Hoffwn ddiolch i’r Ceidwadwyr Cymreig am gyflwyno’r cynnig hwn heddiw. Mae strategaeth genedlaethol Llywodraeth Cymru yn anelu at wella iechyd a lles yng Nghymru. Fel y Ceidwadwyr Cymreig, rwy’n siomedig nad oes unrhyw dargedau clir, mesuradwy ar gyfer y gwasanaeth iechyd. Rwy’n croesawu’r uchelgais sy’n sail i strategaeth Llywodraeth Cymru, ond heb ganlyniadau clir, mesuradwy, rydym mewn perygl o gael strategaeth uchelgeisiol arall eto sy’n methu cyflawni.

Rwyf hefyd yn croesawu’r ffaith bod y strategaeth yn tynnu sylw at yr angen am brofiad di-dor mewn perthynas ag iechyd a gofal. Yn anffodus, mae hyn yn ddiffygiol ar hyn o bryd. Fel y nodais yr wythnos diwethaf, rwy’n ymwneud ag un o fy etholwyr sy’n 83 oed ac a adawyd i ofalu amdano’i hun yn dilyn llawdriniaeth ddargyfeiriol driphlyg ar y galon. Cafodd ei ryddhau o’r ysbyty heb fod unrhyw becyn gofal gan y gwasanaethau cymdeithasol ar waith. Gŵr oedrannus bregus, a anghofiwyd llwyr ac a gafodd gam gan y gwasanaethau statudol. Nid oedd unrhyw un i sicrhau bod hyd yn oed ei anghenion mwyaf sylfaenol yn cael eu diwallu, a heb ffrindiau a chyn-gydweithwyr, byddai’r dyn hwn wedi bod heb fwyd a diod, yn methu casglu ei bensiwn ac yn methu talu ei filiau. Ni ddylai hyn fod yn digwydd yn 2017. Ni ddylai’r dyn hwn fod wedi gorfod ffonio o gwmpas yn erfyn am help. Mae’r system wedi gwneud cam ag ef.

Yn anffodus, nid un achos ar ei ben ei hun yw hwn, ac rydym wedi gweld enghreifftiau ledled Cymru o bobl yn cael cam gan y system iechyd a gofal cymdeithasol. Yn y grŵp trawsbleidiol ar ddementia ddoe, amlinellodd pobl â dementia a’r rhai sy’n gofalu am bobl â dementia yr anhawster i gael cymorth a gofal seibiant. Roedd Deddf y Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 i fod i fynd i’r afael â’r diffygion hyn, ond mae gennym 22 o awdurdodau lleol, a phob un yn dehongli’r Ddeddf yn wahanol. Er bod ganddynt hawl i asesiad gofalwr, nid yw llawer o ofalwyr wedi cael un, er iddynt ofyn amdano dro ar ôl tro. Clywsom fod rhai adrannau gwasanaethau cymdeithasol yn gofyn i’r gofalwr a yw’n ymdopi o flaen y person sy’n derbyn gofal. Wrth gwrs, mae’r gofalwr yn mynd i ddweud eu bod yn ymdopi yn yr amgylchiadau hynny. Nid yw hyn ond yn tynnu sylw at y broblem gyda’r strategaethau: nid yw’r cynlluniau uchelgeisiol bob amser yn cael eu cyflawni.

Dro ar ôl tro rydym wedi gweld amrywiaeth enfawr yn y modd y caiff iechyd a gofal cymdeithasol ei ddarparu o ardal i ardal—gyda rhai’n dda, ac eraill heb fod cystal. Mae gwasanaethau’n amrywio rhwng y saith bwrdd iechyd lleol a’r 22 awdurdod lleol. Sut y gallwn fod yn sicr y bydd y strategaeth hon yn wahanol, gan nad oes unrhyw dargedau na chanlyniadau mesuradwy? Sut y gallwn obeithio darparu gofal iechyd teg i bawb yng Nghymru, waeth ble y mae pobl yn byw, beth bynnag yw eu hoedran neu eu rhyw, os ydym i gael saith bwrdd iechyd gwahanol a 22 o adrannau gwasanaethau cymdeithasol oll yn darparu ac yn dehongli iechyd a gofal yn wahanol?

Gwasanaeth iechyd gwladol yw’r hyn sydd i fod gennym, ond mewn gwirionedd, mae ansawdd eich gofal yn dibynnu ar eich cod post. Os yw Llywodraeth Cymru o ddifrif yn dymuno gwella iechyd a lles yng Nghymru i sicrhau ffyniant i bawb, bydd yn rhaid iddynt wneud yn well na’r strategaeth hon. Mae pobl Cymru’n haeddu llawer gwell na geiriau twymgalon. Maent wedi cael y rheini dros y 18 mlynedd diwethaf. Mae’n bryd gweithredu ac yn anffodus, mae’r strategaeth genedlaethol yn addo rhagor o’r un peth. Diolch. Diolch yn fawr.