghraifft drwy sefydlu'r broses o ddatblygu system o arwyddocâd cenedlaethol. Yn fuan, byddaf yn ymgynghori ar ddiwygio hawliau datblygu a ganiateir ar gyfer prosiectau solar pen tŷ a phrosiectau dŵr ar raddfa fach, risg isel. Ochr yn ochr â hyn, rydym yn gweithio ar y fframwaith datblygu cenedlaethol, a fydd yn gynllun datblygu Cymru gyfan ac a fydd yn adlewyrchu polisïau Llywodraeth Cymru.

At hynny, byddwn yn adolygu ein polisi cynllunio cenedlaethol fel ei fod yn parhau i gefnogi ein huchelgais ynni. Byddaf yn ymgynghori'n fuan ar y cynllun morol cenedlaethol, a fydd yn gosod y cyd-destun ar gyfer y sector adnewyddadwy ar y môr. Rwyf hefyd yn edrych ar Lywodraeth y DU i gyflawni mewn meysydd nad ydynt wedi'u datganoli i Gymru. Mae'r DU wedi buddsoddi dros £9 biliwn wrth ddatblygu'r sector ynni adnewyddadwy. Mae'r costau wedi cael eu gyrru i lawr yn llwyddiannus. Fodd bynnag, mae newidiadau cyflym polisi Llywodraeth y DU wedi chwalu rhannau helaeth o'r sector adnewyddadwy, gyda datblygiadau a allai fod yn werthfawr i Gymru wedi cael eu hatal gan Weinidogion y DU.

Mae'r rhan fwyaf o fuddsoddiad adnewyddadwy Llywodraeth y DU bellach yn mynd i brosiectau gwynt ar y môr y tu allan i Gymru. Telir y buddsoddiad hwn gan dalwyr biliau Cymru, ymhlith eraill. Mae angen i'r rhan fwyaf o gyflenwad ynni ddod o'r technolegau mwyaf fforddiadwy os yw’r costau i'w cael o filiau ynni. Felly, mae angen llwybr ar y technolegau hyn i'r farchnad os ydym am gyflawni ein targedau uchelgeisiol a chyflawni'r budd mwyaf i dalwyr biliau Cymru. Dyna pam yr wyf wedi galw dro ar ôl tro ar Lywodraeth y DU i roi'r gorau i eithrio ideolegol ar wynt a haul ar y tir o'r broses CFD. Nid barn Llywodraeth Cymru yn unig yw hyn. Rwy'n gweithio gyda rhai o'm cyfranogwyr bwrdd crwn gweinidogol Brexit i adeiladu consensws gwirioneddol a chytbwys ar yr hyn sy'n diwallu anghenion Cymru orau.

Mae hefyd yn bwysig cefnogi technolegau arloesol sy'n dod i'r amlwg megis tonnau a’r llanw, y mae'r rowndiau arwerthiant cyfredol CFD yn rhyfedd wedi methu â'u cyflawni. Mae tystiolaeth ddiweddar o gostau gostyngiad gwynt ar y môr yn dangos pa gymorth tebyg y gellid ei wneud ar gyfer sectorau eraill sy'n dod i'r amlwg. Mae Llywodraeth Cymru yn gwneud ei rhan. Rydym wedi sicrhau bod oddeutu can miliwn €100 miliwn o gronfeydd strwythurol yr UE ar gael i'w buddsoddi mewn ynni morol. Mae'r fenter SPECIFIC yn cymryd syniadau drwodd i dechnolegau sy'n barod ar gyfer y farchnad: gwaith arloesol wedi'i leoli yma yng Nghymru.

Fodd bynnag, nid oes gennym yr ysgogiadau na'r cronfeydd i wneud popeth. Mae arnom angen dadl aeddfed yn y DU ynglŷn â sut i strwythuro'r gefnogaeth ar gyfer ymchwil, datblygu ac arloesi, gan farchnata technolegau'r dyfodol ar yr un pryd ag y byddwn yn sicrhau bod y rhan fwyaf o'n hanghenion ynni'n cael eu darparu o ffynonellau fforddiadwy, carbon isel.

Rydym eisoes yn dal gwerth o ddatblygiad ynni yng Nghymru. Mae Llywodraeth Cymru yn ymgynghorai statudol yn y broses gynllunio ar gyfer prosiect Wylfa Newydd ac rydym yn gweithio gyda Llywodraeth y DU a Horizon Nuclear Power i sicrhau bod y cynlluniau sy'n datblygu yn gweithio i Gymru a bod y prosiect biliynau o bunnoedd hwn yn darparu etifeddiaeth gadarnhaol a pharhaol i Gymru.

Ynghylch morlyn llanw bae Abertawe, rydym yn parhau i bwyso ar Lywodraeth y DU am eglurder ar gefnogaeth ac ymateb i adolygiad Hendry. Byddaf yn parhau i adeiladu ar y cyfeiriad cydgysylltiedig a chydlynol a osodais fis Rhagfyr diwethaf a byddaf yn darparu diweddariad pellach ar agweddau eraill ar y datganiad hwnnw, gan gynnwys pwyslais ar effeithlonrwydd ynni ym mis Rhagfyr eleni. Ein blaenoriaeth allweddol yw parhau i gyflawni Cymru ffyniannus a diogel, carbon isel.